Kekik sadece lezzetli bir aromatik bitki değildir, aynı zamanda Antik Yunanistan’dan beri doğal bir antiseptik olarak kullanılmaktadır. Yemeklere ek olarak, kekik kalp sağlığını ve antioksidan savunmayı destekler. Test tüplerindeki zarflı virüslere karşı da aktif gibi görünmektedir. Bu yazıda antioksidan özelliği olan kekik’in koronavirüs ile mücadele faydası olup olmadığına dair bilgiler bulunmaktadır
Bu makale tamamen bilgilendirme amaçlıdır ve Covid-19 pandemisi devam eden bir olgu olduğu için yeni bilgilerle birlikte bazı ayrıntıların değişebileceğini belirtmek gerekir. Koronavirüsün (SARS-CoV-2 veya 2019-nCoV olarak da bilinir) tedavisi için şu anda etkili veya FDA onaylı bir ilaç mevcut değildir, ancak araştırmalar devam etmektedir. Bilinmesi gerekir ki, şu anda COVID-19’a karşı alabilecek en iyi önleyici tedbirler, sosyal mesafe, yüze dokunaktan kaçınmak ve el yıkama gibi standart önlemlerdir.
COVID-19 Pandemisi İçinde Kekik Kullanımı
Kekik, nane ile aynı aileden bir bitkidir. Birçok kekik türü vardır, ancak marketlerde ve aktarlarda en çok bulunan bitykisel ürünler arasındadır Origanum vulgare’dir. Mutfakta çok kullanılan bir ot olmasının yanı sıra, kekik ve uçucu yağı aktif bileşiklerle doludur. Bunların çoğu antioksidan polifenoller ve potansiyel olarak mikropla mücadele fenolleri (karvakrol ve timol) dâhil olmak üzere tıbbi özellikleri için araştırılmaktadır. Besin maddeleri ve antioksidanları sayesinde, kekik muhtemelen herhangi bir diyete iyi bir ektir. Akdeniz çevresindeki insanlar bunu bin yıldır kullanıyor. Örneğin Antik Yunanistan ve Roma sakinleri kekik ve antiseptik ve sağlıklı yaşam güçlendirici olarak kullanmışlardır.
Batı’da kekik esansiyel yağı, soğuk algınlığı ve grip mevsiminde popüler bir ilaç haline gelmiştir. Bu, kekik almanın koronavirüsü önleyebileceği veya tedavi edebileceği anlamına gelmemektedir. Sadece şu anda karşılan koronavirüs suşuna benzer virüslere karşı kekik test eden önceki çalışmalardan ipuçlarından faydalanabilir. Kekik Akdeniz mutfağı ve şifalı bir bitkidir. Refahı arttırmak ve soğuk algınlığı ile mücadeleye yardımcı olmak için kullanılır, ancak koronavirüsü etkileyebileceğine dair bir kanıt yoktur.
Kekik Antioksidan Savunmayı ve Enflamasyonu Nasıl Etkiler?
Antioksidanlar potansiyel olarak kronik hastalıkları önlemeye yardımcı olan genel sağlık ve bağışıklık fonksiyonunu destekler. Mevcut salgının ortasında sağlıklı kalmak çok önemlidir. Son veriler sağlıklı insanların COVID-19 komplikasyonları yaşama ve ondan ölme olasılıklarının daha düşük olduğunu göstermektedir. Kekik, bitki bazlı antioksidanlar açısından zengindir. Bazı çalışmalara göre, küçük dozlarda kekik (1 g/gün) bile bu bileşiklerin önemli bir miktarını sağlayabilir. En önemli antioksidanları rosmarinik asit gibi polifenollerdir. 
Kolitli fareler üzerinde yapılan bir deneyde, kekik ve kekik esansiyel yağları pro-enflamatuar sitokinleri (IL-1 and ve IL-6) azaltmıştır. Sitokinler çoğunlukla enflamatuar habercilerdir ve COVID-19’da büyük bir rol oynamaktadırlar. Yeni koronavirüs, vücutta enflamatuar tahribat yaratan sitokin fırtınalarını yani sitokin aşırı yüklenmesini tetikleyerek enfeksiyonun sonraki aşamalarında hayatı tehdit eden komplikasyonlara neden olabilir. 63 bitkiden alınan 71 bitkisel ilacı test eden bir hücre tabanlı çalışma, kekikleri güçlü bir anti-enflamatuar olarak sıralamıştır. Kekik özü, başka bir çalışmada anti-enflamatuar sitokin IL-10’u arttırırken pro-enflamatuar sitokinleri (TNF- a , IL-1 ve IL-6 ) azaltmıştır.
