Bakır, vücutta birçok role sahip olan temel bir mineraldir. Sağlıklı bir metabolizmanın korunmasına yardımcı olur. Güçlü ve sağlıklı kemikleri destekler ve sinir sisteminizin düzgün çalışmasını sağlar. Bakır eksikliği nadir olsa da, günümüzde daha az insanın mineral aldığını görüyoruz. Aslında, Türkiye ve Avrupa’daki insanların %25’i tavsiye edilen bakır alımını karşılamamaktadır.
Yeterince bakır tüketilmemesi, sonuçta, tehlikeli olabilecek bir eksikliğe yol açabilir. Bakır eksikliğinin diğer nedenleri çölyak hastalığı, sindirim sistemini etkileyen diğer rahatsızlıkların ortaya çıkmasıdır.
Bakır eksikliğinin belirtileri.
1. Yorgunluk ve Zayıflık.
Bakır eksikliği, yorgunluk ve halsizlik nedenlerinden biridir. Bakır, bağırsaktaki demiri emmek için gereklidir. Bakır seviyeleri düşük olduğunda, vücut daha az demir emer. Bu, vücudun dokularına yeterince oksijen taşıyamayacağı bir durum olan demir eksikliği anemisine neden olur. Oksijen eksikliği sizi zayıflatabilir ve daha kolay yorabilir.
Bazı hayvansal deneyler, bakır eksikliğinin anemiye neden olabileceğini göstermiştir. Ek olarak, hücreler vücudun ana enerji kaynağı olan adenosin trifosfat üretmek için bakır kullanırlar. Bu, bakır eksikliğinin enerji seviyenizi etkileyebileceği anlamına gelir, bu da yine yorgunluğu ve zayıflığı artırır. Bakır açısından zengin bir beslenme uygulamak, bakır eksikliğinden kaynaklanan anemiyi düzeltmeye yardımcı olur.
2. Sık Hasta Olma.
Hastalanan insanlar sıklıkla bakır eksikliğine sahip olabilirler. Çünkü bakır, sağlıklı bir bağışıklık sisteminin korunmasında önemli bir rol oynar. Bakır seviyeleri düşük olduğunda, vücudunuz bağışıklık hücrelerini yapmak için mücadele edebilir. Bu, beyaz kan hücresi sayınızı büyük ölçüde azaltabilir ve vücudunuzun enfeksiyonla mücadele yeteneğini tehlikeye atabilir. Çalışmalar, bakır eksikliğinin, vücudun ilk savunma hattı olan beyaz kan hücrelerinin nötrofil üretimini önemli ölçüde azaltabileceğini göstermiştir. Neyse ki, daha fazla bakır açısından zengin gıdalar tüketmek bu etkilerin tersine dönmesine yardımcı olabilir.
3. Zayıf ve Güçsüz Kemikler.
Osteoporoz zayıf ve kırılgan kemiklerle karakterize bir durumdur. Yaşlandıkça daha sık görülür ve bakır eksikliğine bağlanır. Bakır, kemiklerinizin içinde çapraz bağlantılar oluşturan süreçlerde yer alır. Bu çapraz bağlantılar kemiklerin sağlıklı ve güçlü olmasını sağlar. Bakır, vücudun kemik dokusunu yeniden şekillendirmeye ve güçlendirmeye yardımcı olan osteoblast maddesini daha fazla yapmak için teşvik eder.
4. Bellek ve Öğrenme Problemleri.
Bakır eksikliği öğrenmeyi ve hatırlamayı zorlaştırabilir. Çünkü bakır beyin fonksiyonlarında ve gelişiminde önemli bir rol oynar. Bakır, beyne enerji sağlamaya yardımcı olan sinyalleri vücuda ileten enzimler tarafından kullanılır. Tersine, bakır eksikliği beyin gelişimini temizleyen veya Alzheimer hastalığı gibi öğrenme ve hatırlama yeteneğini etkileyen hastalıklarla ilişkilendirilmiştir. Yapılan bir çalışmada araştırmacılar, Alzheimer hastası olanların, Alzheimer olmayanlara kıyasla, beyinlerinde % 70’e kadar daha az bakır olduğunu bulmuşlardır.
5. Yürümede Zorlanma.
Bakır eksikliği olan insanlar düzgün yürümede zorlanırlar. Enzimler omuriliğin optimal sağlığını korumak için bakır kullanır. Bazı enzimler omuriliği yalıtmaya yardımcı olur, böylece beyin ve vücut arasında sinyaller iletilebilir. Bakır eksikliği bu enzimlerin etkili bir şekilde çalışmamasına ve daha az omurilik izolasyonuna neden olabilir. Bu da, sinyallerin verimli olarak iletilmemesine neden olur. Aslında, hayvansal deneyler, bakır eksikliğinin omurilik yalıtımını % 56’ya kadar azaltabileceğini kanıtlamıştır. Yürüyüş, beyin ve vücut arasındaki sinyallerle düzenlenir. Bu sinyaller etkilendiğinden, bakır eksikliği koordinasyon ve kararsızlığa neden olur.
6. Soğuğa Duyarlılık.
Bakır eksikliği olan kişiler soğuk ve sıcağa karşı daha hassas olurlar. Bakır, çinko gibi diğer minerallerle birlikte, optimum tiroid bezi işlevinin korunmasına yardımcı olur. Çalışmalar tiroid hormonlarının T3 ve T4 düzeylerinin bakır düzeyleriyle yakından ilişkili olduğunu göstermiştir. Kandaki bakır düzeyleri düşük olduğunda, tiroid hormon seviyeleri düşer. Sonuç olarak, tiroid bezi etkin olarak çalışmayabilir. Tiroid bezi, metabolizmanızı ve ısı üretiminizi düzenlemeye yardımcı olur.
Aslında, düşük tiroid hormon düzeyine sahip kişilerin % 80’inden fazlasının soğuk hava sıcaklıklarına daha duyarlı olduğunu tahmin edilmektedir.
7. Soluk Cilt.
Cilt rengi büyük ölçüde pigment melanin tarafından belirlenir. Daha açık tenli insanlar genellikle koyu tenli insanlardan daha az, daha küçük ve daha hafif melanin pigmentlerine sahiptirler.
Bakır, melanin üreten enzimler tarafından kullanılır. Bu nedenle, bakır eksikliği bu pigmentin üretimini etkileyerek soluk cilde neden olabilir.
8. Gri Saçlar.
Saç rengi de pigment melanin tarafından etkilenir. Düşük bakır seviyelerinin melanin oluşumunu etkileyebileceği düşünüldüğünde, bakır eksikliği erken gri saçlara neden olur. Bakır eksikliği ve melanin pigment oluşumu üzerine bazı araştırmalar olmasına rağmen, hiç bir çalışma özellikle bakır eksikliği ve gri saç arasındaki bağlantıyı incelememiştir. Bu alanda daha fazla insan temelli araştırma yapılması, ikisi arasındaki bağlantıyı netleştirmeye yardımcı olacaktır.
9. Görme Kaybı.
Görme kaybı, uzun süreli bakır eksikliği ile ortaya çıkabilecek ciddi bir durumdur.
Bakır, sinir sisteminin düzgün çalışmasını sağlayan birçok enzim tarafından kullanılır. Bu, bakır eksikliğinin görme kaybı da dahil olmak üzere sinir sistemi ile ilgili sorunlara neden olabileceği anlamına gelir.
Mide baypas cerrahisi gibi sindirim sistemlerinde cerrahi operasyon geçirmiş olan kişilerde bakır eksikliğine bağlı görme kaybının daha yaygın olduğu görülmektedir. Bakır eksikliğinin neden olduğu görme kaybının tersine çevrilebileceğine dair bazı kanıtlar olsa da, diğer çalışmalar, bakır alımının arttıktan sonra görme gelişiminin olmadığını göstermiştir.
*Bakır Kaynakları
Bakır eksikliği, birçok gıdada iyi miktarlarda bulunmaktadır. Buna ek olarak, günde sadece 0.9 mg önerilen günlük alım miktarını karşılamak için az miktarda bakır alınması yeterli olacaktır.
Aşağıdaki gıdalar mükemmel bakır kaynağıdır;
*Dana ciğeri
*İstiridye
*Istakoz
*Kuzu ciğeri
*Kalamar
*Bitter çikolata
*Yulaf
*Susam tohumu
*Kaju fıstığı
*Ayçiçeği tohumu
*Mantar
*Badem
Hafta boyunca bu yiyeceklerden bazılarını yemeniz, sağlıklı kan seviyelerini korumak için size yeterli miktarda bakır sağlayacaktır. Ayrıca, bakırın genellikle evinizin musluklarından gelen su borularında bulunması nedeniyle, sadece 1 bardak musluk suyu içerek biraz bakır alabileceğinizi de unutmayın. Tabii ki, musluk suyunda bulunan bakır miktarı çok küçüktür, bu yüzden çeşitli bakır açısından zengin yiyecekleri tercih etmeniz daha iyi olacaktır.
*Çok fazla bakır alımının yan etkileri
En iyi sağlık için bakır gerekli olsa da, sadece günlük küçük bir miktar bakır alınması gereklidir. Çok fazla bakır tüketmek, bir tür metal zehirlenmesi olan bakır toksisitesine neden olabilir. Bakır toksisitesi, hoş olmayan ve potansiyel olarak ölümcül olabilecek yan etkiler içerir.
*Mide bulantısı
*Kusma
*İshal
*Karın ağrısı
*Siyah, “katranlı” balgam
*Baş ağrısı
*Nefes darlığı
*Düzensiz kalp atışı
*Düşük kan basıncı
*Koma
*Sarılık
*Böbrek hasarı
*Karaciğer hasarı
Pek çok besin mineral miktarını yeterli miktarda sağladığından, bakır eksikliği çok nadirdir. Bakır seviyeniz hakkında endişeleriniz varsa, doktorunuzla konuşmak en iyisidir. Sadece dengeli bir beslenme tüketmek günlük bakır ihtiyaçlarınızı karşılamanıza yardımcı olur.
Yazar: Osman Uçar