Geniş, gürbüz sarıca arılar etkileyici gözükürler ve dikkate değer iğneleri vardır. Fakat agresif olmadıkları için çiçek özsuyunu emerken yakın mesafeden güvenle seyredilebilirler.
Yaygın Adı: Sarıca Arıları
Familya: Scoliidae
Alt takım: Apocrita
Takım: Hymenoptera
Tür Sayısı: Yaklaşık 300 (A.B.D.’de yaklaşık 20)
Boyutları: 13 mm-6 cm arasında.
Fiziksel Özellikleri: Genelde geniş, irice ve tüylü eşek arılarıdır; renkleri genelde siyahla işaretlenmiş kahverengi, turuncu veya sarıdır; iki cins de tam kanatlı ve dişi duyargaları 12 segmentli, erkek duyargaları 13 segmentli, ön kanatların dış kesimlerinin dalgalı bir görünümü vardır.
Alışkanlıkları: Yetişkinlere parlak güneşli günlerde sıklıkla çiçeklerin üstünde rastlanır; larvaları yerin altındaki kınkanatlı larvalarının üstünde yaşar.
Yaşam Çizgisi: Erkekler dişilerden epeyce küçüktür; erkek ve dişilerin “çiftleşme dansı” vardır; dişiler yeri kazarak larvalarını kınkanatlı larvaları üzerine bırakır.
Beslenme Tarzı: Yetişkinler çiçek özütüyle; larvalar kınkanatlı larvalarıyla beslenir.
Yaşam Alanı: Açık kırsal bölgelerde, çayırlar, dağlık bölgeler, sahil kumu birikintilerinde, bahçelerde ve ağaçlık alanların kenarında yaşarlar.
Yeryüzündeki Dağılımı: Esasen dünyanın sıcak kesimlerinde; Kuzey Amerika’da Kanada’nın güneyine kadarki kısımda.
Kuzey Amerİka sarıca arıları Avrupa’daki eşdeğerlerine göre daha küçüktürler. Kuzey Amerika bokböceği avcısı arılar Campsomeris pilipes gibi bazı türler aynı sarı-siyah çizgili deseni taşıdıkları için Vespula sarı ceketli arılarıyla karıştırılmış olabilirler. Bu türler daha az tüylüdür.
Diğer iki Kuzey Amerika türü Triscolia ardens ve Scolia dubia, en tüylü sarıca arılar arasında yer almaktadırlar. Sarı yüzlü sarıca arı, Scolia flavifrons, Avrupa’daki en geniş Hymenoptera üyesidir.
Scoliid erkekleri dişilere nazaran çok daha küçük ve ince, diri hatta yarısı kadardır. Cinslerin nasıl çiftleştiği hakkında çok az bilgi olsa da, bazı türlerde kur yapmak için çift “s” şeklinde ya da tamamen sekiz şeklinde bir dans yaptığı bilinmektedir.
Çalınan Bebek Maması
Çoğu sarıca arının büyüklüğüne uygun düşecek biçimde, konak kınkanatlı larvası da geniştir ve sarıca arının larvasının tüm bir gelişimi için yetecek kadar besin kaynağı içermektedir. Duyargalarıyla muhtemelen kokusunu takip ederek avını bulduğunda, sarıca arı bazen metrelerce derine kadar kazmaya başlar. Larvaya iğnesini batırır, onu geçici olarak felç eder ve sonra bir kuluçka şeklinde etrafına bir oda oluşturur. Tek bir yumurtayı çaresiz larvanın sırtına bırakarak oradan uzaklaşır ve böylece yavrusuna taze, hatta hala yaşayan, bir besin kaynağı sağlamış olur.
Düğün Ziyafeti
Scoliidlerin aksine Thynninae (TiphiidSe familyası) alt familyasının Avusturalya’daki erkek üyeleri dişilerden daha büyüktür ve bunun nedeni de, tam kanatlı erkeklerin küçük, kanatsız dişileri çiftleşme dönemi uçuşunda havada taşıma zorunluluğudur. Çiftleşme sırasında bazı türlerin dişisi etrafında dönerek çenesini erkeğin çenesinin karşısına getirir ve erkek cömert bir şekilde kursağından onun için çıkardığı öz suyla beslenmesine yardım eder.
İnce sarıca arıların vücudu scoliidlerden daha incedir; fakat tüm dünyada 1,500 veya o civardaki tiphlid türleri yumurtalarını onlar gibi kınkanatlı larvalarının üstüne bırakırlar. Bazı türlerinde de yine scoliidlerde olduğu gibi kanatlı dişiler larva için yeri kazarlar. Methoca’da dişiler kanatsızdır ve karıncalar gibi toprağın etrafında dönerek kaplan kınkanatlı larvanın (Cicindelidae) dikey çukurunu arar. Dişi arı işgalcinin korkusuz çenesiyle karşılaşarak alı konmaya çalışılacağı deliğe girer. Genellikle parçalara ayrılmadan önce esnek karnı sayesinde ona ulaşmayı başarır ve larvayı arkasından sokar. Deliğin girişine geri dönerek zehrin etkisini göstermesini bekler. Sonrasında da larvanın arkasına tek yumurtasını bırakır. Toprağı düzeltip giriş deliğini kumla kapattıktan sonra, felçli işgalciyi gömer ve canlı bir şekilde kendi larvası tarafından yenilmeye terk eder.
Avrupa hymenopteranlarının en büyüğü, Güney Avrupa’da bulunan sarı yüzlü sarıca arı, (Scolia flavifrons) insanlara zararsızdır. Fakat Oryctes nasicornis kınkanatlısına parazittir. Vücut uzunluğu 4 cm’dir. Scoliid dişileri güneşli günlerde sıklıkla çiçeklerle beslenerek zaman geçirirken görülürler. Etkileyici türleri kuzey Meksika’nın çöllerinde bulunur.
Kaynakça:
BBC Vahşi Doğa Ken Preston-Mafham
Yazar:Tuncay Bayraktar