Yaygın adı: Yengeç yağmurcunu
Bilimsel adı: Dromas ardeola
Familya: Dromadidae
Takım: Charadriiformes
Boyutları: Uzunluk: 38-41 cm; kanat açıklığı: 74-78 cm; ağırlık: 227-326g
Fiziksel özellikleri: Uzun, mavi-gri bacaklı zarif sahil kuşu; kalın siyah gagalı; iri gözlü; benekli tüylü, baş boyun ve göğsü beyaz; sırt ve kanatlarının üstü siyah; dişiler ve erkekler benzer
Alışkanlıkları: Sığ sularda ve bataklıkta sürüler halinde beslenirler. Çoğu gece ve günbatımında aktiftir.
Yaşam çizgisi: Yuva yapmak için tünel kazan tek balıkçıldır. Genellikle bir yumurta yaparlar. Kuluçka süresi bilinmiyor. Yavrular birkaç gün sonra uçar. Yılda bir defa yavru yapar.
Sesi: Çok sesli bir kuştur, gıcırtılı sesler çıkarır.
Beslenme tarzı: Çoğunlukla yengeçleri yer. Aynı zamanda diğer birkaç kabukluları, yumuşakçaları ve sahil omurgasızlarını da yer.
Yaşam alanı: Kumlu sahiller, dere ağızları, haliçler ve lagünler.
Yeryüzünde dağılımı: Üremelerinin çoğunun Somali ve Arap körfezinde olduğu düşünülmektedir. Kısmen Güneye, Madagaskar’a ve doğuya doğru Hindistan’a da göç eder.
Türün durumu: Küresel tehdit altında değildir; dengeli küçük popülâsyona sahiptir.
Yengeç yağmurcunu kılıç gagalar ile kalın dizli kuşlar arasında bir geçişmiş gibi görünmesine rağmen kendine özgü yuva yapmak için tünel kazan yengeç yağmurcununun hiç yakın akrabası yoktur.
Yengeç yağmurcunu şekli merak uyandıran bir kuştur. Uzun bacakları ile ağır ve hafifçe perdeli ayakları suda yürüyen birkaç türde görünen tiptedir. Gövdesi hatta daha klasik balıkçıl tipinde olup orta büyüklükte kanat uçları sivri, kuyruğu kısa ve sade benekli tüylü sırt ve kanatları siyahtır. Fakat başı tipik balıkçıl kuşlar için orantısızdır. Gözleri çok büyük gibi görünür ve çok iri kalın siyah gagası inanılmazdır. Hantal görünüşüne rağmen bu kuş yeryüzünün en sıcak iklimlerinde bulunan en etkili avcı kuşlardan biridir.
Kendi Başına
Yengeç yağmurcunu kılıçgaga gibi tüylere, iri gözlere, büyük gagaya, alaca karanlıkta beslenme alışkanlıklarına ve deniz kıyısında yaşayan kalın dizlinin beslenmesine sahip olmasına rağmen yengeç yağmurcunu onların ikisiyle de yakından ilişkili değildir. DNA örneklerini inceleyen taksonomistler glareolidae familyasındaki yağmurkuşları ve çöl koşarlarının onun en yakın akrabası olduğuna inanmaktadır. Böyle olmasına rağmen familyalar Dromadidae familyasının tek temsilcisi yengeç yağmurcununu yalnız başına bırakarak uzun zaman önce, yön değiştirmiştir.
Gece İz Süren Avcı
Birbirine karışan iri ve gürültücü sürüler halinde bir araya toplanan, sosyal kuşlardır. Büyük bacakları bataklık ve sığ sularda yiyecek aramalarına olanak verir. Kalın dizli kuşlar gibi genellikle gün batımı ve gecenin loş ışığında avlanmaya uygun iri gözlere sahiptirler. Adından da anlaşılacağı gibi yengeç yağmurcunları kaplumbağa gibi kalın kabuğu, hançer gibi gagasına uygun değildir. Yengeç yağmurcunları yengeci gagalamak için hızla hamle yapar ve gagalarıyla yengeci bir noktadan delip geçerler. Çok küçük yengeçler bütün olarak yutulur; daha büyük olanları gagalar ile çekiç gibi dövülerek parçalanır ve büyük bacakları ve pençeleriyle kabuğun içinden çıkartılır.
Koloni Tünelleri
Sahil kuşları arasında yengeç yağmurcunlar, çökmeyi önleyecek kadar sert fakat kazmaya izin verecek kadar yumuşak deniz kenarındaki kumların içine kazılan koloni tünellerine kendine özgü yuvalarını yapar. Tünellerin, yengeç yağmurcularının beslenmesi için yaşamsal öneme sahip besinlerin bol bulunduğu alanlara yakın olması gerekir. Diğer sahil kuşlarına göre yengeç yağmurcunlar daha geç yuva yapar. Çünkü yengeç yağmurcularının yavruları için yengeçlerin en çok bulunduğu mayıs ayına tesadüf eden zamana kadar beklerler. Kolonideki her çift, gagalarını bir iskarpela gibi
kullanarak kumlu deniz kıyısında bir çukur açar, sonra bir tünel yapıncaya kadar iri, kısmen perdeli ayakları ve uzun güçlü ayak parmaklarıyla kumu dışarı atmaya başlar. Bir yengeç yağmurcunu kolonisi kumlu deniz kıyısını kazarak arı peteğine benzer bir şekle dönüştürür. Her tünel yaklaşık 2,4 m uzunluğunda olup, tünelin sonunda genişleyen bir odaya sahiptir.
Dişi kuşlar buraya kendi bedenlerinin altıda biri büyüklüğünde bir yumurta bırakır. Diğer sahil kuşları, açık arazide yırtıcılar tarafından yerlerinin belirlenmesini önlemek amacıyla üzerinde küçük lekeler ve kabartılarla renklendirilmiş ve süslendirilerek kamufle edilmiş yumurtalara sahip oldukları halde, yengeç yağmurcununun yumurtası çukurlara yuva yapan diğer hayvanlarınki gibi düz beyazdır. Böylece ergin kuş yumurtasını tünelin derinliklerindeki karanlıkta daha net bir şekilde görebilir.
Diğer sahil kuşlarının aksine yengeç yağmurcununun yavruları yumurtadan çıktığında yürüyemez ve yuvadan ayrılamaz. Sahil kuşları arasında olağandışı bir şekilde yavrular. Gri ve kahverengi desensiz yumuşak tüylere sahiptirler. Yavrular tünel içinde kaldıkları için yırtıcıların yerlerini belirlemesini zorlaştıracak benekli tüylere daha az gereksinim duyarlar. İlk birkaç gün süresince anne-babalar tünele dönüp yavrularını ezilmiş yengeçlerle besler. Daha büyük yavrular evcil tavuk civcivleri gibi sesler çıkartarak tünelin ağzına gelir. Yaklaşık bir hafta sonra her bir yavru tünelden ayrılmaya ve yengeçlerin bol bulunduğu beslenme alanlarında annelerine katılmaya hazır olur. Kendi başının çaresine bakabilmesine rağmen yağmurcuların hepsi kışı geçirmek için gittikleri yerlere vardıktan sonra bile yavru kuşlar anne-babalarıyla beraber kalır ve ince ıslık gibi sesler çıkartarak anne- babalarının onlara yiyecek vermesi için yalvarırlar.
Sepetteki Yumurtalar
Yengeç yağmurcununun uzak ve ulaşılabilir yerlere bağımlılığı onu tehlikelerden uzak tutmuştur. Yengeç yağmurcunları, sahil kuşları arasında yuva yapmak için yeraltında tünel kazan tek kuştur. Neden tünel kazarlar? İleri sürülen bir açıklama; tünelde yuva yapmanın yırtıcılara karşı bir savunma aracı olduğu yönündedir. Yine de bu kuşlar çok uzak adalarda da koloniler halinde yuva yapar, iri yengeçlerin küçük yağmurcun yavrularını yeme ihtimaline rağmen, bu şartlar altında yırtıcılardan gelecek tehdit büyük görülmeyebilir. Yavruları sıcaktan korumak istiyor da olabilirler.
Güneşten Uzak
Yengeç yağmurcunları, sahil kuşları arasında yuva yapmak için yeraltında 
tünel kazan tek kuştur. Neden tünel kazarlar? İleri sürülen bir açıklama; tünelde yuva yapmanın yırtıcılara karşı bir savunma aracı olduğu yönündedir. Yine de bu kuşlar çok uzak adalarda da koloniler halinde yuva yapar. İri yengeçlerin küçük yağmurcun yavrularını yeme ihtimaline rağmen, bu şartlar altında yırtıcılardan gelecek tehdit büyük görülmeyebilir.
Başka bir açıklama; yavrularını sıcaktan korumak için yengeç yağmurcunlarının yeraltında tünel açtığı yönündedir. Yengeç sayıları çok fazla olduğu zaman körfez iklimi acımasız olur. Isı düzenli olarak açıkta 40 derecenin üzerindedir. Sadece yumuşak tüylerle kaplı çok küçük yavruların böyle bir yerde açıkta kalması, onları hızlı bir şekilde aşırı ısıtır. Hiçbir balıkçıl yavrusu yumurtadan çıktıktan sonra yuvasında kalmaz. Fakat yengeç yağmurcunlarının güneşten olabildiğince uzak kalmak için iyi bir sebepleri vardır.
Bütün Yağmurcunlar Nereye Gider?
Bilim adamları hala yengeç yağmurcunları ile ilgili en büyük soru karşısında şaşırmış durumdadır: Yağmurcunların hepsi nerede ürer? Kışları geçirdikleri yerlerdeki araştırmalar sayılarının belki de elli bini 
geçtiğini göstermektedir. Fakat bilinen dokuz üreme kolonisinde yapılan sayımlar sadece 2000 çift kuştan ibarettir, peki geri kalanların hepsi nerede?
Çoğu yengeç yağmurcunu görünüşte yaz sonlarında geç vakit üreme alanlarından ayrılır. Kuş bilimciler büyük olasılıkla büyük sayıda yuva yapan “kayıp” kuş kolonilerinin Somali, Sudan ve Eritre gibi yerlerde bulunma olasılığının yüksek olduğuna inanmaktadır. Fakat gece aktif olan büyük sayıdaki bu türlerin geçekten bu uzak, çorak ve bazen tehlikeli sahil şeritlerinde üreyip üremediklerini keşfetmek için bir keşif gezisi yapılması gerekir.
Kaynakça:
National Geoghraphic
Yazar: Tuncay Bayraktar