İnme, beyne giden damarları etkileyen bir hastalıktır. İnme dünya genelinde ölüm nedenleri arasında ilk 5’e girmektedir ve ölümle sonuçlanmayarak sakat kalanların sayısı da azımsanmayacak derecede yüksektir. Beyne oksijen ve besin taşıyan kan damarı, bir pıhtı tarafından tıkandığında, patladığında ya da yırtıldığında inme meydana gelir. Bu olduğunda beynin bir kısmı, ihtiyaç duyduğu kanı ve oksijeni alamaz; sonuç olarak beyin hücreleri ölür.
Kişinin yaşı veya aile geçmişinden bağımsız olarak kendisini inmeden koruması mümkündür. “İnmeyi önlemek için ne yapabiliriz?” diye hiç düşündünüz mü? Yaş, felç geçirme konusunda daha hassas bir noktada olsa da konu anne, baba veya felç geçiren bir yakın akraba gibi kişilerin sevdikleri olunca bu soru daha da önem kazanmaktadır. Elbette yılları tersine çevirmek veya aile geçmişini değiştirmek mümkün değildir. Ancak bu konular hakkında bilgi sahibi olmak koşuluyla kontrol edebilecek birçok inme risk faktörü vardır. Belirli bir risk faktörünün sağlığı sabote ettiği ve kişiyi daha yüksek felç riskine maruz bıraktığı bilindiği için bu riskin etkilerini hafifletmek için adımlar atılması mümkündür. İşte inme riskini önlemek için alınabilecek önlemler:
İnme Nasıl Önlenir?
Bir kişi sağlıklıyken ve inme rahatsızlığı baş göstermeden önce, önlemek için riskler konusunda gözden geçirilmesi gereken durumlar vardır. İşte bu risklerde şu an yeniden gözden geçirilecek yedi faktör;
1. Düşük kan basıncı: Yüksek tansiyon, kontrol edilmezse inme riskinizi ikiye katlayan hatta dört katına çıkaran büyük bir faktördür. Dr. Rost’a göre yüksek tansiyon hem kadınlarda hem de erkeklerde inme riskine en büyük katkı sağlayan sebeptir. Tansiyonun izlenmesi ve yüksek olması durumunda, tedavi edilmesi insanların vasküler sağlıklarına yapabilecekleri en büyük farktır.
İdeal hedefiniz: 135/85’ten az kan basıncını korumak. Ancak bazıları için daha az agresif bir tansiyon değeri (140/90 gibi) daha uygun olabilir.
Tansiyon riski nasıl kontrol altına alınır?
• Diyetteki tuz oranı günde en fazla 1500 miligrama (yaklaşık yarım çay kaşığı) düşürülmelidir.
• Hamburger, peynir ve dondurma gibi yüksek kolesterollü yiyeceklerden kaçınılması gerekir.
• Her gün 4-5 bardak meyve ve sebze yenilmeli, haftada bir, iki-üç kez balık porsiyonu ve birkaç günlük porsiyon tahıl ve az yağlı süt tüketilmelidir.
• Daha fazla egzersiz yapılmalıdır. Günde en az 30 dakika veya mümkünse daha fazlası aktivite yapılmalıdır.
• Sigara içiliyorsa, bırakılmalıdır.
• Gerekirse, tansiyon ilaçları alınmalıdır.
2. Kilo kontrolü yapılmalıdır: Obezite ve buna bağlı komplikasyonlar yüksek tansiyon ve 
diyabet dâhil, felç geçirme ihtimalini arttırır. Şayet kişi fazla kiloluysa, 10 kilo kadar vermek, inme riskini azaltabilir. İdeal vücut kitle indeksi (BKİ) 25 veya daha az olsa da, bu kişi için gerçekçi olmayabilir. Kişisel bir kilo kaybı stratejisi oluşturmak için doktorla birlikte çalışılması gerekir.
Kilo nasıl kontrol altında tutulabilir?
• Günde 1,500 – 2,000 kaloriden daha fazla yememe denenmelidir. Aktivite seviyesine ve mevcut BMI’nize bağlı olarak bu yapılmalıdır.
• Yürüme, golf oynama ya da tenis oynama gibi aktivitelerle ve her gün aktivitelerin bir parçası olarak yapılan egzersiz miktarı arttırılmalıdır.
3. Daha fazla egzersiz yapılmalıdır: Egzersiz, kilo vermeye ve kan basıncını düşürmeye katkıda bulunur, ancak bağımsız bir inme düşürücü olarak tek başına etkin bir inme önleyici faktör değildir. Haftada en az beş gün orta yoğunlukta egzersiz yapılmalıdır.
Egzersiz programı nasıl yapılmalıdır?
• Her sabah kahvaltıdan sonra mahallede bir gezintiye çıkılabilir.
• Arkadaşlarla bir spor kulübüne başlanabilir.
• Egzersiz yaparken, zor nefes alınacak seviyeye gelinir, ancak yine de bir uzmandan egzersiz seviyesi konusunda yardım alınması gerekir.
• Mümkün olduğunda asansör yerine merdivenler kullanılmalıdır.
• Egzersiz yapmak için art arda 30 dakika süre yoksa her gün birkaç kez 10-15 dakikalık seanslara bölünmelidir.
