Doğaya hükmeden insan neslinin var oluştan beri bitmeyen arzuları ve hayallerinin başında gelir ölümsüzlük. Hakkında efsaneler veya sıkı ilmi teoriler ortaya konan ölümsüzlük arayışı her geçen zamanla birlikte insanoğlu için bir efsane veya sihir olmaktan daha ulaşılabilir hale geldi. Bugün gerek genetik teknolojisi gerekse de moleküler biyoloji alanındaki ilerlemeler nanoteknolojiyle de desteklenince insan ömrünün ölümsüzlüğe olan yürüyüşü biraz daha tempo kazanmıştır. Ölümsüzlük arayışının teknolojiyle desteklenen yeni arayış alanlarından biri de kriyobiyolojidir.
Kriyobiyoloji, düşük sıcaklıkların ya da donma eyleminin canlı organizmaları nasıl etkilediği ile ilgilenen biyolojinin yeni ve birçok farklı araştırmaya ümit ışığı olan dalıdır. Kriyobiyoloji terimi, Yunanca kryos (buz), bios (hayat) ve logos (bilim) kelimelerinden türetilmiştir. Günümüzde daha çok canlı dondurma ya da canlı şoklama bilimi olarak da bilinir. Biyolojide daha çok hücre, doku ve organların düşük sıcaklıklarda incelenmesi ve ömürlerinin düşük sıcaklıklar altında uzatılması çalışmaları ön olana çıkarken veterinerlikte, canlıların soğuk ortam içindeki davranışlarına ve soğuğun canlılar üzerindeki etkilerine odaklanır.
Bu alandaki çalışmalar çok eskiye dayansa da kriyobiyolojinin temelleri 1918’de İngiltere’deki Tıp Araştırmaları Millî Enstitüsü’nden Audrey Smith ve meslektaşlarının çalışmalarına gider. Audrey Smith ve arkadaşları, canlı kurbağa veya horoz spermlerine gliserol ilave edilip -43°C derece kadar soğutulduğunda ve tekrar eritildiğinde hayatta kaldıklarını gördüler. Smith’in keşfinden sonra alyuvarlardan spermlere kadar hemen hemen her türlü insan hücresi başarılı bir şekilde dondurulup eritildi. Yine antropologların buzullarda buldukları donmuş insan cesetleri üzerinde yaptıkları araştırmalarda önemli yaşam kalıntılarına rastlamaları kriyobiyoloji alanındaki umutları arttırdı. Kuzey Amerika ağaç kurbağası olarak bilinen (Rana sylvatica) bir çeşit kurbağa bilim insanlarının kriyobiyoloji alanındaki çalışmalarının önemli doğal dayanaklarındandır. Bu kurbağanın İç organlarının tamamı -kalbi dahil olmak üzere- donar. Üç haftadan birkaç aya kadar ölü olarak durur. Kış uykusunu ölü olarak geçirir. Kış bitince çözülür ve inanılmaz bir biçimde hayata döner. Biyolog Jack Layne bu canlıyla ilgili olarak şunları söyler: “Kış mevsimi geldiğinde kalbi durur, nefes almaz, vücudu donar, tıbben artık ölüdür. Aylar sonra nasıl olduğunu bilemediğimiz bir halde tekrar dirilir.”
![Kriyobiyoloji Nedir?]()
Kriyobiyolojik Muhafaza Nasıl Gerçekleştirilir?