Ek olarak, kekik diğer besinlerin biyoyararlanımını artırabilir, ancak bu insanlarda doğrulanmamıştır. Hayvanlarda kekik esansiyel yağı, bağırsağın yüzey alanını arttırdı ve inflamasyonu azalttı, bu da besin alımını arttırmıştır. Kekik, iltihabı azaltmaya ve antioksidan ve besin seviyelerini artırmaya yardımcı olarak genel sağlığı destekleyebilir.
Kekik Yağı Doğrudan Koronavirüs ile Mücadele Edebilir mi?
Antiviral aktivite
Kekikte bulunan bileşikler arasında timol ve karvakrol en güçlü antimikrobiyal aktiviteye sahiptir. Hayvanlarda ve hücrelerde yapılan araştırmalara göre, kekik esansiyel yağı ve aktif bileşikleri, virüslere neden olan şu inaktive virüslerin önlenmesinde etkili olmuşlardır:
• Bulaşıcı ishal ve kusma (murin norovirüs)
• Soğuk algınlığı semptomları ve solunum yolu enfeksiyonları (solunum sinsityal virüsü)
• Bağırsak ve kalp iltihabı (coxsackievirus B3)
• Uçuk (herpes simpleks virüsü tip 1)
Son 3 virüs daha büyük bir zarflı virüs ailesine aittir. 2019 koronavirüsü bu ailenin en yeni üyesidir.
Kekik yağının zarflı virüslere karşı aktif olması cesaret vericidir çünkü zarflar virüslerin konakçı hücrelere yapışmasına yardımcı olur. Bu küçük çubuk benzeri yapılar ayrıca virüsleri istilacı hücrelerde (viral enfektivite olarak adlandırılır) çok daha agresif ve başarılı hale getirmektedir. Pandeminin gerilmesi de dâhil olmak üzere tüm koronavirüsler örtülüdür. Kekik gibi zarfları bozabilecek bileşikler koronavirüslerin hücrelere girmesini engelleyebilir, ancak bu henüz doğru bir şekilde test edilmemiştir.
Bununla birlikte, kekik, kuşlarda bronşite neden olan bir koronavirüs suşuna karşı sadece hafif bir aktiviteye sahipti. Nane ve kekik gibi diğer bitkiler daha etkilidir. Yeni koronavirüsün ayrıca zarında yüzen, hücreleri istila etmesini ve yayılmasını sağlayan diğer yapılara sahip olduğunu unutmayın (zarflara bağlı “başak proteinleri” gibi). Bunlar aynı zamanda yeni terapiler için de hedeflerdir. Kekik yağı test tüplerinde etkisiz hale getirilmiş zarflı virüsler. Yeni koronavirüs de zarflıdır, ancak kekik buna karşı test edilmemiştir.
Solunum yolu enfeksiyonları
Üst solunum yolu enfeksiyonu olan 60 kişi üzerinde yapılan klinik bir çalışmada, 5 aromatik bitkinin (Suriye kekik, güney mavi sakızı, limon kokulu sakız, nane ve biberiye ) uçucu yağları içeren bir sprey 20 dakika sonra semptomları iyileştirmiştir.
İkincil bakteriyel enfeksiyonlar
Bakteriyel süper böcekler büyüyen bir COVID-19 sorunudur. Bir çalışmada, hastaneye yatırılan 7 COVID-19 hastadan birinde ikincil bakteriyel enfeksiyon gelişmiş ve bunların yarısı ölmüştür.Kekik özü , test tüplerinde iyi bilinen bir hastane süperbugunu (metisiline dirençli Staphylococcus aureus veya MRSA) bloke etmiştir. Aynı çalışmada,% 20 kekik içeren bir merhem, idrar yolu ve hastane kaynaklı enfeksiyonlara (Proteus mirabilis ve Proteus vulgaris) neden olan diğer iki bakteri inhibe etmiştir.
