Cildin Derin Katmanlarının Bakteriyel Bir Enfeksiyonu: Selülitis

Selülitis, cildin ve cilt altındaki dokuların bakteriyel bir enfeksiyonudur. Genellikle kollar, eller, bacaklar, ayaklar ve ayak parmakları dahil olmak üzere vücudun alt kısmını etkiler. Ancak, vücudunuzun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir. Birçok farklı bakteri selülitise neden olabilir.
Selülitise neden olan en yaygın bakteriler vakaların üçte ikisini oluşturan Streptococcus pyogenes ve vakaların üçte birini oluşturan Staphylococcus aureus’tur. Selülitisin nadir nedenleri şunlar olabilir:
-Pseudomonas aeruginosa (genellikle ayak veya elin delinme yarasında)
– Haemophilus influenzae (çocuklarda yüz selülitisi)
-Anaeroblar, Eikenella, Streptococcus viridans (insan ısırığı nedeniyle)
-Pasteurella multocida (kedi veya köpek ısırmasına bağlı)
-Vibrio vulnificus (tuzlu suya maruz kalma nedeniyle, örneğin mercan yaralanması)
-Aeromonas hydrophila (örneğin sülük ısırıklarını takiben, tatlı veya tuzlu suya maruz kalma nedeniyle)
-Erysipelothrix (kasaplarda erizipeloid denilen bir enfeksiyona neden olur)
Bakteriler vücuda genellikle çizik, çatlak, sıyrık, böcek ısırığı, ameliyat yarası, yanık, kıymık veya cam gibi yabancı bir cisimle zedelenmiş bir cilt bölgesinden girer. Bazen derideki çizik, sıyrık gibi durumlar fark edilemeyecek kadar küçüktür. Selülitis, cildin daha derin katmanlarını etkilediği için genellikle bulaşıcı değildir fakat nadiren hastada açık bir yara varsa ve herhangi bir kişi enfekte kişinin açık yarasıyla ten tene temas halindeyse selülitis kapabilir. Selülitis lokalize kırmızı, ağrılı, şişmiş cilt alanı ve sistemik semptomlarla sonuçlanır. Selülitis tedavi edilmediği takdirde insanların yaşamlarının sonlanmasını sağlayabilir. Daha yüzeysel enfeksiyon olan (Streptokok’lardan kaynaklanan) erizipel de benzer semptomlar gösterir, bu nedenle selülitis ve erizipel (yılancık da denilen, selülitisin yüzeysel bir şekli olan, cildi etkileyen bir bakteriyel enfeksiyon) sıklıkla birlikte düşünülür.

Selülitis Kimleri Etkiler?

Selülitis her yaştan ve ırktan insanı etkiler. Bununla birlikte, çocuklarda selülitis olma olasılığı daha yüksek olabilir. Selülitis için risk faktörleri şunlardır:
-Önceki selülitis atakları
-Atlet ayağı, tinea pedis veya çatlamış topuklar gibi sorunlar nedeniyle ayak parmaklarının veya topukların yarılması, egzama veya sedef hastalığı gibi uzun süreli (kronik) bir cilt rahatsızlığı
-Venöz hastalık, örneğin yer çekimi egzaması (varisli egzama), bacak ülserasyonu ve/veya lenfödem
-Mevcut veya önceki yaralanmalar, örneğin travma, kesik, böcek sırığı, hayvan ısırığı, cerrahi yaralar, dövme veya piercing gibi bir yara, radyoterapi
-İmmün yetmezlik, örneğin insan immün yetmezlik virüsü (HİV) enfeksiyonu
-Bağışıklık baskılayıcı ilaçlar
-Su çiçeği veya zona hastalığı
-Diyabet
-Kronik böbrek hastalığı
-Kronik karaciğer hastalığı
-Obezite
-Gebelik
-Alkolizm
Pek çok insan yanlışlıkla bir selülitis olayını görünmeyen bir örümcek ısırmasına bağlar. Belgelenmiş örümcek ısırıkları selülitise yol açmamıştır.