Kriyobiyolojik Muhafaza Nasıl Gerçekleştirilir?Canlı bedenden ayrılmış doku ve organlar ölümden birkaç dakika sonra çürümeye başlar. Bu yüzden kriyobiyoloji teknolojsinde dondurulacak kişi veya dokunun hızlı bir şekilde dondurma işlemine hazırlanması son derece önemlidir. Bu işlemlerin tam donanımlı teknolojik ünitelerce desteklenmiş olması şarttır. Cesette bozulmayı önlemek için harici kalp masajı ve akciğerin nefes desteğine tabi tutulması çok önemlidir. Ceset, kriyobiyolojiye hazır hale getirildikten sonra vücuda kan pıhtılaşmasını önleyici heparin enjekte edilir ve buz torbalarıyla vücud yaklaşık 10°C’ye kadar soğutulur. Bu aşamaya kadar her şey olumlu geçtiyse sıra vücuda DMSO veya gliserol ihtivâ edip damara nüfuz edebilen bir terkiple vücudu bir saat kadar ovmaya gelmiştir. Burada hayati olan asıl noktalardan biri de hücrelerde buz kristalleri olmasını engellemektir. Bunun için kadavraya kimyevi madde enjekte edilir. Zira kimyevi maddelerden mahrum hücrelerde meydana gelen donmaya bağlı kristaller hücre zarlarını parçalar. Bu işlemlerden sonra vücut dondurulmak için hazırdır. Ceset özel bir ambalaja sarılarak sıvı azot dolu kapsüllere yerleştirilir. Sıvı azot vücudu -160°C dereceye kadar soğutacaktır. Kriyobiyolojik dondurma günümüzde Rusya ve ABD’de özel kliniklerde gerçekleştirilmektedir. Bu işlemin yaklaşık yıllık maliyetinin 24.000 dolar olduğu belirtilmektedir. Kapsül içindeki sıvı azotun her dört ayda bir yenilenmesi gerekmektedir.
Kriyobiyoloji alanında sosyal etik handikapların yanında teknik olarak da henüz aşılmamış çokça problem bulunmaktadır. Hücreler kriyobiyolojik tekniklerle dondurulduklarında hayli uzun süre muhafazaları mümkünken organlar çok katmanlı ve kompleks yapıları sebebiyle uzun süreli dondurulamamaktadır. Zira organlar içindeki her bir segmentin ayrı bir donma derecesi bulunmaktadır.
Bugün kriyobiyoloji alanında ipi göğüsleyen iki kurum bulunmaktadır. İlki Amerika’daki Cryonics Society we Life Extension Society’dir (Hayatı Uzatma Cemiyeti). Cemiyet kriyojenik büyük depolarda bulunan dev termosların içinde ölümlerinin bir kısmını geçirmek isteyenler için uygun ortamlar hazırlanmıştır. Rusya’da ise bu sahada kendilerini “transhümanist” olarak isimlendiren bir grubun kurduğu KrioRus Merkezi, klinik ölümü gerçekleşmiş, ama beyin hücreleri henüz ölmemiş kişileri para karşılığı -196 derecede dondurarak yeniden canlanacakları ana kadar özel kapsüllerde saklıyor.2005 yılında faaliyetlerine başlayan müessse kendilerine başvuran kişilerin ön hazırlıklarını da bu kurumda gerçekleştirmektedir. KrioRus “Cyronics”, yani “kriyobiyoloji” alanında ABD dışındaki ilk, ceset ya da organ saklama olanağına sahip dünyadaki üç kuruluştan biri olma özelliğine sahiptir.
Kriyobiyoloji alanındaki çalışma ve gelişmeler birçok muhtelif alanda bilim insanlarına ümit ışığı sunmaktadır. Bu yüzden geleceğin yıldızı en çok parlayacak bilimi olarak gösterilir. Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) Hayvan Türlerini Koruma Komisyonu, hazırladığı raporda, şu an dünya üzerindeki türlerin %25’inin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu, 26 memeli türünün 24’ünün yok olma sınırında olduğunu ve geçtiğimiz 100 yıl içerisinde 1000 kadar türün neslinin tükendiğini belirtiyor. Konunun uzmanları, ölümsüzlük mümkün olmasa da, kriyobiyolojinin bu noktada nesillerin tükenmesinin önüne geçebileceğini belirtmektedirler.
Dünyada meydana gelebilecek katastrofik yıkımlar için de uzayda veya bu büyük yıkımlardan etkilenmeyecek yerlerde insan ve diğer canlı türlerinin yaşam için mümkün ve emniyetli zamanlar oluşuncaya kadar saklanması yavaş yavaş dillendirilmektedir.
Kaynakça:
https://www.instituteforchronicpain.org/
http://www.bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/kriyobiyoloji-soyu-tukenmekte-olan-canlilar-icin-bir-umut
http://www.gnoxis.com/kriyobiyoloji-canli-dondurma-bilimi-34086.html
Yazar: Erdal Uğur