Taurin, 2-aminoetansülfonik asit olarak da adlandırılan yarı esansiyel bir amino asittir. Enerji içeceği katkısı olarak kötü bir üne sahiptir, ancak insan vücudunun normal çalışması için hayati önem taşımaktadır. Nasıl yapıldığı, metabolize edildiği, en iyi diyet kaynakları, genetik ve sağlık koşulları ile etkileşimleri bu makalede yer almaktadır.
Taurin Nedir?
Taurin (L-Taurin veya 2-aminoetansülfonik asit), kükürt içeren bir amino asittir. Vücuttaki hemen hemen her dokuda bulunmaktadır, gözün kalbi, beyni ve retinası gibi kilit alanlarda yoğunlaşmaktadır. Taurin bakımından zengin bir diyet vücudu korumaktadır ve uzun ömürlülüğü artırmaktadır. Ancak kötü bir ünü vardır, çünkü sağlıksız olarak tanımlanan enerji içeceklerinde popüler bir bileşendir. Taurin, hücrelerde su durumunun düzenlenmesi, vücutta oksidasyonun önlenmesi ve anahtar organlarda kalsiyum sinyalinin desteklenmesi de dâhil olmak üzere vücutta çeşitli önemli roller oynamaktadır. Ayrıca kalsiyum düzenleme özellikleri sayesinde kalp, sinir ve kas-iskelet dokusu işlevini geliştirmeye yardımcı olmaktadır.
Vücut taurin üretebilmektedir, ancak her koşulda yeterli miktarda üretememektedir. Bu nedenle, taurin insanlar için şartlı olarak gerekli bir amino asittir ve beslenme uzmanları yiyeceklerden alımını önermektedir. Kolayca taurin eksikliği olan bazı kişiler prematüre ve yenidoğan bebekleri kronik karaciğer, kalp ve böbrek hastalığı olan kişileri içermektedir. Taurin bir ozmolittir bu, hücrelere su giriş ve çıkışını kontrol ettiği ve hücrelerin boyutlarını çok fazla değiştirmelerini engellediği anlamına gelmektedir. Hücre zarlarındaki yağlarla etkileşmektedir ve stabilize ederek hücrede yapısal değişiklikleri önlemektedir. Bununla birlikte taurinin vücut üzerindeki etkileyici olumlu etkilerine rağmen, kesin etki mekanizmaları hala bilinmemektedir.
Vücut Nasıl Taurin Üretir?
Taurin, vücutta sadece sülfür içeren metiyonin ve sisteinden amino asitten sentezlenmektedir. Taurin sentezi çoğunlukla taurin sistein sülfinik asit ve B6 vitamini (piridoksin) enzimi yardımıyla karaciğerde gerçekleşmektedir. Vücuttaki diğer hücreler, hücre zarlarında bulunan özel taurin taşıyıcı (TauT) molekülü sayesinde kandan almaktadırlar. Yeni doğan çocuklar için henüz vücutta taurin sentezleyemediği veya tutamadıkları için temel bir besindir. Anne sütü, günümüz bebek maması gibi bebekler için tam taurin gereksinimi içermektedir.
Vücut Taurini Nasıl Giderir?
Taurin vücuttan safra veya idrarın bir parçası olarak çıkmaktadır. Böbrekler, taurinin diyet kullanılabilirliğine bağlı olarak atılımını artırabilmekte veya azaltabilmektedir. İdrarda yüksek miktarda bulunması yüksek diyet alımını göstermektedir. Gerektiğinde, böbreklerdeki taurin taşıyıcı molekülleri vücuttakini emerek korumaktadır. Böbrek fonksiyonu bozuk veya taurin taşıyıcıları yeterli miktarda tutmayabilmektedir.