Boğaz ağrısı (Staphylococcus aureus ve Pseudomonas aeruginosa) neden olan çoklu ilaca dirençli bakteri suşlarına karşı 29 bitkinin incelendiği bir başka test tüpü çalışmasında, kekik en aktif olanlar arasındadır. Bazı bilim adamları gümüş nano parçacıkların kekik yağının aktivitesini artırabileceğine inanıyorlar. Bu kombinasyon test tüplerinde çok çeşitli bakterileri (antibiyotiğe dirençli suşlar dahil) hızla öldürdü; bazı türler 20 dakika gibi kısa bir sürede öldürülmüştür. Bununla birlikte, kekik insanlarda bu bakterilerin hiçbirine karşı test edilmemiştir. Bakteriyel enfeksiyonlar hastanelerde giderek artan bir COVID-19 sorunudur. Kekik, test tüplerinde bakterileri öldürebilir, ancak klinik çalışmalarda test edilmemiştir.
Koronavirüs’te Kalp Sağlığı ve Kekik Etkisi
Yüksek tansiyon ve kalp hastalığı, COVID-19 komplikasyonları ve ölüm için en büyük risk 
faktörleri arasındadır. Virüsün kendisi de hastanede yatan hastalarda kalp hasarına neden olabilir. Kekik, lipit seviyelerini dengeleyerek kalp sağlığını destekleyebilir, ancak bunu doğrulamak için ek klinik çalışmalara ihtiyaç vardır. Hafif derecede kan yağ seviyesi olan 48 kişi üzerinde yapılan bir klinik çalışmada, yemeklerden sonra alınan Girit kekik (Origanum onites) ekstresi kötü LDL kolesterolü düşürürken iyi HDL kolesterolü düşürmüştür.
Kekik ve diğer baharatlar (karabiber, tarçın, karanfil, kırmızıbiber, biberiye, zencefil ve zerdeçal) açısından zengin bir yemek de başka bir çalışmada yüksek kan trigliserit düzeylerini düşürmüştür. Kekik kalp sağlığını destekleyebilir. Kalp hastalığı COVID-19 komplikasyonları için büyük bir risk faktörüdür.
Dozaj
Kekiğin uçucu yağının önerilen dozu değişir. Günde yaklaşık 1 g kurutulmuş bitki kullanılması yeterli antioksidan sağlayabilir. Klinik çalışmalarda kullanılan dozlar şu şekildedir:
• Antioksidan etkiler: Yemeklerden sonra 25 mL ekstrakt veya 300-600 mg/gün fenolik bileşikler
• Yüksek kan kolesterolü: Yemeklerden sonra 25 mL ekstrakt
Önlemler ve Yan Etkiler
Kekik, yemek pişirmek için kullanılan tipik miktarlarda tüketildiğinde genellikle güvenlidir. Benzer şekilde, normal dozlarda kekik özü veya kekik esansiyel yağı ile herhangi bir sağlık riski ilişkilendirilmemiştir. Bununla birlikte, bazı çalışmalar bitki bazlı yağların çok yüksek dozlarda toksik olabileceği konusunda uyarmaktadır.
Aromatik bir bitki olarak, kekik antioksidanlar ve mikropla mücadele bileşikleri ile doludur. Ancak, hiçbir zaman yeni koronavirüs üzerinde test edilmemiştir. Kekik, test tüplerindeki bazı virüslere karşı aktiftir, ancak antiviral aktivitesi insanlarda doğrulanmamıştır. Yine de, yemeklerinize bol miktarda kurutulmuş kekik eklemek yine de antioksidan faydasından yararlanmak için iyi bir tercihtir. Sınırlı insan çalışmaları, kekiklerin antioksidan savunmayı ve kalp sağlığını artırmaya yardımcı olabileceğini göstermektedir. Mevcut pandeminin ortasında bu önemli olabilir, çünkü sağlıklı kalmak ciddi COVID-19 komplikasyonları olasılığını azaltabilir.
Kaynakça:
lifeandthyme.com
owlchemy.co.uk pantagraph.com
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu