Hepimiz şekerin diş çürümesine neden olduğunu biliriz. Dişlerin çürümesi ve dolgu yapmak için dişlerin o sevimsiz vızıldamayla birlikte delinmesi yüzünden diş hekimlerine gitme korkusu birçok kişiyi alkolsüz, gazlı içeceklere ve tatlılara karşı dikkatli davranmaya itmektedir. Dişlerin sağlığını koruyabilmek için bu düşünceyle bir bardak meyve suyu bir kutu meşrubat içmekten daha çekici görünmektedir ancak bu gerçekten dişler için daha mı iyidir? Makalenin devamında bu sorunun cevapları bulunacaktır.
Yüksek şeker miktarına sahip içeceklerin diş çürümesine büyük katkıda bulunduğu bir sır değildir. Bu konudaki tek sorun şeker değildir. En sevilen içeceklerin birçoğu, özellikle de meyve suları ve alkolsüz, gazlı, asitli içecekler dişlerin sert yapılarını, diş minelerini eritebilen ve dişlerin iç kısımlarını açıkta bırakarak hassasiyete yol açan asitler içerir. Hassasiyet oluşur çünkü dişlerdeki sinir uçları artık dıştaki diş minesinin fiziksel korumasına sahip değildir. Asitler sadece hassasiyete (soğuk, sıcak veya tatlı bir şey yerken veya içerken sızlama gibi rahatsızlıklara) yol açmaz, aynı zamanda çürüme riskini arttırır.
Tükürük Nötr Bir Bileşiktir
Tükürük nötr bir bileşik olarak kabul edilir. Tükürüğün pH değerinin 6,5 olması onu sudan biraz daha asidik hale getirir ancak herhangi bir zarar verecek kadar asidik değildir. Çalışmalar diş çürümesinin, dişlerin çevresindeki ortamın hafif asidik olduğu düşünülen pH 5,5 değerine düştüğü zaman başladığını göstermiştir. PH ölçeğinde herhangi iki sayı arasındaki fark on kattır. Bu, pH değeri 4 olan bir içeceğin, pH değeri 5 olan bir içecekten 10 kat daha asidik olduğu ve pH değeri 6 olan bir içecekten de 100 kat daha asidik olduğu anlamına gelir. Çoğu asitli içecek pH 2 ve 2,5 arasında bir değere sahip olma eğilimindeyken, siyah kahve pH 5 değerine sahiptir, yani asitli içecekler kahveden 1000 kat daha asidiktir.
Meyve Suyu Daha İyi Değildir
Sağlık uzmanları meyve suyu içmenin temel vitaminleri ve diğer besinleri almak için kolay bir yol olduğunu iddia etmektedir. Çoğu kişi de meyve suyunun asitli içeceklerden daha sağlıklı olduğuna inanma eğilimindedir ancak diş sağlığı söz konusu olduğunda, gerçekler aksini söylemektedir. Greyfurt suyu ve domates suyu gibi meyve suları, çoğu gazlı içecekle aynı (orta derecede asidik olarak kabul edilen 2,5 ila 3,5) pH değerine sahiptir yani kahveden yaklaşık 100 kat daha asidiktir.
Dişleri aşındırabilen birçok asit türü de vardır ve en kötü suçlu meyve sularında oldukça yaygın olan sitrik asittir. Daha da kötüsü, meyve suları esas olarak bütün haldeki meyvelere kıyasla besinlerden yoksundur. Gazlı içeceklerde bulunan ve çürümeyi teşvik eden şeker, meyve sularında bulunan şekerle aynıdır. Elma suyunun yaklaşık 355 mililitrelik bir porsiyonu yaklaşık 9,8 çay kaşığı şekere sahipken, Coca Cola’nın aynı miktardaki porsiyonunda 10 çay kaşığı şeker vardır. Açıkçası meyve suları dişler için asitli içeceklerden daha iyi değildir. Bir zamanlar sağlıklı olarak düşünülen meyve suları için araştırmalar şimdi aslında dişler için asitli içecekler kadar kötü olduklarını göstermektedir. Bu nedenle meyve suları ölçülü içilmeli, yaşama hareket katılmalı ve mümkünse bunun yerine süt içmeye çalışılmalıdır. Bir diş hekimi ya da diyetisyen ihtiyaçları karşılayan, diş sağlığını koruyucu bir beslenme planı oluşturmak için yardımcı olabilir.
Asitler ve Diş Erozyonu
Diş erozyonu yaygındır ve araştırmalar bunun yetişkinlerin yüzde 43’ünü ve çocukların yüzde 80’ini etkilediğini bulmuştur. Eğer insanlar büyük miktarda portakal suyu içerse veya düzenli olarak meşrubat kullanırsa asitler dişlerin dıştaki koruyucu mine katmanını erittiği için 
dişlerinin hassaslaşmaya başladığını fark etmeye başlar. Genellikle meşrubatların çoğunda ve özellikle asitli meyve sularında bulunan sitrik asit en büyük suçlulardan biridir.