Selülitisin Klinik Özellikleri, Belirtileri

Selülitis herhangi bir bölgeyi etkileyebilir, ancak çoğu zaman uzuvları etkiler. Genellikle tek taraflıdır; iki taraflı bir hastalık daha sık başka bir duruma bağlıdır. Kendi başına ortaya çıkabilir veya altta yatan bir cilt durumunu veya yarayı karmaşıklaştırabilir.
Hastalığın ilk belirtisi genellikle kendini iyi hissetmeme, 38 santigrat dereceden yüksek ateş, titreme, ürperme, terleme, vücut ağrısı ve yorgunluktur. Bunun nedeni kan dolaşımındaki bakterilerdir. Sistemik semptomları kısa süre sonra lokalize ağrılı, kırmızı, şişmiş, sıcak bir cilt bölgesinin gelişimi izler. Diğer belirtiler şunlardır:
-Pütürlü ve çukurlu cilt (cildin portakalın kabuğunda olduğu gibi çukurlu görünümü)
-Kabarcıklanma (sıvı birikmiş vezikül oluşması)
-Erozyonlar, ülserasyon
-Apse oluşumu
-Purpura: peteşi, ekimoz veya hemorajik büller

Selülitisin Komplikasyonları (İstenmeyen Etkileri)

Selülitisin ilerlemesi hızlı olabilir. Lokal enfeksiyonun kan, kaslar ve kemikler gibi vücudun diğer bölgelerine yayılma veya apseye dönüşme riski vardır. Aşağıdaki komplikasyonlar görülürse acilen tedavi gerektirebilir:
-Nekrotizan fasiit (şiddetli ağrı, ciltte solgunluk, duyu kaybı, purpura, ülserasyon ve nekroz ile tanınan yumuşa dokunun daha ciddi bir enfeksiyonu)
-Gazlı kangren
-Şiddetli sepsis (diğer adı kan zehirlenmesidir)
-Diğer organların enfeksiyonu, örneğin pnömoni, osteomiyelit, menenjit
-Endokardit (ya da diğer adıyla kalp kapağı enfeksiyonu).
En ciddi komplikasyon, bakteriler kan dolaşımına girip çoğaldığında ortaya çıkar. Buna sepsis denir ve hastanede acil tedavi gerektirir. Sepsis, ateş, bulantı, halsizlik, iştahsızlık, uyuşukluk, baş ağrısı, ağrıyan kaslar ve eklemler ile tanınır. Ciddi enfeksiyon hipotansiyona (düşük tansiyon, kollapsus ya da çöküntü), kılcal dolaşımın azalmasına, kalp yetmezliğine, ishale, gastrointestinal kanamaya, böbrek yetmezliğine ve bilinç kaybına yol açar.

Selülitis Teşhisi

Selülitis teşhisi öncelikle fiziksel bir muayene de dahil başka klinik tetkiklere dayanır.
Çoğu durumda, sağlık uzmanı herhangi bir test yapmaz. Bununla birlikte, ciddi bir selülitis vakası varsa enfeksiyonun vücudun diğer bölgelerine yayılmadığından emin olmak için testler istenir. Bu testler şunları içerebilir:
Kan testi: Bir kan testi, lökositoz (artan akyuvar hücresi sayısı), yüksek C-reaktif protein (CRP) gibi sonuçlara bakarak selülitis enfeksiyonunun kana yayılıp yayılmadığını doğrulayacaktır.
Cilt testi: Ciltten alınan kan veya püstül, kabuk, erozyon veya yara kültüründen çıkan sonuçlar selülitisten sorumlu etken organizma türünü belirleyecek ve bu da doktorun en uygun antibiyotiği reçete etmesine yardımcı olacaktır.
Bakteri kültürü: Bir bakteri kültürü, selülitisten sorumlu bakteri türünü belirleyecektir.
Görüntüleme de yapılabilir. Örneğin kalp yetmezliği veya pnömoni durumunda göğüs röntgeni çekilebilir. Kan pıhtılarının (derin ven trombozu) aranması için Doppler ultrason, nekrotizan fasiit durumunda MRG (Manyetik rezonans görüntüleme ya da Emar) kullanılabilir.
Selülitisin Ayırıcı Tanısı
Psödo (yalancı, aldatıcı) selülitis’e sebep olan durumlar şunları içerir:
-Staz nedeniyle egzama/dermatit, temas faktörleri
-Mantar enfeksiyonu, örneğin tinea corporis, tinea pedis
-Derin ven trombozu
-İlaç döküntüsü
-Sedef hastalığı
-Lipodermatoskleroz
-Tromboflebit
-Böcek ısırıkları ve sokmaları
Radyoterapiden sonra radyasyon hasarı
-İnflamatuar meme kanseri (karsinom erizipeloidler)

Selülitis Tedavisi

Şişlik, renk değişikliği veya ağrıda bir artış fark edilirse, selülitis enfeksiyonu vücudun çevre bölgelerine yayılırsa bir sağlık kuruluşuna gidilmelidir. Antibiyotikler selülitis için ana tedavidir. Enfeksiyona neden olan bakterileri öldürerek çalışırlar. Doktor selülitisi değerlendirir ve aşağıdaki tedavilerden hangisinin uygulanacağına karar verir:
Oral antibiyotikler: Doktorlar selülitisi tedavi etmek için genel olarak ağızdan alınan antibiyotikleri (oral antibiyotikler) reçete edecektir. Herhangi bir sistemik hastalık veya yaygın enfeksiyon belirtisi yoksa, hafif selülitisi olan hastalar en az 5-10 gün süreyle evde oral antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Bazı durumlarda, tüm enfeksiyon belirtileri (kızarıklık, ağrı ve şişlik) geçene kadar, bazen birkaç ay boyunca antibiyotiklere devam edilir. Oral antibiyotikler dikloksasilin veya sefaleksin içerebilir. Genel olarak flukloksasilin veya ko-amoksiklav gibi bir oral antibiyotik kürü cildin küçük bir alanını etkileyen selülitis için olağan tedavidir.
İntravenöz antibiyotikler: Şiddetli selülitis vakaları oral antibiyotiklere cevap vermeyebilir. Hastanede yatış ve intravenöz (IV) antibiyotiklere ihtiyaç duyulabilir. Sağlık kuruluşunda bir uzman ya da hemşire antibiyotikleri en az 24 ila 48 saat boyunca serum yoluyla doğrudan damara vermek için küçük bir iğne ve tüp kullanacaktır. Bu yöntemle antibiyotik verilmesi genellikle hızla yayılan selülitis veya göz çevresindeki cilt gibi vücudun belirli veya geniş bölgelerini etkileyen selülitis için tercih edilir.
Selülitisi ciddiye almak ve hemen tedavi görmek çok önemlidir. Selülitis hızla ilerleyebilir ve daha ciddi durumlara yol açabilir. Bakteriler kan dolaşımına (bakteriyemi) veya kalbe (endokardit) yayılabilir ve bu ölümcül olabilir. Erken teşhis ve tedavi ile selülitis sorununun geleceği iyidir. Antibiyotiğe başladıktan 48 ila 72 saat sonra enfeksiyonunun iyileştiğine dair işaretler görülecektir. Ağrı azalacak, şişlikler inecek ve herhangi bir renk değişikliği solmaya, kaybolmaya başlayacaktır. Çoğu insan 7 ila 10 gün sonra daha iyi hisseder. Selülitis kaşındırmaz fakat iyileşme döneminde ciltte pulsu döküntü ya da soyulma görülebilir, bu arada kaşıntı oluşabilir. Kişi kendini daha iyi hissetmeye başlasa, selülitis daha iyi görünse bile her zaman antibiyotik tedavisini tamamlanmalıdır. İlaçlar tam bitirilmezse selülitis geri gelebilir ve tedavisi daha zor olabilir. Bir iki hafta içinde enfeksiyon düzelmezse veya kötüleşirse, daha fazla tıbbi yardım alınmalıdır.

