Karındaki rahatsızlık ve ağrı genellikle mide gribi veya gıda zehirlenmesinden kaynaklanır. Her ikisinin semptomları benzer olduğundan, iki durum genellikle karıştırılır. Aralarındaki farkı bilmek teşhisin doğru olmasını sağlar. Sindirim sistemine saldıran bir viral enfeksiyona genellikle mide virüsü adı verilir. Bazen bu hastalığa ‘mide gribi’ de denir, ancak bu isim yanıltıcıdır çünkü grip solunum sistemine saldırır. Mide virüsü tıp dilinde viral gastroenterit adıyla bilinir. Virüsün farklı türleri vardır. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’ne (CDC) göre, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki en yaygın nedeni norovirüs’tür.
Diğer taraftan gıda zehirlenmesi kontamine olmuş gıdaların alınması şeklinde tanımlanır. Bakteriler, virüsler veya daha az yaygın olarak parazitler vücuda girebilir ve bozuk, hijyenik olmayan bir şekilde hazırlanmış veya başka bir şekilde kontamine olmuş yiyecekler gastroenterit semptomlarına neden olur.
Bulaşma Yolları
Mide virüsleri: Mide virüsleri oldukça bulaşıcıdır ve hızlı bir şekilde yayılabilir. Bir mide virüsü ile enfekte olan kişiler kendilerini hasta hissetmeye başladıkları andan itibaren ve iyileştikten sonraki ilk birkaç gün boyunca hastalığı bulaştırabilir.Mide virüsleri aşağıdakiler gibi farklı şekillerde yayılabilir:
*Virüs ile kontamine olmuş yiyecek veya içeceklerle
*Enfekte bir kişi veya yüzey ile doğrudan veya dolaylı ağız teması ile
Virüs ayrıca enfeksiyonu olan insanların kusmuk ve dışkılarında yaşar.
Gıda zehirlenmesi: Zararlı mikroorganizmaların yüzeyden yüzeye geçmesiyle oluşan gıda zehirlenmelerinin nedeni genellikle çapraz kontaminasyondur. Pişmemiş, tüketilmeye hazır gıdalar ve salatalar özellikle kontaminasyon riski taşır. Her yıl, Amerika Birleşik Devletleri’nde yaklaşık 48 milyon insan gıda zehirlenmesiyle karşı karşıya kalmaktadır. Etler, süt ürünleri ve soslar dahil olmak üzere çeşitli gıdalar doğru sıcaklıkta tutulmadığında bakteriler hızla çoğalabilir. Bakteriler ve diğer zararlı organizmalar tüketildiğinde bağırsakların iltihaplanmasına neden olabilecek zehirli maddeler üretir. Çiğ et uygun şekilde işlenmez veya pişmezse, kontaminasyon evde de olabilir. Salmonella ve E. coli, gıda zehirlenmesine sebep olan iki yaygın bakteri türüdür.
Belirtileri
Mide virüsleri ve gıda zehirlenmesi belirtileri çok benzer ama bazı farklılıklar da olabilir.
Mide virüsleri: Mide virüsünün belirtileri şunlardır:
*Sulu veya kanlı ishal
*İştah kaybı
*Mide bulantısı ya da kusma
*Mide krampları, kas ağrıları veya halsizlik
*Düşük ateş
*Baş ağrıları
*Sersemlik veya baş dönmesi
Bir mide virüsü genellikle kanlı dışkıya neden olmaz. Dışkının kanlı olması daha ciddi enfeksiyonların varlığını gösterir.
Bu belirtiler genellikle 3–4 gün sürer, ancak 14 güne kadar da sürebilir.
Gıda zehirlenmesi: Yiyecek zehirlenmesi belirtileri yemekten saatler sonra ortaya çıkabilir ve zehirlenen kişiler şunları yaşayabilir:
*Sulu veya kanlı ishal
*Mide bulantısı
*Kusma
*Mide ağrısı ve kramp
*Ateş, titreme ve vücut ağrıları
*Dehidrasyondan dolayı baş dönmesi veya sersemlik
Gıda zehirlenmesinden kaynaklanan rahatsızlık birkaç saat ya da birkaç gün sürebilir.
Kişiler buzdolabının dışındaki bir besini yemişse ya da aynı besini başka bireyler de tüketip benzer belirtiler yaşamışsa gıda zehirlenmesi olduğu düşünülür. Salatalar, çiğ veya az pişmiş kanatlı etleri, yumurtalar, deniz ürünleri ve diğer süt ürünleri, gıda zehirlenmesine neden olan yüksek riskli yiyeceklerdir.
Teşhis
Mide virüsünün teşhisi için tek bir yöntem yoktur. Bir doktor muhtemelen tanıyı yalnızca semptomlara dayandırır. Rotavirüs veya norovirüsün saptanması için hızlı bir dışkı testi kullanılabilir ancak çoğu klinikte bu test kolayca bulunmaz. Bunların dışındaki virüslerin saptanmasını sağlayan hızlı testler bulunmaz. Bakteriyel veya paraziter enfeksiyonu dışlamak için dışkı örneği de kullanılabilir. Gıda zehirlenmesinin teşhisi, özellikle belirli neden tanımlanamıyorsa zor olabilir. Dışkı testleri hastalığa neden olan patojeni tanımlayabilir.
Tedavi
Tedavi, enfeksiyona neden olan organizmaya bağlıdır. Artan hidrasyon, dinlenme, elektrolit takviyesi ve ateş için ilaç kullanmayı içeren destekleyici tedavi genellikle viral hastalıklar için 
gerekli olan tek şeydir. Bunun nedeni, virüslerin antibiyotiklere yanıt vermemesidir. Salmonella gibi bir bakterinin semptomlara neden olduğu tespit edilirse antibiyotik reçete edilebilir. Parazitler için, parazit önleyici ilaçlar mevcuttur.
Mide virüsünden veya gıda zehirlenmesinden kurtulmaya yardımcı olmak için evde atılması gereken birkaç adım vardır.
*Midenin yatışmasına izin verilmeli, daha iyi hissedinceye kadar katı yiyecekler yememeye çalışılmalıdır.
*Buz parçası emilmeli veya birkaç yudum su içilmelidir. Su kaybının önlenmesi için bol miktarda sıvı almalıdır. İshali daha da kötüleştirebilecek çok miktarda şeker veya tatlandırıcı içeren meyve suları veya diğer içeceklerden kaçınılmalıdır.
*Mide biraz rahatlayınca tekrar yemek yemeye başlanmalıdır. Soda, kraker, tost ve pirinç gibi yumuşak, sindirimi kolay yiyeceklerle başlanmalıdır. Bulantı hissi geri gelirse yemeyi bırakmak gerekir.
*Kişi kendini daha iyi hissedinceye veya durum şiddetliyse semptomlar giderildikten birkaç gün ile birkaç hafta sonrasına kadar bazı gıdalardan kaçınılmalıdır. Bunlar süt, kafein, alkol, şeker ve yağlı veya çok baharatlı gıdalardır.
Bazıları enfeksiyonu daha kötü hale getirebileceği için, bir sağlık kuruluşu tarafından tavsiye edilmediği sürece, reçetesiz satılan ilaçların alınması konusunda dikkatli olunmalıdır. İshal önleyici ilaçlar bile bazı durumlarda rahatsızlığı daha da kötüleştirebilir. Gastroenterit genellikle ilaçsız birkaç gün içinde veya daha kısa sürede iyileşir. Hidrasyon, komplikasyonların önlenmesinde hayati öneme sahiptir. Aşağıdaki belirtilerden herhangi birine sahip olan kişiler tıbbi yardım almalıdır:
*kanlı dışkı veya kusmuk
*12–24 saat boyunca sıvıyı tutulamaması
*baş dönmesi veya sersemlik hissi
*40℃’ın üzerindeki ateş
*Şiddetli, azalmayan karın ağrısı
Önlem Alınması
Mide virüsü: Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, norovirüsün her yıl 19–21 milyon kişide hastalığa neden olduğunu tahmin etmektedir. Aşağıdaki önleyici tedbirler mide virüsüne yakalanma riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
*Doğru el hijyeni uygulamak: Özellikle tuvaleti kullandıktan, bebek bezlerini değiştirdikten sonra, yemek yemeden veya yemek hazırlamadan önce daima eller sabun ve suyla yıkamalıdır.
*Mutfakta iken önlem almak: Meyve ve sebzeleri durulamak ve tüm yiyecekleri iyice pişirmek
önemlidir.
*Potansiyel olarak kirlenmiş yüzeyleri temizlemek ve dezenfekte etmek: Kusma veya ishal sonrası kirli yüzeyler derhal temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.
*Çamaşırlar iyice yıkamak: Mide virüsü kişiden kişiye kolayca taşınabilir, bu nedenle kusmuk veya dışkı ile bulaşmış olan giysiler çıkarılmalı ve sıcak suyla yıkanmalıdır.
*Virüs bulaşmış herkesten uzak durmak: Evdeki bir kişiye virüs bulaşmışsa, tabak ve bardak gibi ayrı kişisel eşyalar ve mümkünse ayrı bir banyo kullanmalıdır.
Bazı ülkelerde bazı mide virüslerine karşı bir aşı vardır. Aşı, çocuklara hayatlarının ilk yılında verildiğinde virüsün şiddetli semptomlarının önlenmesine yardımcı olabilir.
Gıda zehirlenmesi: Etler, salatalar, soslar ve diğer gıdalar doğru sıcaklıkta saklanarak gıda zehirlenmesi önlenebilir. 2 saatten fazla açıkta kalan yiyecekler tüketilmemelidir. Çiğ etle 
uğraşanların ellerini yıkaması önemlidir. Ayrıca etlerin iyice pişirildiğinden emin olunmalı ve çiğ et, çiğ yumurta veya çiğ yumurta ile yapılan sosların tüketiminden kaçınılmalıdır. Parti ve pikniklerde soğuk tutulması gereken gıdalar buzların üzerinde bekletilmelidir. Restoranlarda veya diğer yabancı ortamlarda yemek yerken dikkatli olunmalıdırlar.
Kaynakça:
https://www.medicalnewstoday.com
https://www.gidahatti.com
Yazar: Müşerref Özdaş