Tavuk yumurtası, inek sütünün ardından bebek ve küçük çocuklarda alerjiye neden olan ikinci gıdadır. Yumurtanın hem akı hem de sarısı alerjiye sebep olabilen proteinler bulundurur fakat yumurta akına karşı gelişen alerjiler daha yaygındır. Yumurta alerjisi bebeklik döneminde ortaya çıkabilir. Anne sütü ile beslenen bebeklerin, anneleri yumurta tükettiğinde süte geçen proteinlere karşı alerjik tepki gösterebilir. Küçük çocukların çoğu yumurta alerjisini ergenlikten önce aşar fakat yine de bir doktora danışmadan emin olunamaz.
Gıda alerjilerinin nedeni bağışıklık sistemindeki aşırı tepkidir. Yumurta alerjisinde kişilerin bağışıklık sistemleri yumurta proteinlerini yanlışlıkla zararlı gibi algılar. Yumurta proteinleri ile temas edildiğinde, bağışıklık sistemindeki hücreler (antikorlar) onları tanır, bağışıklık sistemine, alerji belirtilerine sebep olan histamin ve daha farklı kimyasalları serbest bırakması için uyarı gönderir.
Yumurta Alerjisinin Belirtileri ve Komplikasyonları
Yumurta alerjisinin belirtileri çoğunlukla yumurta ya da yumurta ihtiva eden yiyecekleri yedikten sonraki dakikalar içinde ya da 1-2 saat içinde görülür. Belirti ve bulgular bazı kişilerde hafif, bazılarında daha şiddetli olabilir. Belirtiler arasında cilt iltihabı, deri döküntüleri ve ürtiker (bunlar en yaygın yumurta alerjisi reaksiyonlarıdır), burunda tıkanıklık, akıntı ve hapşırma (alerjik rinit), bulantı, kusma ve kramplar ya da başka sindirim problemleri bulunabilir. Hırıltılı solunum, öksürük, göğüs sıkışması ya da nefes darlığı gibi belirtileri de görülebilir.
Yumurta alerjisinde görülebilecek en önemli komplikasyon anafilaksidir. Bu durum son derece ciddi olup epinefrin enjekte edilmesini ve acil tedaviyi gerektirir. Anafilaksi belirti ve bulguları şunlardır:
-Şişmiş bir boğaz veya boğazda nefes almayı zorlaştıran bir yumru dahil olmak üzere hava yollarında daralma
-Kramp, karın ağrısı
-Hızlı nabız
-Kan basıncında ciddi bir düşüşle baş dönmesi, bayılma hissi veya bilinç kaybı olarak hissedilen şok durumu
Yumurta alerjisine neden olan bağışıklık sistemi reaksiyonu başka sorunlara da neden olabilir. Yumurta alerjisi olan bir kişi aşağıdakiler için yüksek risk altında olabilir:
-Soya, yer fıstığı ve süt gibi gıdalara alerjiler
-Evcil hayvan tüyü, çim poleni ve toz akarlarına karşı olan alerjiler
-Atopik dermatit ve benzeri alerjik deri reaksiyonları
-Yumurtalara ya da diğer yiyeceklere karşı şiddetli alerjik tepki riskini artıran astım
Yumurta alerjisindeki reaksiyonların şiddeti her seferinde değişebilir, bu nedenle geçmişte yaşanan bir tepki hafif de olsa, daha sonraki tepki çok şiddetli olabilir. Ne kadar hafif olursa olsun, yetişkin bir kişinin veya çocuğun yumurtaya verdiği herhangi bir reaksiyon doktorla görüşülmelidir. Doktor kişinin ciddi bir tepki gösterdiğini düşünüyorsa, anafilaksi gerçekleştiğinde kullanılacak acil bir epinefrin(adrenalin) kalemi (Epipen) reçete edebilir. Epinefrin, otoenjektör adı verilen, enjeksiyonu kolaylaştıran bir cihazın içindedir.
Riski Hangi Faktörler Artırabilir?
Aşağıda belirtilen bazı durumlarda yumurta tüketenlerde alerji gelişme riski artabilir:
Atopik Dermatit: Bu cilt reaksiyonuna sahip olan çocukların cilt sorunları olmayan çocuklara göre gıdalara karşı alerjisi geliştirme olasılığı yüksektir.