Diyet Kaynakları
İnsanların ana kaynağı besin kaynağı diyettir ve taurin doğal olarak bulunmaktadır. Bu diyet kaynakları aşağıdaki gibidir:
• Kabuklu deniz ürünleri, istiridye ve midye
• Diğer et ve süt ürünleri
• Deniz sebzeleri deniz yosunu gibi
Günlük ortalama taurin tüketimi bazı gıdalarla sağlanabilmektedir ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Omnivorlar – 123 mg
• Yumurta ve süt ürünleri tüketen vejetaryenler-17 mg
• Sebzeler
Anne sütü de taurin içermektedir ve anne sütündeki miktarları annenin diyetine bağlı olarak değişmektedir. Omnivorous annelerin sütlerindeki taurin miktarının vejetaryen anneler olarak bir buçuk kat daha fazla olduğu bulunmuştur.
Taurin Seviyesini Azaltan Koşullar
Vücudun taurini emme veya sentezleme yeteneğini ne azaltır? Vücuttaki taurin düzeylerinin cerrahi yaralanma, kemoterapi, eroin bağımlılığı, Tylenol doz aşımı, travma, kanser, hipertansiyon, diyabet, epilepsi ve karaciğer hastalığı gibi diğer birçok hastalığa neden olan durum nedeniyle azaldığı bilinmektedir. İnsan çalışmaları, B6 vitamini eksikliğinin taurin eksikliğine yol açabileceğini göstermiştir, çünkü vücut tarafından sentezi için B-6 vitamini gerekmektedir. Metiyonin esansiyel amino asitleri ayrıca vücut tarafından taurin sentezi için de gerekmektedir. Bu nedenle, metiyonin alımının azalması vücuttaki taurin düzeylerini de düşürmektedir.
Katı vegan ve vejetaryen diyetler, taurin eksikliğine neden olmaktadır, çünkü diyet taurinine çok az veya hiç sağlamamaktadır. Yaşlanma süreci vücudun taurini sentezleme yeteneğini azaltmaktadır. Amino asit beta-alanin, taurin taşıyıcısının vücuttaki etkisini engellemektedir ve düşük seviyelere yol açmaktadır. Antiepileptik ilaç vigabatrin de taurini retinadan tüketmektedir. Taurin eksikliğine duyarlı olanlara takviye almaları tavsiye edilmektedir.
Gen Etkileşimleri
Sıçanlar üzerinde yapılan çalışmada, taurin takviyesi protein ve gen ekspresyonunu (üretim) değiştirdiği bulunmuştur. Bununla birlikte, bilim adamları taurin ve bu genler arasındaki ilişkiden emin değillerdir.
Taurini Arttıran Genler
Taurini arttıran genler arttırmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• EAPP
• CMTM2a
• PLAC8
• CCL6
Taurini Azaltan Genler
Taurini zatan genler bulunmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• PLAC9
• CRABP1
• CD80
• SPP1
Taurin Takviyesi Kullanımı
Kişiler çeşitli sebeplerden dolayı taurin takviyesi almayı düşünebilir. Bu sebepler arasında şunlar vardır:
• Vejetaryenler ve veganlar
• Egzersiz performansını artırmak isteyen sporcular
• Yukarıda belirtilen hastalık durumlarından mustarip bireyler
• Uzun ömürlülüğü destekleyen takviyeler almakla ilgilenen sağlıklı bireyler
Üreticiler taurini sentetik olarak yapabilmektedir ve hayvan ekstraksiyonlarına gerek bulunmamaktadır. Bu nedenle, ucuz vegan dostu taurin takviyeleri satın alınabilmektedir.
Dozaj
Herhangi bir tıbbi durum için güvenli ve etkili bir taurin dozu olmadığına dikkat edilmelidir, çünkü herhangi bir tıbbi durum için herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Bununla birlikte, taurin çoğu kişinin diyetinde bol miktarda bulunmaktadır. Günde 3 grama kadar tamamlayıcı taurinin yetişkin tüketimi için güvenli olduğu bulunmuştur. Bu değere kadar ve bu dozların altındaki dozlarda hiçbir yan etkisi olmadığına dair güçlü kanıtlar bulunmaktadır. Bilim adamları günde 3 gramdan daha yüksek bir doz önermemektedir. Nispeten yüksek miktarlarda tüketim için güvenli kabul edilmektedir, çünkü fazlalık zararsız olarak idrardan geçirilebilmektedir.