4. Eğer alkol alınıyorsa bırakılmalı veya ölçüsüne dikkat ddilmelidir: Biraz alkol almak inme 
riskinizi azaltabilir. Yapılan çalışmalara göre günde yaklaşık bir kadeh içki içildiğinde inme riski daha düşük olabileceği tespit edilmiştir. Günde iki kadehten fazla içkiden fazla içmeye başlandığında, inme riski çok keskin bir şekilde artmaktadır. Öncelikle alkol içmemek eğer içiliyorsa bırakılmak olmalıdır. Ancak içilmeye devam edilecekse ölçülü olarak tüketilmelidir.
Alkol tüketimi nasıl olmalıdır?
• Günde bir kadehten fazla alkol alınmamalıdır.
• Eğer illa alkol tüketilecekse seçilen alkolde kırmızı şarap ilk tercih olmalıdır. Çünkü kızmızı şarap muhteviyatında kalbi ve beyni koruduğu düşünülen resveratrol içerir.
• Alkolde porsiyon boyutlarına dikkat edilmelidir. Porsiyon ölçüsü; standart boyutlu bir içeceğin 5 onsluk bir kadeh şarap, 12 onsluk bir bira veya 1.5 onsluk bir sert likör bardağıdır.
5. Atriyal fibrilasyon tedavi edilmelidir: Atriyal fibrilasyon, kalpte pıhtıların oluşmasına neden olan düzensiz bir kalp atışı şeklidir. Bu pıhtılar beyne gidebilir ve felç üretebilir. Uzmanlara göre atriyal fibrilasyon neredeyse beş kat inme riski taşımaktadır ve ciddiye alınmalıdır. Kişinin atriyal fibrilasyonu varsa tedavi edilmelidir.
Nasıl tedavi edilir?
• Kişi de kalp çarpıntısı veya nefes darlığı gibi semptomları varsa muayene için doktora görünmelidir.
• Atriyal fibrilasyondan inme riskinizi azaltmak için, warfarin (Coumadin) gibi bir antikoagülan ilacı (kan inceltici) veya yeni direk etkili antikoagülan ilaçlarından birini kullanması gerekebilir. Doktorlar bu tedavi boyunca hastaya rehberlik etmesi gerekebilir.
6. Diyabet tedavisi: Kan şekeri yüksek olması zamanla kan damarlarına zarar verir, içlerinde pıhtılaşma olasılığı artar. Kan şekeri kontrol altında tutulmalıdır.
Kan Şekeri Nasıl Kontrol Altında Tutulur:
• Kişinin kan şekeri doktorun önerdiği şekilde izlenmelidir.
• Kan şekerini önerilen aralıkta tutmak için diyet, egzersiz ve ilaçlar kullanılmalıdır.
7. Sigarayı bırakılmalı: Sigara içmek birkaç farklı yolla pıhtı oluşumunu hızlandırır. Çünkü sigara kanı kalınlaştırır ve atardamarlarda plak birikimini arttırır. Uzmanlara göre sağlıklı bir 
diyet ve düzenli egzersiz ile sigarayı bırakma, inme riskinizi önemli ölçüde azaltmaya yardımcı olmaktadır. Sigarayı bırakmak en güçlü ve etkili yaşam tarzı değişikliklerinden biridir. Sigarayı bırakmak
Sigara nasıl bırakılır?
• Kişi sigarayı bırakmak için en uygun yol hakkında doktorundan yardım almalıdır.
• Nikotin hapları veya yamaları, danışmanlık veya ilaç gibi sigarayı bırakma yardımcıları kullanılabilir.
• Sigarayı bırakma sürecinde pes etme çoğu kişinin yaptığı bir yanlıştır. Sigara içen çoğu kişinin sigarayı bırakmak için birkaç denemeye ihtiyacı vardır. Sigarayı bırakma girişiminde bulunan her kişi, bu kötü alışkanlığı başarılı bir şekilde yenmek için hedefine bir adım daha yaklaştığını görmelidir.
Çok fazla kişi inme belirtilerini görmezden gelmektedir, çünkü belirtilerinin gerçek olup olmadığını sorgulamaktadırlar. Uzmanların tavsiyesi kişi olağandışı semptomlar fark ediyorsa beklemeden bir sağlık kuruluşuna acilen müracaat etmelidir. Kişi vücudunu dinlemeli ve içgüdülerine güvenmelidir ve ters giden bir durum da kesinlikle beklenmemelidir ve yardım alınmalıdır.
İnme belirtileri şunlardır:
• Vücudun bir tarafında zayıflık
• Yüzün uyuşukluğu
• Sıra dışı ve şiddetli baş ağrısı
• Görme kaybı
• Uyuşma ve karıncalanma
• İstikrarsız yürüme hareketleri
Ölüm oranları arasında baş sıralarda olan inme rahatsızlığı, yaşam koşullarının iyileştirilmesi ile önlene bilinecek bir rahatsızlıktır. Ve yukarıdaki belirtilerden bir veya birkaçı görüldüğü takdirde acil olarak bir sağlık kuruluşundan yardım almak ölüm ve sakatlanma oranını düşürmektedir.
Kaynakça:
foodrevolution.org
ninds.nih.gov
irishtimes.com
flintrehab.com
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu