Friedrich Ludwig Gottlob Frege, 8 Kasım 1848 tarihinde dünyaya gelmiştir. Frege, Modern Matematiksel Mantık’ın ve Analitik Felsefe’nin kurucusu sayılmakta olan Alman matematikçi, mantıkçı ve filozoftur.
1848 yılında, Wismar’da doğan Frege, 1869 yılında Jena Üniversitesi bünyesinde öğrenime başladı. Bu tarihten 2 yıl sonra, yani 1873 yılında, Felsefe Doktoru ünvanını kazandığı Göttingen şehrine taşındı. Ardından, yine 2 yıl sonra Jena’ya dönerek matematik dersleri vermeye başladı. 1879 yılında ise, matematik alanında doçent ünvanını aldı. Frege, 1896 yılında ise bu alanda profesör oldu.
Frege’nin Bilime Katkısı
Frege, Aristo’dan sonra yaşanan dönemlerin en büyük mantıkçısı kabul edilmektedir. 1879 yılında yayınladığı, alanında devrim niteliğinde değerlendirilen “Begriffsschrift” veya “Kavram” yazısı, Aristo’dan sonra herhangi bir temel değişiklik yaşanmayan eski Terim Mantığı’nın yerini almıştır. Bu gelişme de, aslında mantık dünyasında büyük bir yenilenme ve değişimdir.
Frege, aynı zamanda “Önermeler Mantığı” ve kendi çıkarımı olan “Yüklem Mantığı”‘nın aksiyomatikleştirilmesini oluşturmuştur. Mantık ve matematik alanlarındaki en temel öğelerden olan nitelikleme konusundaki değişimi en başından başlatmıştır. Kendi çalışmaları ve fikirleri, kendi döneminde çok geniş kitlelerce tanınmamıştır. Ancak, özellikle fikir dünyası açısından, Giuseppe Peano ve Russell gibi etkilediği insanlar tarafından düşünceleri yayılmıştır.
Frege, mantık, matematik ve felsefe dünyasında önemli kişileri etkileyerek düşüncelerinin yayılmasını sağladığı sıralarda, dil felsefesi ve bilimi ile ilgili de çalışmalarda bulunmuştur. Kavramlar ve gönderimler ile ilgili yeni bakış açıları ortaya koyan Frege, bu alanda da oldukça etkin işlere imza atmıştır.
Frege, bir yönüyle başka bir ilki daha temsil etmektedir. Mantıkçılığın, matematiğin mantığa indirgenebileceği düşüncesini ilk savunananlardan olan Frege, “Grundgesetze der Arithmetik” adını verdiği çalışmasında, aritmetiğin kanunlarını mantık alanından çıkarmaya çalışmaktadır.
Frege, tüm yaptığı çalışmalara ek olarak, kesişim ve bileşim kavramlarını da bulan kişidir.
Frege, çeşitli alanlarda bilim ve düşünce insanlarını etkileyerek yaşamını sürdürmüş, 26 Temmuz 1925 tarihinde, Bad Kleinen’de hayata gözlerini kapatmıştır.
Frege’nin Önemli Eserleri (Bazılarında belli sayfalardaki yazıları ile katılım göstermiştir)
* Begriffsschrift (Kavram Yazısı), 1879
* Die Grundlagen der Arithmetik (Aritmetik’in Temelleri), 1884
* Funktion und Begriff (Fonksiyon ve Kavram), 1891
* Über Sinn und Bedeutung (Anlam ve Gönderim Üzerine), 1892
* Über Begriff und Gegenstand (Kavram ve Nesne Üzerine), 1892
* Grundgesetze der Arithmetik (Aritmetik’in Temel Kanunları), 1893, 1903
* Was ist eine Funktion? (Fonksiyon Nedir?), 1904
* Der Gedanke (Düşünce), 1918-1919
* Die Verneinung (Değilleme / Nefy / Negasyon), 1918-1919
* Gedankengefüge (Bileşik Düşünce), 1923
Frege’nin Türkçe’ye çevrilen yapıtı ise, 2008 yılında, Yapı Kredi Yayınları’ndan çıkan, “Aritmetiğin Temelleri”‘dir.
Kaynakça:
http://tr.wikipedia.org/wiki/Gottlob_Frege
Yazar:Baran Akçok