Aile Öyküsü ya da Genetik: Ebeveynlerinden birinde veya ikisinde astım, saman nezlesi, gıda alerjisi, egzama ya da kurdeşen gibi bir sorun olan kişilerde yumurtaya karşı alerji riski yüksektir.
Yaş Faktörü: Yumurta alerjisinin en sık çocuklarda görülür. Yaş ilerledikçe sindirim sistemindeki olgunlaşma ile birlikte gıdalara karşı alerjik reaksiyonların ortaya çıkma olasılığı düşer.
Yumurta İçeren Gizli Kaynaklar
Ne yazık ki, bir yiyecek “yumurta içermez” şeklinde etiketlenmiş olsa bile, yine de bazı yumurta proteinleri içerebilir. Şüphe duyulursa üreticiye başvurulabilir. Birçok unlu mamul yumurta içerir. Aşağıda belirtilen birçok üründe yumurta bulunabilir:
-Galeta unu ve pane harcıyla kaplanmış kızartılmış yiyecekler
-Mayonez
-Marşmelov
-Beze
-Galeta unu içeren yiyecekler
-Unlu mamuller
-Tuzlu krakerler
-Badem ezmesi
-Lolipop gibi şekerlemeler
-Sufleler
-Şekerli kek kaplamaları
– Dondurmalar, muhallebiler ve pudingler
-Krep ve waffle
-Dolgular, kremalı turtalar
-Köfte, işlenmiş etler
-Salata sosları
-Tartar sosu gibi bazı soslar, salata sosları
-Bazı çorbalar
-Makarnaların çoğu
-Çin böreği
-Şarap (şarapların bulanıklığını gidermek için yumurta akları kullanılabilir).
-Özel kahvelerin (örneğin kapuçino’nun) üzerindeki köpükler
Yumurta alerjisi olanların çoğu yumurtanın sarısına karşı değil beyazına karşı tepki verir. Güvende kalmak için her ikisini de yememek gerekir. Birbirinden ayrılsalar bile, yumurta
sarısının yanında bir miktar yumurta akı proteininin kalması muhtemeldir. Ayrıca, yumurta tozu, kurutulmuş yumurta gibi yumurtanın diğer formlarından da uzak durulmalıdır.
Aşağıdakiler de dahil olmak üzere gıda etiketlerinde görülen bazı terimler işlenmiş gıdalar üretilirken yumurta ürünlerinin kullanıldığını göstermektedir:
-Globülin
-Albümin
-Lizozim
-Livetin
-Lesitin
-Vitellin
-Ovoglobulin veya ovalbumin gibi başında “ovo” ya da “ova” olan kelimeler
Yumurtanın başka bir potansiyel kaynağı özellikle riskin farkında olmayarak diğer insanların evlerinde bir şeyler yemek gerektiğinde, yemeklerin hazırlanması sırasında oluşan çapraz kontaminasyondur.
Yumurta Alerjisi ve Aşılar
Hastalığı önlemek için yapılan aşıların bazıları yumurta proteini içerir. Bu tip aşılar bazı kişilerde alerjik tepkileri tetikleyebilir. Yumurtalara karşı alerjisi olanlar aşı olmadan önce bir doktorla konuşmalıdır.
Grip Aşıları: Grip aşılarının çoğu az da olsa yumurta proteini bulundurabilir fakat bu proteinleri bulundurmayan bir grip aşısı 18 yaş ile daha üstü yetişkinlerde kullanım için onaylanmıştır. Yumurta ve proteinlerini içeren aşılar bile alerjisi olan kişilere sorunsuzca verilebilir. Uzmanlar yine de uzun zamandır yumurta alerjisi olan kişilerin grip aşısı yaptırmamasını tavsiye etmektedir. Bir yetişkin veya çocuk geçmişte yumurtaya karşı bir tepki vermişse, grip aşısı olmadan önce doktorla ya da bir alerji uzmanıyla konuşulmalıdır. Bu kişilere hiçbir yumurta izi taşımayan özel üretilmiş grip aşıları yapılabilir. Aşı olduktan sonra alerjik bünyeli kişiler normale göre daha uzun süre gözlenmelidir.
Kızamık-Kabakulak-Kızamıkçık (MMR) Aşıları: Üretilmeleri için yumurta kullanılmasına rağmen bu aşılar yumurtaya alerjisi olan çocuklarda genel olarak güvenlidir.
Sarıhumma Aşısı: Yumurta alerjisi olan bazı kişilerde alerjik reaksiyona neden olabilir. Bu aşı sarıhummaya yakalanma riski olan ülkelere giren gezginlere yapılır. Genellikle yumurta alerjisi olan kişiler için önerilmez ancak bazen bir reaksiyon için test edildikten sonra tıbbi gözetim altında verilir.
Diğer Aşılar: Genellikle yumurtaya alerjisi olanlar için risk oluşturmaz ama güvende olmak için doktora sorulmalıdır. Doktor endişe duyuyor ise oluşabilecek bir tepkiye karşı başvuran kişiye bir test uygulayabilir.
Yumurta Alerjisi Nasıl Önlenebilir?
Yumurta pek çok yiyecekte vardır. Yumurta alerjisi olanlar gıda etiketlerinde neleri arayacağını bilmelidir. Alerjik reaksiyondan uzak kalmak ve eğer gerçekleşirse daha kötüye gitmesini engellemek için aşağıdakiler yapılabilir:
-Gıda etiketleri dikkatlice okunmalıdır çünkü bazı kişiler yiyeceklere sadece eser miktarda yumurta içerse bile tepki verirler.
-Eğer bir restoranda yemek yenilecekse menüdeki öğeler sorulmalıdır. Garson ve hatta aşçı, bir yiyeceğin yumurta proteinleri içerip içermediğinden tam olarak emin olmayabilir. Emin olunamıyorsa o yemeği yememek gerekir.
-Şampuan, kozmetik, losyon ve krem etiketleri kontrol edilmelidir. Bu ürünlerin içinde de yumurta bulunabilir.
-Bir alerji bileziği veya kolyesi takılmalıdır. Bu, ciddi bir reaksiyonu olan kişilerin hasta bakıcılara veya başkalarına neler olduğunu söyleyemediği zamanlarda özellikle önemli olabilir.
-Çocuğun bakıcılarına yumurta alerjisi hakkında bilgi verilmelidir. Çocuğun dadıları, öğretmenleri, akrabaları veya diğer bakıcılarıyla yumurta alerjisi hakkında konuşulmalıdır, böylece çocuğa yanlışlıkla yumurta içeren ürünlerin verilmesi engellenebilir. Bu kişilerin acil bir durumda ne yapmaları gerektiğini anladıklarından emin olunmalıdır.
-Emziren anneler yumurtadan kaçınmalıdır. Çocuğun yumurta alerjisi varsa, sütten geçen yumurta proteinlere tepki gösterebilir.
Propofol adlı bir anestezi ilacının yumurta proteini bulundurması nedeniyle alerjik reaksiyonlara sebep olabileceği şüphelerine karşı Amerikan Alerji, Astım ve İmmünoloji Akademisi (AAAAI) tarafından yumurtaya alerjisi olanların bile rahatlıkla kullanılabileceği konusunda bir bildiri yayınlamıştır.
Belirtiler İyi Gözlenmelidir
Anafilaksi belirtileri ve semptomları varsa, derhal acil yardım istenmeli ve reçete edildiyse bir otoenjektör kullanılmalıdır. Kişiler yumurta veya yumurta içeren bir ürünü yedikten kısa bir süre sonra bir gıda alerjisi belirtileri gösteriyorsa bir doktora gidilmelidir. Mümkünse, alerjik reaksiyon meydana geldiğinde doktora başvurulmalıdır çünkü bu tanı koymaya yardımcı olabilir. Önce bir aile hekimine ya da alerjisi olan kişi çocuksa bir çocuk doktoruna gidilebilir. Alerjik sorunlarla asıl ilgilenen hekimler alerji ya da immünoloji uzmanlarıdır. Bazen alerji zannedilen durum aslında bir intoleranstır. Bu durum alerji kadar ciddi değildir ve bağışıklık sistemini etkilemez. Alerjiyi saptamak için çeşitli testler yapılabilir. Test yapılmadan önce eğer kullanılıyorsa antihistaminik ilaçların alımı birkaç gün önce bırakılmalıdır. Yaygın olarak yapılanlar kan testleri ve deri prick testleridir.
Kaynakça:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/egg-allergy/symptoms-causes/syc-20372115
https://www.webmd.com/allergies/egg-allergy
https://sukrunailguner.com/yumurta-alerji
Yazar: Müşerref Özdaş