Kadınlarda menopoz sonrası yaşanan hormonel ve fizyolojik değişimlerden dolayı vajinal bazı sorunların yaşanması olası bir durumdur. Ancak yaşanan sorunlardan bazıları hemen hemen herkes de görülebilecek ciddi olmayan sorunlar olabilirken, bazıları nadir olarak görülebilir. Bu yazıda menopoz sonrası vajina sağlığını etkileyen nadir görülen sağlık koşulları hakkında bilgiler bulunmaktadır.
Mukoza Zarı Pemfigoid Veya Sikatrisyel Pemfigoid
Vajinada görülen bu durum ağız, göz, burun ve vulva gibi mukoza zarlarının kabarmasına neden olan nadir bir otoimmün hastalıktır. Genellikle yaşlıları (yaş> 70) etkiler ve kadınlarda daha yaygındır. Vulvayı içerdiğinde, vulva anatomisinin bozulmasına neden olan ciddi yara izlerine neden olabilir. Klinik olarak, liken skleroz veya eroziv liken planus gibi vulvayı etkileyen diğer durumlardan ayırt etmek zor olabilir. Doğru tanı için bir vulvovajinal uzmana sevk edilmesi önerilir, çünkü mukoza zarı pemfigoid güçlü bir topikal kortikosteroide yanıt verebilmesine rağmen, başarılı bir şekilde tedavi edilmesi genellikle çok zor bir durumdur ve oral kortikosteroidler veya bir immünosupresan ilaç gerektirir.
Pemfigus vulgaris daha yaygın olarak ağız mukozasına rağmen genital bölgeyi etkileyebilen başka bir kabarcıklı otoimmün hastalıktır ve vulval pemfigus, oldukça nadirdir.
Kötü Huylu Vulva Cilt Lezyonları
Vulva bölgesini etkileyen çoğu malignite menopoz sonrası kadınlarda meydana gelir, ancak vulval intraepitelyal neoplazi (VIN) menopozdan önce başlayabilir ve bazen daha genç pre-menopozal kadınlarda teşhis edilir. VIN, vulvanın invazif karsinomuna ilerleme potansiyeline sahiptir ve şüpheli lezyonları olan kadınların biyopsi ve tedavi için ikinci veya üçüncü basamak bakıma sevk edilmesi gerekir. Vulva kanserlerinin yaklaşık % 90’ı skuamöz hücreli karsinomlardır. Ancak vulva bölgesinde melanom, bazal hücreli karsinom, sarkom ve nadiren vulvanın Paget hastalığı (aşağıda) ve adenokarsinom dahil olmak üzere diğer malign lezyon türleri oluşabilir.
İyi huylu dermatozlarla karşılaştırıldığında, kötü huylu lezyonlar genellikle asimetrik, tek odaklı veya çok odaklı papüller, plaklar, erozyonlar ve ülserlerdir. Vücudun herhangi bir yerindeki kötü huylu lezyonlarda olduğu gibi, vulvadakiler tipik olarak düzensiz bir şekle, yapıya, renge ve dağılıma sahiptir. Vulva kanserinin çoğu kutanöz alanlardan ziyade tüysüz veya mukozal bölgelerde başlar. Vulvada kötü huylu lezyonları olan birçok kadında belirgin bir kitle görülmez. Vulva kanserinin semptomları, dahil olan kanserin kapsamına ve spesifik türüne göre değişir. Örneğin, kaşıntı veya ağrı, kadınların yaklaşık% 50’sinde skuamöz hücreli karsinom ile ilişkilidir, vulvanın Paget hastalığına bağlı lezyonlar yanma hissi ve kaşıntıya neden olabilirken, habis lezyonları olan diğer kadınlar asemptomatik olabilir.
Semptomatik vulva invaziv kanserli kadınlarda kaşıntı, belirgin bir yumru, ağrı, ülserasyon veya kanama görülebilir. Şüpheli lezyonları olan veya liken skleroz gibi durumlar için tedaviye yanıt vermeyen kadınlar muayene, biyopsi ve uygun şekilde ileri tetkikler için acilen bir uzmana sevk edilmelidir. Vulva kanseri için risk faktörleri arasında sigara, VIN, liken skleroz, liken planus, servikal kanser veya intraepitelyal neoplazi, önceki HPV enfeksiyonu ve pozitif HIV durumu yer alır. Vajinal veya anal intraepitelyal neoplazi (VAIN, AIN) veya invaziv vajina ve anüs kanseri, vulva malignitesinden daha az yaygındır.
Vulva Paget Hastalığı
Vulvanın Paget hastalığı (ayrıca meme dışı Paget hastalığı olarak da adlandırılır), birincil olarak yaşlı kadınları etkileyen ve vulvayı etkileyen diğer cilt hastalıklarından klinik olarak ayırt etmek zor olabilen nadir bir kötü huylu durumdur. Klinik özellikler kaşıntı ve bazen vulva çevresinde kırmızı, pullu ve kabuklu cilt bölgelerinden kaynaklanan ağrıyı içerir.
Tipik olarak, cilt lezyonları başlangıçta asemptomatik oldukları veya yalnızca küçük tahrişe neden oldukları için bir süredir mevcut olacaktır. Paget hastalığından şüpheleniliyorsa, bir vulvovajinal uzmana sevk edilmesi önerilir çünkü doğru tanı biyopsi sonuçlarına dayanır. Diğer altta yatan malignitelerle bir ilişki olduğundan kolposkopi veya pelvik görüntüleme gibi başka araştırmalar da gerekebilir. Örneğin, anüs çevresindeki Paget hastalığı, insanların yaklaşık% 25 – 35’inde altta yatan bir kolorektal kanser ile ilişkilidir.
Tedavi genellikle lezyonun cerrahi olarak çıkarılmasını içerir, ancak nüks yaygındır (% 50’ye kadar) ve genellikle daha fazla cerrahi gerekir. Mohs mikrografik cerrahi, eğer mevcutsa, daha düşük rekürrens oranları ve daha az kapsamlı cerrahi eksizyon ile ilişkili olduğundan, tercih edilen seçenektir. Cerrahi olmayan tedaviler lazer ablasyon, topikal florourasil, imikimod veya fotodinamik tedavinin kullanımını içerir.
İyi Huylu Cilt Lezyonları
Vulvovajinal bölgede aşağıdakileri içeren bir dizi iyi huylu deri lezyonu bulunabilir:
Seboreik keratozlar
Tüylü ciltte “yapışmış” siğil papüller olarak görünür. İyi huyludurlar ancak semptomatik olabilirler veya kötü huylu lezyonlarla karıştırılabilirler. Çıkarma (örn. Tıraş, kazıma, küret, diyatermi veya kriyoterapi) genellikle sadece lezyonlar ağrılıysa, boyut olarak artarsa veya maligniteyi dışlamak için (eksizyonel biyopsi) endikedir.
Deri etiketleri (akrokordon, yumuşak fibroma)
Dar bir sap üzerinde sarkık lezyonlar olarak görünür. Sürtünme bölgelerinde (uyluk medialinde) ve obez kadınlarda daha yaygındır. Tıraş eksizyonu veya kriyoterapi ile çıkarma, yalnızca ağrılı tahriş veya iltihaplanma meydana gelirse gereklidir.
Epidermal inklüzyon kistleri
Labia majoranın tüylü derisinde yaygındır. Tedavi yalnızca kist enfekte olursa (kesi ve drenaj ve uygunsa oral antibiyotik) veya herhangi bir enfeksiyon yerleşmişse cerrahi eksizyon gerektiğinde genellikle büyük ve semptomatikse gereklidir.
Melanositik nevüsler (benler)
Tipik olarak deriden koyu renkli, yumuşak maküller veya papüller olarak görünür. Çoğunlukla 6 mm’nin altında çaptadırlar ve şekil, renk ve yapı bakımından tek tiptirler. Bununla birlikte, daha büyük, düzensiz şekil veya renkte olan nevüsler, kasık veya genital bölgelerde nadir değildir. Belirli bir noktanın diğerlerinden farklı olup olmadığını belirlemek için hastanın genel nevüs modelini inceleyin, örneğin çirkin bir ördek yavrusu. Emin değilseniz, bir uzman (genellikle bir Dermatolog) tarafından dermatoskopik muayene ayarlayın. Çıkarma sadece kozmetik nedenlerle veya maligniteyi dışlamak için gereklidir.
Anjiyokeratomlar 
Soliter veya daha çok labia majora yerleşimli, 5 mm’den küçük çoklu kırmızı, mor, mavi veya siyahımsı papüllerdir. Kadınlar bu lezyonlarla kanama veya ağrılı tromboz nedeniyle veya görünümden endişe duydukları için başvurabilirler. Güvence uygundur. Daha büyük lezyonlar, üniform şekli, yapısı ve rengi nedeniyle malign lezyonlardan ayırt edilebilir. Dermatoskopi, tromboze olmadıkça, siyah olduklarında (ve kısa sürede çözüldüklerinde) tek veya çoklu kırmızı, mor veya mavi kesekleri (lakünler) ortaya çıkarır.
Lipomlar
Serbestçe hareket eden, iyi tanımlanmış, deri altı bir kitle olarak görünür. Eksizyon, yalnızca ağrılı, boyutu artan veya maligniteyi dışlayan durumlarda endikedir. Vulvovajinal bölgede nadirdir.
Kaynakça:
https://www.healthline.com/health/atrophic-vaginitis
https://obgyn.onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1576/toag.11.4.253.27528
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15500-vaginal-atrophy
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu