Kraliçe Arı Sendromu, bir işyerinde yönetici pozisyonuna gelmiş kadınların, diğer kadın çalışanları desteklemek yerine kendilerine rakip olarak görmesi ve onların yükselmesine engel olmaya çalışmasıdır. Kraliçe Arı Sendromu ilk kez 1973 yılında psikologlar Staines, Jalaratne ve Tavris tarafından tanımlanmıştır. Yapılan çeşitli araştırmalar psikologlar tarafından tanımlanan Kraliçe Arı Sendromunda tanımlanan davranışların çalışma hayatında kadın yöneticiler tarafından gerçekleştirildiğini ortaya koymuştur. Toronto Üniversitesi tarafından yapılan bir çalışmada, kadın yöneticilerin altında çalışan kadınların iş ile ilgili stres seviyelerinin yükseldiği tespit edilmiştir. Kadın yöneticilerin altında çalışan erkek çalışanların stres seviyelerinde ise anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir. Bu durum kadın yöneticilerin, kendilerine bağlı çalışan diğer kadınlara daha acımasız ve sert davrandığına yönelik bir gösterge olabilir. 2011 yılında 1000 kadın çalışan ile yapılan bir çalışmada ise, çalışmaya katılan kadınların %95’i çalışma hayatlarının bir noktasında bir başka kadın tarafından kariyer gelişimlerinin engellendiğini belirtmiştir. Gene bu çalışma da, Kraliçe Arı Sendromunun çalışma hayatında varlığını sürdürmeye devam ettiğinin bir göstergesidir.
Yapılan bazı çalışmalar Kraliçe Arı Sendromunun sadece kadın yöneticiler tarafından değil, bütün kadın çalışanlar tarafından diğer kadın çalışanlara yönelik uygulandığını göstermektedir. Bu durumun sebebi olarak, kadınların yükselmesine yönelik olarak uygulanan çeşitli ayrımcı yaklaşımlar gösterilmektedir. Bu yaklaşımlar sebebiyle, çok az sayıda kadın çalışma hayatında yükselip yönetici konumuna gelebilmektedir. Yönetici pozisyonlarına gelen kadınlar ise, az sayıda kadın yükselip yönetici olabildiği için, adeta cinsiyete dayalı gizli bir kota olduğunu düşünmekte, bu sebeple diğer kadın çalışanları kendilerine rakip olarak görmektedirler. Bir başka ifadeyle, diğer kadın çalışanların yönetici olabilmesi için, yönetici pozisyonda olan bir başka kadın çalışanın görevini bırakması gerektiğini düşünmektedirler.
Kraliçe Arı Sendromunun sebebine yönelik bir diğer açıklama ise, yönetici pozisyonuna yükselebilen kadınların, bu konuma gelene kadar, cinsiyet ayrımcı yaklaşımlar sebebiyle erkek çalışanlara göre çok daha fazla çaba göstermeleri gerektiğini, bu sebeple bu konuma gelen kadın yöneticilerin, diğer kadın çalışanların da yükselmesi için aynı sıkıntıları yaşaması gerektiğini düşünüyor olmasıdır.
Kraliçe Arı Sendromunun varlık sebebinin kadınlar olmadığı açıktır. Kadınlar çalışma hayatında ciddi ayrımcılıklara maruz kaldıkları ve yönetici pozisyonlara erkeklere göre daha zor yükseldikleri için bu tarz bir savunma mekanizması geliştirmektedirler. Çalışma hayatında cinsiyet odaklı ayrımcılıkların giderilmesi durumunda, kadın yöneticilerin diğer kadın çalışanlara karşı olumsuz tavır sergilemesine sebep olan Kraliçe Arı Sendromu da ortadan kalkacaktır.
Kaynakça:
https://en.wikipedia.org/wiki/Queen_bee_syndrome
https://www.theladders.com/career-advice/this-study-finds-that-queen-bee-syndrome-is-very-much-alive-at-work-and-this-is-the-guilty-party
Yazar: Mehmet Umut Pişken