Alzheimer hastalığı, tüm dünyada milyonlarca insanı etkilemektedir ve ileri derecede hafıza kaybına yola açan tehlikeli bir hastalıktır. Fakat bu hastalığın kesin nedeni henüz bilinmiyor. 1950’li yıllardan itibaren, Alzhimer hastalığına bir bakteri ya da virüsün neden olabileceği düşünülüyordu. Yapılan yeni bir çalışmada yıllar sonra, bu teoriyi destekleyen bazı kanıtlar bulundu.
Nöron dergisinde yayınlanan çalışmada, Alzheimer hastalığına sahip insanların beyinlerinde, bu hastalığa sahip olmayan insanlara kıyasla daha fazla virüs olduğu görüldü. Daha ayrıntılı anlatılacak olursa; Alzheimer hastalığına sahip beyinler, herpes virüsünün yaygın iki türünü diğer beyinlere kıyasla iki kat daha fazla içerir.
Yapılan çalışmada yaklaşık 1000 kadavranın beyni analiz edildi. Bu beyin dokularından ham RNA ve DNA dzileri çıkarıldı ve bu dizilerin hangisinin insanlara ait olup olmadığı belirlendi. İnsanla ilişkili olmayan DNA dizileri, 500’den fazla farklı virüsün genetik datasını taşıyan bir veritabanında karşılaştırıldı.
Geçmişte yapılan çalışmalar, Alzheimer ile soğuk algınlığına neden olan bir herpes virüs türü (HSV1) arasında bağlantı olabileceğini gösterdi. Son zamanlarda elde edilen bulgularda ise, herpes 6a ve herpes 7 olmak üzere iki adet herpes türü dikkat çekti.
Neredeyse herkes yenidoğan döneminde enfekte olduğu için, vücudunda herpes virüslerini taşır. Ancak bu virüsler, genellikle sorunlara yol açmaz. Çünkü herpes virüsleri, vücutta sessiz şekilde kalır ve yaşamın ilerleyen dönemlerinde aktifleşebilir. Araştırmacılar, bu virüslerin beynin %40-50’sinde var olduğunu tespit ettiler. Fakat Alzheimer hastalığına sahip beyin örnekleri, diğer beyinlere kıyasla daha fazla virüs kopyası içeriyordu.
Alzheimer hastalığına sahip beyin dokusunda daha fazla virüsün bulunması nedeniyle basitçe, Alzheimer’a virüslerin yol açtığı iddia edilemez. Burada, virüsün varlığına kişilerin farklı yanıtlar verdiği bazı önemli mekanizmalar olduğu açıktır. Çünkü, çoğu insanın vücudunda herpes virüsü var olsa da, bütün insanlar ilerleyen yaşlarda Alzheimer hastalığına yakalanmaz. Beyindeki virüsler, hastalığın nedeni olabilir ya da hastalığın ilerleyişini hızlandıran bir faktör olabilir.
Virüslerin Alzheimer hastalığındaki rolünü daha iyi açıklayabilmek için, virüslerin hastalıkla ilişkili olduğu bilinen genleri ve proteinleri etkileyip etkilemediği araştırıldı. Alzheimer hastası kişilerin beyninde ortaya çıkan protein agregatları olan amiloid plakları ile ilişkili genlerin yanı sıra, Alzheimer hastalık riski ile ilişkili çok sayıda gen ile herpes 6A virüsünün ilişkili olduğu bulundu. Bu durumun hastalığın gelişimine katkıda bulunup bulunmadığına dair daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Alzheimer ile ilişkili olan herpes virüs türü hangisidir? HSV1 ve herpes 6A virüslerinden birinin tek başına hastalığı tetikleme olasılığı vardır. Buna ek olarak, bu virüslerin beraber olduğu durumda hastalık ortaya çıkıyor olabilir.
Herpes virüsleri mi Alzheimer hastalığına neden olur yoksa Alzheimer hastalığı olan beyinler virüsler tarafından enfekte olmaya daha mı yatkındır? Bu sorunun cevabı henüz kesin değildir ama şimdiye kadar yapılan çalışmalar herpes virüsleriyle Alzheimer hastalığı arasında bir ilişki olduğunu gösterir.
Alzheimer hastalığı bulaşıcı bir hastalık değildir. Fakat gelecekte yapılan çalışmalar virüslerin Alzheimer hastalığına neden olduğunu gösterirse, hastalığın tedavisi için anti-viral terapi yöntemleri uygulanabilir. Virüslerin nöronlar üzerinde etkili olması, Alzheimer’ın yanı sıra diğer tür sinir sistemi hastalıklarını da tetikleyebilir.
Kaynakça:
https://www.livescience.com/62883-herpes-viruses-alzheimers.html
https://www.webmd.com/alzheimers/news/20180621/could-herpes-virus-play-a-role-in-alzheimers#3
Yazar: Ayça Olcay