Kolalı içecekler diş erozyonu konusunda en kötü suçlular olsa da bazı asitli meyve suları (limon suyu ya da portakal suyu gibi) dişlere diğer gazlı içeceklerden daha fazla zarar verebilir. Asitler dişlerin dış tabakasını yumuşatmanın yanı sıra, dişlerinizin iç kısımlarını (dentin tabakasını) da yumuşatabilir ve tükürüğün dişleri onarma kabiliyetini azaltır. Asitler normalde tükürükte bulunan kalsiyum moleküllerini çalmaktadır. Böylece tükürük aside maruz kalarak diş minesindeki kalsiyum ve fosfat minerallerin kaybolduğu alanları onaramaz. Bazı içecekler, özellikle koyu renkli coca cola gibi içecekler sitrik aside ek olarak fosforik asit içerir. Bu iki asitin birleşmesi, tükürüğün dişleri koruma ve onarma görevini daha da zorlaştırır. Limon aromalı gazlı, asitli içecekler ayrıca daha fazla hasara neden olabilecek tartarik asit içerir. Ağız içi meyve suları ve gazlı içecekler ile daha asidik hale geldiğinde diş çürüklerine neden olan bakteriler için mükemmel bir büyüme ortamı oluşur.
Şekersiz bir içecek (diyet ya da zero içecekler) seçenler bu tercihin dişler için daha iyi olduğunu düşünüyorsa, bunun yanlış olduğunu, diğer gazlı içeceklerle aynı asitleri içerdiklerini bilmelidir. Meyve suyu ve asitli içeceklerle benzer bileşenlere sahip oldukları için spor içeceklerine de dikkat edilmelidir. Sık sık içildiğinde vücut susuz kalır ve dişler tükürüğün koruyucu etkilerinden mahrum kalır.
Sıcak Limon Suyuna Dikkat
Birçok sağlık yararına sahip olduğu iddia edilen sıcak limon suyu içmeyi (özellikle sabahları) sevenler bu alışkanlıklarını yeniden düşünülmelidir. Sıcak limon suyu özellikle zararlıdır 
çünkü içindeki asitler sıcakken diş minelerine aynı miktarda sitrik asit içeren soğuk bir içecekten daha fazla zarar verir. Herhangi bir asitli içeceği pipetle içmek, sıvı ile dişler arasındaki teması en aza indirmeye yardımcı olur. Asitli içeceklerden sonra ağız musluk suyuyla durulanarak asitler nötralize edilmelidir. Limon dilimlerini emmek gibi bazı alışkanlıklardan tamamen kaçınılmalıdır çünkü bunun getireceği bazı zararlar ağız çalkalandığında bile giderilemez.
Dişleri Yanlış Zamanda Fırçalamak Sorun Olabilir
Bu mantıksız görünebilir ancak yapılabilecek en kötü şey gazlı, asitli içeceklerden birini tükettikten hemen sonra dişleri fırçalamaktır. İçecekleri tükettikten sonra ağız musluk suyuyla çalkalanmalı ve en az yarım saat beklenmelidir çünkü fırçalama zaten yumuşamış diş minesine daha fazla zarar verir. Beklemek diş minesine tekrar sertleşmek için zaman verir. Ayrıca en iyi ve sağlıklı içeceğin su olduğunu hatırlamakta fayda vardır. Diğer içecekler zaman zaman kısıtlanırsa hem dişler hem de vücut size teşekkür eder.
Susayanlar Diş Dostu İçecekleri Denemelidir
Sağlığın ve vücuttaki dengelerin bozulmaması için susuz kalınmamalı, susama hissi duyulduğunda su içilmelidir çünkü en güvenilir ve sağlıklı içecek sudur. Konunun uzmanları musluk suyunun şişelenmiş suya tercih edilmesi gerektiğini çünkü florür içerdiğini ve bunun da dişlere daha fazla koruma sağladığını belirtmektedir. Bu sadece genel bir bilgidir. Ayrıntılı bilgi için kişinin tıbbi geçmişini bilen nitelikli bir tıp pratisyen ziyaret edilmeli, önerisi 
alınmalıdır. Dişler için mutlak en güvenli içecek, pH nötr olduğu için sade sudur ancak sağlıklı dişlere sahip olmak isteyenler kendini sadece suyla sınırlamak zorunda hissetmemelidir. Soya sütünün pH değeri tıpkı su gibi 7 olup nötr bir içecektir. İnek sütünün pH değeri 6,8 olup, biraz asidiktir ancak yapılan çalışmalar (Amerikan Diş Hekimleri Birliği Dergisinde yayınlananlar gibi) diğer güçlü asitleri nötralize etmede çok etkili olduğunu bulmuştur. Dahası süt diş sağlığı için gerekli olan kalsiyum ve D vitamini açısından zengindir. Şekersiz siyah veya yeşil çay dişler için başka bir harika içecektir ancak çok fazla çay içilmesi dişlerde lekelenmeye neden olabilir.
Kaynakça:
https://www.ntv.com.tr
https://www.abc.net.au
Yazar: Müşerref Özdaş