Yan Etkiler, Etkileşimler ve Önlemler
Yan etkiler: Kontrolsüz çalışmalarda kaydedilen yan etkiler sedef hastalarında geçici kaşıntı ve yeterli miktarda steroid hormonu üretemeyen hastalarda hipotermiyi içermektedir. Taurin bir diüretik görevi görebilmektedir. Çalışmaların çoğu takviyelerinin kısa süreli kullanımına odaklanmıştır. Bu nedenle, 1 yıldan uzun süreler için taurin takviyelerinin kullanımına ilişkin herhangi bir sonuç çıkarılamamaktadır.
Etkileşimler: Bir avuç çalışmaya göre, taurin kafeinin kişinin yorgunluk algısını etkileme şeklini değiştirmektedir, ancak bu etki insanlarda doğrulanmamıştır. Farelerde kombine yüksek dozda taurin ve alkol öldürücü olduğu bulunmuştur.
Karnitin: Taurin ve L- karnitin kalp sağlığına fayda sağlamak için birlikte çalışmaktadır. Sıçan kas hücrelerinde, L-karnitin ve taurin kas hücrelerinin çoğalmasını ve sertleşmesini durdurduğu bulunmuştur. Bu kan damarlarının sertleşmesini önlemektedir ve plak birikmesini durdurmaktadır, böylece kalp hastalığı veya aterosklerozu önlemektedir. Bu sinerjizmin sadece sıçanlarda gösterildiğine dikkat edilmelidir. İnsan vücudu aynı şekilde tepki vermeyebilmektedir.
Önlemler: Hamile kadınlar, bir doktor tarafından yönlendirilmedikçe takviyeleri kullanmaktan kaçınmalıdır. Hamilelik sırasında maternal taurin takviyesi sıçan yavrularında insülin direncine ve obeziteye neden olduğu bulunmuştur. Ayrıca, taurin ve taurin içeren enerji içecekleri alkol ile karıştırılmamalıdır. Zararlı bileşiklerle potansiyel kontaminasyonu önlemek için yüksek kaliteli taurin takviyeleri kullanmak önemlidir.
Taurin Zenginleştirilmiş Enerji İçecekleri Hakkında Bilgiler
Enerji içeceklerinde taurin bulunması, kalp çarpıntısı, gerginlik ve kaygı gibi kafeinin rahatsız edici yan etkilerini azaltmaktadır. Taurin genellikle bu içeceklere sadece ürünün zararlı etkilerini maskelemek için eklenmektedir. Taurin içeren enerji içeceklerinin yüksek kafein ve şeker içeriği de potansiyel sağlık yararlarını geçersiz kılmaktadır. Bu enerji içeceklerini tüketilmemesi tavsiye edilmektedir.
Taurin, insan vücudunun normal işlevi için gerekli olan kükürt içeren bir amino asittir. B6 vitamininin gerekli olduğu bir süreç olan gıdadan emilmektedir veya karaciğerde diğer kükürt içeren amino asitlerden üremektedir. Sonunda, taurin safra veya idrarla atılmaktadır. Et, kabuklu deniz ürünleri ve deniz sebzeleri (deniz yosunu gibi) en iyi diyet taurin kaynaklarıdır. Vegan bir diyet yiyen kişilerin diyetlerine yeterince almaları olası değildir ve doktorları veya beslenme uzmanlarıyla takviye hakkında konuşulmalıdır. Taurin bir diüretik görevi görmektedir, kafein ve alkol ile etkileşime girebilmektedir.
Kaynakça:
examine.com
nih.gov
drugs.com
medicinenet.com
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu