Bali’nin müziği, ziyaretçiler için bu kültürel ve sanatsal açıdan zengin adanın giriş kapılarından biridir. Müzik Bali’nin her yerinde mevcuttur ve Bali’de dünyanın başka yerlerine kıyasla daha fazla orkestra ve müzisyen bulunmaktadır. Müzik, bir bölgenin kültürünün ziyaretçiler ve yabancılarla paylaşılmasında kelimenin tam anlamıyla önemli bir rol oynar. Toplulukların dil engeli olmaksızın kendilerini ifade edebilmelerinin yolunu açar.
Müzik bölgede hayatın her alanında yer alır ve çok çeşitlidir. Köyler ve tapınaklar eyaletteki müziğin merkezini oluşturur ve her köyde birden fazla müzik kulübü bulunur. Bali’deki müzik kültürünün önemli bir parçası da enstrümanların kişilere değil, müzik kulüpleri ya da sekalar gibi gruplara ait olmasıdır.
Bali Müzik Enstrümanlarının Türleri:
1. Ceng-Ceng
Adını vurulduğunda çıkardığı “ceng ceng ceng” sesinden alan bu enstrüman metalden yapılır ve zil şeklindedir. Metal zilin dış kısmında tutmaya yarayan kırmızı iplikler bulunur ve müzik bir plakaya diğeriyle vurularak yapılır. Ceng-ceng neredeyse tüm Bali müziği türlerine eşlik eder.
2. Genggong
Genggong, palmiye şekeri yaprağından kesilmiş bir dil ile bambu bir çerçeveden yapılır. Enstrüman, bir ucundaki “playah” emilerek ve dile bağlı tel çekilerek çalınır. Farklı sesli harfler farklı notalar üretir ve müzik titreşimlerle üretilir.
3. Rindik
11 bambu çubuktan oluşan ve çubuklara lastik bir tokmakla vurularak çalınan rindik, hassas bir uğultu üretir. Bu uğultu, bambu çubukların her biri bir öncekinden biraz daha yüksek olacak şekilde çiftler halinde akort edilmesinden doğar. Rindik besteleri genellikle doğadan ilham alır ve Bali’deki her köyde farklılık gösterir. Müzikal kutlamalarda birden fazla kişi rindik çalar ve flütler, gonglar, ceng-cengler ve benzerleri ona eşlik eder.
4. Gong
Gonglar bölgede 13. yüzyıldan beri kullanılmaktadır ve sadece Bali müziğinin değil Endonezya müziğinin de geleneksel bir parçasıdır. Gonglar çok yönlüdür ve Bali’nin çağdaş müzik sahnesinde sıklıkla elektronik müzikle işbirliği içinde kullanılır.
5. Flüt
Bambu tüplerden yapılan flütler, müzik yapmak için üflenir. Bir flüt, karnında altı delik bulunan bir bambu tüpten yapılır. Flüt çalanlar farklı sesler çıkarmak için bu deliklerden hangilerini kapatacaklarını bilirler. Bali’de suling olarak da bilinen flütler, Endonezya’nın geri kalanından çok farklı olan sabit bir ses çıkarmak için dairesel bir nefes tekniği kullanılarak çalınır.
6. Kendang
Kendang, Endonezya’da kullanılan ve müzik yapmak için dövülen iki başlı bir davuldur. Kendanglar gamelan orkestrasının önemli bir parçasıdır ve Bali’de çiftler halinde kullanılırlar. Örneğin, Bali’deki bir gamelan kendang wadon adı verilen alçak perdeli bir kendang ve kendang lanang adı verilen tiz perdeli bir kendang kullanır. Bu ikisinin yanı sıra Bali, farklı boyutlarda yedi tür kendang’a ev sahipliği yapar. Bunlar en büyükten en küçüğe doğru kendang mebarung, kendang tambur, kendang bebedug, kendang cedungan, kendang gupekan, kendang bebarongan ve kendang krumpungan’dır.
7. Mandolin
Mandolin, telleri koparılarak çalınan telli bir vurmalı çalgıdır. Mandolinler Endonezya’nın Japon işgalinden sonra bölgede popüler hale gelmiş ve günümüzde gamelan orkestrasının vazgeçilmez bir parçası olmuştur.
Gamelan Gong – Geleneksel Bali Orkestrası
Bali ve Java’ya özgü bir orkestra tarzı olan gamelan, gonglar, flütler, ksilofonlar, kendang gibi tefler, davullar ve benzerlerinden oluşur. Gamelan, Bali kültürünün önemli bir parçasıdır, insanları bir araya getirir ve özgürce ifade etmelerini sağlar.
Bali ve Cava gamelanı Majapahit İmparatorluğu döneminde benzer şekilde gelişirken, Endonezya’nın çoğu 15. yüzyılda İslam’a geçti. Ancak Bali’nin ağırlıklı olarak Hindu kalması, gamelan müziğinin farklı bir şekilde gelişmesine yansımıştır. Örneğin, bölgenin orkestrası hızlı bir tempoya sahipti ve daha meditatif olan Cava gamelanının aksine virtüöziteye odaklanıyordu.
Bali’de 20’den fazla farklı gamelan türü vardır ve her türün kendi bağlamı ve geleneği vardır. Batur tapınağının gamelan gong gede’sinin Bali’deki en eski gamelan biçimi olduğuna inanılmaktadır. Bali’nin doğusundaki gamelan semar pegulingan yedi tona sahipken, gamelan pelegongan beş tona sahiptir. Gamelan gong keybar, Bali’deki orkestranın en modern formudur, 20. yüzyılın başlarında gelişmiştir ve çok daha hızlı bir tempoya sahiptir. Gamelan bebonangan ve gamelan angklung gibi taşınabilir gamelan stilleri tapınak törenlerinin ve dini alayların bir parçasıdır.
Gamelan Müziğini Deneyimleyebileceğiniz Yerler
1. Ubud Sarayı
Gamelan burada dans gösterilerine eşlik eder ve ziyaretçiler büyüleyici kostümler ve dans hareketleriyle karşılaşırlar. Ubud Sarayı ayrıca gösteriyi İngilizce olarak açıklayan bir broşür de sunmaktadır.
2. Cenik Wayah Çocuk Gamelan ve Dans Grubu, Ubud Su Sarayı
Ubud Su Sarayı’nın çarpıcı fonunda gerçekleşen bu performansta yetenekli çocuklar ve genç yetişkinler keyifli bir gösteri sunuyor.
3. Mekar Bhuana
Mekar Bhuana çok yönlü bir gamelan deneyimi sunuyor. Ziyaretçiler gamelan uzmanlarıyla etkileşime geçerek bu müzik geleneği hakkında bilgi edinebilir ve hatta enstrümanlardan birkaçını çalmayı deneyebilirler. Ziyaretçiler bir gamelan performansı izlemenin yanı sıra enstrüman da satın alabilirler.
4. Bale Banjar Kelod
Bale Banjar Kelod, tamamı kadınlardan oluşan bir gamelan performansının yanı sıra ünlü oturarak dans gibi çok sayıda dans gösterisine de ev sahipliği yapmaktadır.
Gamelan grupları rutin olarak Ubud kasabasında performans sergilemekte veya prova yapmaktadır ve çoğu grup bu provalara gelen ziyaretçilere açıktır. Bu performanslar, planlanmış performanslardan çok farklı bir deneyimdir ancak aynı derecede canlı ve eğlenceli bir deneyimdir.
Kaynakça:
National Geoghraphic
Yazar: Tuncay Bayraktar