Multidisipliner Bakım

Sepsisi değerlendirmek ve yönetmek için bir dahiliye doktoruna danışılır. Enfeksiyon hastalıkları servisi mikrobiyoloji ve antibiyotik seçimi konusunda tavsiyelerde bulunabilir. Bir apseyi boşaltması, nekrotik dokuyu debride etmesi (ölü dokuyu atması) ve kompartman sendromu gibi kompresyon semptomlarını hafifletmesi için bir cerrah çağrılır. Orbital selülitis durumunda bir göz doktoru müdahale etmelidir. Selülitis tanısını doğrulamak veya alternatif teşhisler önermesi için bir dermatolog çağrılabilir. Uzman hemşireler pansuman ve bandaj konusunda tavsiyede bulunabilirler.

Ev Tedavileri
Selülitis potansiyel olarak ciddidir. Hasta dinlenmeli ve etkilenen uzvunu yükseğe kaldırmalıdır. Etkilenen bölgeyi yükseltmek, bölgedeki kan damarlarındaki kan basıncını düşürmeye ve kan akışını iyileştirmeye yardımcı olur. Yürüme, koşma veya diğer egzersizler dahil olmak üzere etkilenen bölgeleri ağırlaştırabilecek faaliyetlerden kaçınmak iyi olur.
Sıcak kompres ve kompresyon uygulama gibi bazı ev tedavileri iyileşme sürecini hızlandırmaya yardımcı olabilir. Şişliği ve diğer semptomları azaltmak için etkilenen bölgeye sıcak bir kompres uygulanır. Kompresyon ya da sıkıştırma sargıları veya çorapları şişmeyi azaltmaya ve kan akışını iyileştirmeye yardımcı olur. Etkilenen bölge çok sıkı sarılmamalıdır. Çok sıkı olması dolaşımı kesebilir. Sıkıştırma sargısı veya çorap 10 ila 15 dakika boyunca günde en az iki kez çıkarılmalıdır. Aspirin, parasetamol, ibuprofen ve naproksen gibi reçetesiz satılan steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar (NSAID’ler ), basit ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Bunlar ağrı ve iltihabı azaltır. Herkes NSAID kullanamaz, bu nedenle kullanmadan önce doktora danışılmalıdır. Daima ilaç şişesi üzerindeki talimatlar izlenmelidir.
Selülitis genellikle hasarlı cilt çevresinde görülür ancak cildin hijyeni kötü olan bölgelerinde de görülür. Bu nedenle iyi bir cilt hijyeni sağlanmalıdır. El ve ayak tırnakları temizlenmeli ve keserek düzeltilmelidir. Düzenli olarak duş alıp sonrasında cilt yumuşak bir havluyla iyice kurulanmalı, temiz giysiler giyilmelidir. Küçük yaralar temiz tutulmalı, antibakteriyel sabun ve su ile temizlenmeli veya antibiyotikli merhem sürülmelidir. Bölgeye kir veya bakterilerin girmesini önlemek için yaralar bir bandajla kapatılmalıdır. Derin kesikler veya delinme yaraları için hemen tıbbi yardım alınmalıdır.
Etkilenen bölgeye dokunulmamalı ve ovmaktan kaçınılmalı, dokunmak gerekiyorsa önce ve sonra eller (sabun ve ılık su ile) yıkanmalıdır. Alan sıkılmamalı veya delinmemelidir. Sıkmak ve delmek, herhangi bir şişliği boşaltmaz veya rahatlama sağlamaz. Etkilenen şişme alanının kenarı, enfeksiyonun ilerlemesini/gerilemesini izlemek için işaretlenmelidir. Bu amaçla doktor kızarıklık olan bölgenin etrafını çizebilir veya hastadan günlük fotoğraf çekmesini isteyebilir. Bu, antibiyotiklere başlamadan önce ve sonra selülitisi karşılaştırmaya olanak tanır. Çizili bölge selülitisin iyileştiği netleşene kadar yıkanmamalıdır.

Tekrarlayan Selülitis Tedavisi

Tekrar selülitis olan birçok insan, genellikle impetigo,atlet ayağı gibi tedavisiz geçmeyen cilt rahatsızlıklarına sahiptir. İyi kontrol edilemeyen diyabet, selülitis vakalarının tekrarlanmasına da katkıda bulunabilir. Selülitisli tüm insanların yaklaşık %33’ünde tekrar selülitis gelişebilir. Tekrarlayan selülitisi olan hastalar travmadan kaçınmalı, bahçe işleri gibi yüksek riskli faaliyetlerde uzun kollu bir üst ve pantolon giymelidir. Tırnaklar bakımlı olmalı, cilt temiz ve nemli tutulmalıdır. Etkilenen uzuvdan kan testi yaptırmaktan kaçınılmalıdır. El ve ayaklardaki mantar enfeksiyonlarının erken tedavi önemlidir. Lenfatik dolaşıma yardımcı olmak için dinlenme dönemlerinde şişmiş uzuvlar yüksekte tutulmalıdır. Kronik lenfödem hastaları kompresyon giysilerinden yararlanabilir. İki veya daha fazla selülitis atağı olan hastalar, bir ila iki yıl boyunca düşük doz penisilin V veya eritromisin ile kronik baskılayıcı antibiyotik tedavisinden fayda görebilir.

Selülitis ve Selülit Farkı

Günümüzde selülit hakkında tartışmak oldukça yaygın olsa da selülitis hakkında çok fazla konuşulmaz. İki terim kulağa inanılmaz derecede benzer gelebilir fakat çok farklı iki durumu anlatırlar. Selülitise deri altı dokulara sızan bakteriler neden olur. Deride hassasiyet ve kızarıklık, sıcaklık ve ödem gibi bir enfeksiyon için karakteristik semptomlara yol açan, cildin bulaşıcı olabilen bir sürecidir.
Selülit çok yaygın ve aynı zamanda oldukça zararsız bir cilt rahatsızlığıdır. Cilde pütürlü ya da topaklı bir his ve görünüm (portakal kabuğunun görünümüne benzeyen) verecek şekilde yağ hücrelerinin birikimini temsil eder. Kadın yağ hücrelerinin yuvarlak, erkek yağ hücrelerinin kare şeklinde olması nedeniyle kadınlarda daha yaygındır, bu da erkeklerde yağ hücrelerinin birikmesi olsa bile, yüzeyde görünür hale gelmesinin daha zor olduğu anlamına gelir.
Selülitis durumundan farklı olarak, selülit durumunda herhangi bir tedavi gerekmez, sadece cildin görünümünü iyileştirebilecek kozmetik veya dermatolojik müdahaleler gereklidir. Ek olarak, iyi bir hidrasyon, sağlıklı bir diyet ve egzersiz, bu tür selülit yoğunluğunu önlemeye veya azaltmaya yardımcı olabilir.

Kaynakça:
https://dermnetnz.org/topics/cellulitis
https://icloudhospital.com/articles/cellulitis-types-causes-and-treatment
https://www.hekim.net/doktor/zeinab-danaei-p2298a6020/hekimsozluk/cellulitis-ss823/
https://www.hakanbuzoglu.com/component/content/article/126-medikal-estetik/mezoterapi/1586-selulit-nedenleri

Yazar: Müşerref Özdaş