Akşam yemeği veya tatlı, börek, kek gibi yiyecekler hazırlanırken bazı tarifler için tereyağı kullanmak gerekebilir. Tereyağı, belli yemeklere lezzet katar. Ölçülü olarak tereyağı kullanmak sağlık için mutlaka kötü olmasa da ghee yağı vücudun gereksinimleri açısından daha iyi bir alternatif olabilir. Ghee, tereyağından yapılan, sıvı ve süt bölümünün yağdan ayrılmasıyla elde edilen bir tereyağı türüdür. Sütün karamelleşip katılaşmasından sonra geri kalan kısım ghee yağıdır.
Tereyağı ve Ghee Yağı Arasındaki Farklar
Ghee ve tereyağı arasındaki farkları anlamak yemek pişirirken hangisini kullanacağınızı belirlemenize yardımcı olur. Ghee, tereyağı ile karşılaştırıldığında daha yüksek bir yanma noktasına sahiptir, bu yüzden o kadar çabuk yanmaz. Bu özelliği nedeniyle yiyecekleri sote etmek veya 
kızartmak için idealdir. Tereyağı 177 °C’de yanar, dumanlanır çünkü içeriğindeki kazein ve laktoz yanmaya başlar,ancak ghee yağı 252 °C’ye kadar ısıya dayanabilir. Yüksek sıcaklıklarda yemek pişirenler, kızartma yapmak isteyenler için ghee yağı daha iyi bir seçimdir. Ghee yağı bu bakımdan tereyağı, hindistancevizi yağı veya zeytinyağından çok daha iyidir. Ghee ayrıca diğer yağlara kıyasla ısıtıldığında daha az akrilamid üretir. Akrilamid, nişastalı yiyecekler yüksek sıcaklıklarda hazırlandığında oluşan kimyasal bir bileşiktir. Bu kimyasalın laboratuvar hayvanlarında kanser riskini arttırdığı bilinmektedir ancak insanlarda da kanser riskini arttırıp arttırmadığı kesin belli değildir.
Tereyağı ve ghee yağının beslenme profilleri neredeyse aynıdır. Ancak süt yağdan ayrıldığı için ghee yağı laktoz içermez, bu yüzden süt ürünlerine alerjisi veya laktoza hassasiyeti olanlar için tereyağından daha iyidir. Ghee ve tereyağı arasında seçim yaparken her birinin besin değerlerini göz önünde bulundurmak önemlidir. Ghee, yağ ve kalori bakımından daha yoğundur. Yağ içeriğindeki farklılıklar üreticisine göre değişiklik gösterir ancak ghee yağında tipik olarak biraz daha fazladır. Bir çorba kaşığı ghee yaklaşık 120 kaloriye sahipken, bir çorba kaşığı tereyağı yaklaşık 102 kaloriye sahiptir.
Hangi Yağ Türleri Sağlıklıdır?
Sağlıklı bir diyete farklı yağ tipleri dâhil edilmelidir. Vücut yağı sindirir, enerji ve diğer işlemler için kullanır. Tekli doymamış yağlar ve çoklu doymamış yağlar kandaki trigliseritleri ve kolesterolü düşür, kalp hastalıklarına karşı da korur, bu yüzden doymuş yağlardan daha 
sağlıklıdır. Doymamış yağlar doymuş yağlara göre daha sağlıklı olsa bile makul oranda tüketilmelidir.
Doymuş yağlar da sağlıklı bir diyete dahil edilmelidir ancak doymuş yağ alımının sınırlandırması tavsiye edilmektedir. Kanda doymuş yağların fazla olması kolesterolü artırır ve kan damarlarında plak oluşmasına neden olur. Sonuç olarak, kan ve oksijenin vücutta dolaşması zorlaşır. Böylece felç ve kalp hastalığı riski artar. Doymuş yağlar katı yağlar olarak bilinir çünkü oda sıcaklığında katı hale gelirler. Bu tip yağlar tavuk ve sığır eti ve domuz eti gibi hayvansal ürünlerde bulunur. Sağlıklı bir diyet için günlük toplam kalorinin yüzde 35’inden fazlası yağlardan gelmeli, yüzde 10’un altına düşmemelidir.
Normal Tereyağı Sağlık İçin Kötü Müdür?
Tereyağı ölçülü olarak tüketildiğinde sağlık için kötü değildir. Tereyağı, aynı zamanda margarinden daha sağlıklı bir alternatiftir. Kurabiye, kek ve kraker gibi farklı yiyecek türlerinde bulunan hidrojenize yağlar olan trans yağlara sahip değildir. Trans yağlar tip 2 diyabet riskinin artması, tıkalı arterler ve kalp hastalığı ile ilişkilidir. Tereyağı yiyeceklerin tadını daha iyi yapsa da önerilen günlük miktar 6 çay kaşığıdır.
Ghee Yağının Besin Değeri
Hem tereyağı hem de ghee, yağda çözünen D, E, K vitaminleri ve beta-karoten gibi besin ögeleri içerir ancak tek kaynak olarak güvenebilecek 
kadar yüksek miktarda değildir. İçeriğinde ayrıca vücudu kanserojen maddelerden koruyan bir yağ asidi olan linoleik asit bulunur. Birçok kişi yüksek bütirat içeriği için tereyağı kullanmak ister. Bütirat bağırsak astarını ve metabolizmayı iyi durumda tutan antienflamatuar, kısa zincirli bir yağ asididir. Ghee yağının bütirat içerip içermediğine dair çelişkili bilgiler vardır. Butirat tüketimi hakkında endişe duyanlar diyetine ya nişasta ya da tereyağı ile birlikte ghee yağı ekleyebilir.
Tereyağı çoğunlukla yağ ve sudur, ayrıca süt ürünlerinde sıklıkla alerjiye ve hassasiyete neden olan iki bileşik (kazein ve laktoz) içerir. Kazein tereyağına kremsi özelik verir. Hassas bünyelerde laktoz aşağıdaki belirtilere neden olabilir:
*Deri döküntüleri ve kızarıklık
*Hırıltı, öksürük, astım semptomları
*Kaşıntı
*Karın ağrısı
*Bulantı, kusma ve ishal
Ghee yağındaki kazein veya laktoz miktarı çok az olduğundan süt hassasiyeti olan kişiler bile rahatlıkla tüketebilir. Ghee yağı kurşungeçirmez kahve içinde iyi karışır, tereyağının yaptığı gibi köpürmez, kıvamı da 
hafifçe değiştirir. Hint ve Tayland mutfağının temelini, oluşturan güçlü baharatlarla da iyi uyum sağlar.
Ghee Yağının Faydaları
Ghee yağı ya da diğer adıyla sade yağ binlerce yıldır Hint, Pakistan ve Güneydoğu Asya mutfağında kullanılmıştır. Tereyağı yerine kullanıldığında ghee yağının birçok faydası vardır. Bu faydalar aşağıda belirtilmiştir:
*İçerdiği yağ asitleri kalp krizinden ve kalp damar kökenli hastalıklardan korur, karaciğerin de dostudur.
*Ghee yağındaki yağ asitleri ve başka bileşenler kişinin mutluluk derecesini artırır, depresyonu azaltır.
*Ghee yağı elde edilirken ortaya çıkan CLA ve K2 gibi bazı antioksidanlar sağlığın korunması için çok yararlıdır.
*Uzun süreli enerjiye ihtiyacı olanlar egzersizlerden önce ghee yağı kullanabilir.
*Ghee yağının hücrelerde yakılmasıyla ortaya çıkan enerjiyle vücuttaki diğer yağlar kolayca yakılır ve kilo kaybı kolaylaşır.
* Yeterince bütirik asit almak bağırsaklarda bulunan T hücrelerini destekleyerek bağışıklığı güçlendirir.
* Ghee yağı antienflamatuar ve antikanserojen maddeler içerir.
*Ghee yağı midenin asit salgısını da dengeler. Böylece sindirim sistemi sağlıklı işler.
*Baharatlar yemeklere eklenmeden önce ghee yağında kavrulursa iyileştirici güçleri açığa çıkar ve vücutta gerekli yerlere ulaşır.
Ghee Yağı Evde Nasıl Yapılır?
Ghee yağı pişirilerek berraklaştırılmış, saflaştırılmış tereyağıdır. Ghee yağı evde kolaylıkla elde edilebilir. Kullanılacak tereyağı otla beslenmiş ineklerin sütünden elde edilmeli, doğal olmalı, iyi yoğrulmalı ve birkaç gün buzdolabında dinlendirilmelidir. Tereyağı orta ateşte bir süre ısıtılıp eritildiğinde iki kısma ayrılır: Sıvı tereyağı ve üstte yüzen katı süt parçaları. Katı parçalar alındıktan sonra ghee yağı elde edilir. Tereyağının içindeki nem uzaklaştığı için ghee yağı dayanıklıdır. Bu nedenle ısıtıldığı zaman tereyağında olduğu gibi tortu bırakmaz, köpürmez ve yanmaz. Kolay bozulmadığından buzdolabında saklanması gerekmez. Ghee yağının raf ömrü tereyağından daha uzundur.
Ghee Yağı Nasıl Kullanılmalıdır?
Ghee yağı tatlı bir aroma veren, yemeklere eşsiz bir lezzet katan bir tada 
sahiptir. Yemek yaparken ghee yağı kullanmanın birkaç yolu vardır. Yüksek yanma noktası nedeniyle, sebzeleri sote ederken veya daha yüksek bir sıcaklıkta kızartırken kullanılmalıdır. Ayrıca aşağıda belirtildiği gibi farklı şekillerde de kullanılabilir:
* Taze haşlanmış sebzelerin üzerine eritilmiş olarak dökülebilir ya da patlamış mısır yapılırken kullanılabilir.
*Oda sıcaklığında sertleştiği için krakerlerde veya tostlarda tercih edilebilir.
*Yapışmayı önlemek için yumurta çırparken kaba bir miktar ghee yağı eklenebilir.
*Patates püresi ve fırında patates için tereyağı yerine ghee tercih edilebilir.
*Karamelize bir doku için sebzeleri kavurmadan önce eklenebilir.
Kaynakça:
https://blog.bulletproof.com
https://www.healthline.com
Yazar: Müşerref Özdaş