Herkes farklı migren deneyimleri yaşar. Bu nedenle, migren hastalarına bakmak algoritmik bir yaklaşımdan ziyade kişiselleştirilmiş bir yaklaşım gerektirir. Migreniniz için bir nörolog veya baş ağrısı uzmanına göründüğünüzde; benzersiz migren profilinizi en iyi şekilde sıralamak için çeşitli faktörlerin tartışılması gündeme gelecektir. İşte doktorunuzun muhtemelen ele alacağı bazı faktörler.
Yaş
Migren söz konusu olduğunda; özellikle teşhis ve tedavi konusunda yaş faktörü; çocuklarda yetişkinlere göre büyük bir etmendir. Çocuklardaki ve yetişkinlerdeki migrenin bazı ortak özellikleri olmasına rağmen, çocuklardaki migren de kendine has özellikler taşırlar. Örneğin, migren baş ağrısı yetişkinlerde başının bir tarafında ağrı görülürken çocuklarda bunun aksine, genellikle başlarının her iki tarafında ağrı görürler. Ayrıca, çocuklar migren baş ağrıları ile birlikte yetişkin migrenlerine özgü olmayan benzersiz semptomlar yaşarlar.
Çocuklarda İlişkili Migren Belirtileri![Migren Profiliniz Nedir?]()
• Karın ağrısı
• Osmofobi (kokuya duyarlılık)
• Baş dönmesi
• Otonomik semptomlar, burun akıntısı, göz akması, yüz terlemesi, vb.
Migren tedavisinde de yetişkinler ve çocuklar arasında farklar vardır. Bazı çocuklar ve gençler, ibuprofen veya bazı triptanlar gibi tipik yetişkin migren ilaçlarına cevap vermezler. Bunun yerine, pediatrik baş ağrısı uzmanları, gevşeme teknikleri ve meditasyon yoluyla stresi en aza indirgeme, okulda bir migren eylem planı oluşturma ve uygun uyku, yemek programları sağlama gibi daha eşsiz migren tedavilerine odaklanma eğilimindedir.
Ailede Migren Geçmişi
Migren kalıtsal bir hastalıktır. Bu hastalık ailelerden geçme eğilimindedir. Aslında, Amerikan Migren Vakfı’na göre, ebeveynlerinizden birinin veya her ikisinin migreni varsa, migren geçirme ihtimaliniz yüzde 50 ile yüzde 75 arasındadır.
Bununla birlikte, aynı aile içindeki bireylerin migrenlerin semptom ve tetikleyicileri sıklıkla paylaştığı göz önüne alındığında, migren hastalığının aile üyelerindeki mağduriyeti hakkında konuşmak yararlı olabilir. Ayrıca, genellikle bir aile üyesi için faydalı olan migren ilaçlarının diğer aile üyeleri için de işe yarama eğiliminde olduğunu not etmek hastalığı tanıma da faydalı bir bilgi olabilir. Tabii ki, aile üyeleriyle konuştuktan sonra, bu bilgiyi doktorunuzla paylaştığınızdan emin olun.
Migren Profili Oluşturmak
Doktorunuzun randevusuna gitmeden önce, migreninizin şekli hakkında notlar almak iyi bir fikirdir.
Dikkate Alınması Gereken Model Faktörleri![Migren Profiliniz Nedir?]()
Günün saati: Migrenleriniz uyandıktan, öğleden sonra, akşam veya gecenin bir yarısında uyandıktan sonra mı başlar?
Migren sayısı: Ayda 15 günden fazla migren yaşıyor musunuz? (Bu kronik migren göstergesidir)
İlişkili belirtiler: Migreninizle ilgili mide bulantısı veya kusma yaşıyor musunuz? Ve bu belirtiler gerçekleşen migren baş ağrısından sonra zayıflıyor mu yoksa artıyor mu?
Aura: Migrenlerinizle bir aura yaşıyor musunuz?
Tetikleyiciler: Örneğin, bazı yiyecekler, hava değişiklikleri, uyku bozukluğu, öğün atlama, yorucu egzersiz.
Hormon bağlantısı: Kadınlar için migrenleriniz adet görmeden hemen önce mi ortaya çıkıyor? Veya hamilelik, perimenopoz vb. sırasında kötüleşti mi veya düzeldi mi (varsa)?
İkinci önemli nokta hormon bağlantısı kadınlar için çok önemli olabilir. Örneğin, genç bir kadın migrenlerinin adet görmeden önce (adet migren denir) daha kötü olduğunu belirtiyorsa, doktor adet başlangıcından beş veya altı gün önce alınan sürekli doğum kontrol hapları veya Frova (frovatriptan) gibi bir ilaç yazabilir.
Alternatif olarak, yaşlı bir kadın menopozda migrenlerinde bir kötüleşme olduğunu bildirirse, hormon replasman tedavisi bir seçenek olabilir (doktor migrende tetikleyici olarak östrojen tükenmesinden şüpheleniyorsa). Veya doktorunuz kadının yaşam tarzını örneğin ruh halini ve uykusunu değiştirir. Bu değişiklikler kötüleşen migrenleri için daha muhtemel açıklamaları olabilir.
İlaç Geçmişi![Migren Profiliniz Nedir?]()
Migren ilaçları iki ilaç sınıfından oluşur: Tedavi ve önleyiciler. Hangi ilaçları tam olarak denediğinizi ve neyin işe yarayıp yaramadığını tam olarak belirlemek, migren profilinizin önemli bir parçasıdır.
Tedavi İlaçları
Migren tedavisi başlatırken; doktorunuzun size migren tedavisi ilaçlarınız hakkında sorabileceği bazı sorular olabilir. Bu sorular şunlardır
• Migren atağınız başlarken aldığınız bir ilaç veya bitkisel bir ilaç var mı? Yoksa migreninizin kendi kendine geçmesini mi beklersiniz?
• Şayet aldığınız ilaç varsa; bu ilaçlardan bir veya daha fazlasını haftada ne sıklıkla alıyorsunuz? İlaçları migreninizin başlangıcında alıyor musunuz?
• İlaç baş ağrılarınızı tol ere ediyor mu ve etkili midir?
Doktorunuzun migren profili çıkartmasında, migren ilaç kullanımınızın sıklığını bilgisi önemlidir. Çünkü, belki de migreninize ek olarak aşırı ilaç kullanımından dolayı baş ağrısınız var. Ya da ilaçların yan etkilerinden dolayı migreniniz tetikleniyor.
Önleme İlaçları
Geleneksel migren önleyici ilaçların yanı sıra; kan basıncını dengeleyen ilaçları, antidepresan ve anti-depresyon ilaçlarından da migren önleyici olarak fayda görülür.
Aynı şekilde, botoks kronik migren için makul bir seçenektir, ancak pahalı olabilir. İyi olan haber hem epizodik hem de kronik migren tedavisinde FDA tarafından onaylanan üç yeni migren tedavisi olduğu belirtilmiştir. Bu tedaviler henüz çok daha yenidir ve bilinirliği çok azdır.
1. Aimovig (erenumab)
2. Ajovi (fremanezumab)
3. Büyüklük (galcanezumab)
Bu ilaçlar enjekte edilebilir ve migren patogenezinde kalsitonin geni ile ilgili peptid (CGRP) olarak adlandırılan önemli bir rol oynayan bir proteini hedefler. Bu ilaçların birçok avantajı vardır, ancak migrenli bir hastanın önleyici ilaçlara tolerans göstermemesi durumunda kullanılması onaylanmıştır.
Temel Tıbbi Koşullar
Migren bakımınızı düşünürken tıbbi geçmişiniz önemli bir faktördür. Kontrolsüz yüksek kan basıncı, böbrek hastalığı gibi çoklu tıbbi problemleri olan bir kişiyle, sağlıklı bir kişinin migren hastalığı tedavi planı farklıdır. Bu kişiler benzer migren semptomlarını ve sakatlıklarını paylaşsalar bile, tedavi planı bu temel tıbbi sorunlara bağlı olarak farklılık gösterecektir.
Bir kişinin migrenini, alternatif veya ek bir tanıdan ayırmak karmaşık olabilir. Bu nedenle doktorunuzla detaylı bir değerlendirme yapmanız gerekebilir. Örneğin bir doktor steroidal olmayan bir anti-enflamatuar (NSAID) ile tıbbi sorunu olmayan sağlıklı bir kişiyi tedavi edebilirken, bu ilaçlar kontrolsüz yüksek tansiyon ve böbrek hastalığı olan kişiler için bir seçenek olamaz. Önleyici migren bakımı da bir kişinin tıbbi geçmişinden etkilenir. Örneğin, yeni anti-CGRP ilaçları hamilelikte araştırılmamıştır, bu nedenle bu ilaçlar hamile olan veya önümüzdeki birkaç ay içinde hamileliği düşünen bir kadın için bir seçenek olmayacaktır.
Son olarak, bazı durumlarda kişilerin, migren belirtisi olarak tanımladıkları aslında uyku apnesi, yüksek tansiyon veya tiroit hastalığı gibi başka bir durumun sonucu olarak ortaya çıkan baş ağrılarıdır. Ayrıca, obezite gibi bazı sağlık koşulları migrenlerinizi kötüleştiriyor olabilir.
Yaşam Tarzı![Migren Profiliniz Nedir?]()
Sizin migren deneyiminizi; günlük alışkanlıklarınız, genel yaşam tarzınız, alternatif tedaviler veya terapilerin etkileşimi değişikliğe uğratabilir.
Doktorunuzun Sorabileceği Sorular
• Kahve, çay, çikolata ve enerji içecekleri de dahil olmak üzere kafein tüketiyor musunuz? Şayet tüketiyorsanız ne kadar tüketiyorsunuz?
• Haftalık olarak ne kadar alkol tüketirsiniz?
• Her gün egzersiz yapıyor musun?
• Sizin için normal bir günlük yemek planı nedir?
• Yoga ya da meditasyon gibi herhangi bir zihin-vücut terapisine katılıyor musunuz?
• İlaçlar, şifalı bitkiler ve vitaminler dahil her gün hangi ilaçları alıyorsunuz?
• Düzenli olarak bir doktora görünüyor musunuz?
Bu profil sizi tamamıyla yansıtmasa da sizin bir parçanız. Günlük rutininizin içeriğini ve sonuçlarını bilmek, yeni bir migren tetikleyicisini tespit edebilir. Veya migren sağlığınızı olumsuz yönde etkileyen yaşam tarzınızla ilgili bir bilgi ortaya çıkarabilir.
Migren, karmaşık ve nörolojik bir durumdur, bu nedenle bu durumun yükünün omuzlarınıza dayanmasına izin vermeyin. Bir baş ağrısı uzmanına görünün ve önceden kişisel migren profilinizi oluşturan faktörleri yazın. Migreninizin derinliğini anlayarak, doktorunuz size hak ettiğiniz migrensiz yaşamı geri verme hedefiyle migrenlerinizi en iyi şekilde tedavi edebilir.
Unutmayın, benzersiz migren profilinizi doktorunuzla gözden geçirirken, yanlış cevap vermeyin. Kendiniz olun ve dürüst olun; bu şekilde, sizin için en uygun tedavi planını oluşturmak için birlikte çalışabilirsiniz.
Kaynakça:
https://www.nih.gov
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu