Stent, bir atardamar veya kanalın açık kalmasını sağlamak ve bölgedeki vücut sıvılarının akışını eski haline getirmek için yerleştirilen küçük bir tüptür. Stentler tıkanıklıkları gidermeye, dar veya zayıf damarları tedavi etmeye yardımcı olur. Doktorlar ayrıca beyindeki kan damarlarını ya da idrar ve safrayı taşıyan kanalları desteklemek için vücudun diğer bölgelerine stent yerleştirebilirler. Stent, çoğunlukla bir ağa benzeyen metal bir tüptür, fakat kumaş stentler de bulunmaktadır. Bazı durumlarda doktorlar, ilaç ile kaplanmış çözünebilme kabiliyetine sahip stentleri kısa dönem bir çözüm olarak kullanabilirler.
Kullanımı
Stentin en yaygın kullanımlarından biri, plak tıkanıklığı olan bir kan damarı açmak içindir. Plak, kolesterol, yağ ve kanda bulunan diğer maddelerin birikmesidir. Bu plak kan dolaşımında toplandığında, arterlerin duvarlarına yapışır. Zaman içinde oluşan bu birikim, vücuda pompalanacak taze kan seviyesini kısıtlayarak arterleri daraltır. Arterlerde plak birikimi, koroner kalp hastalığının bir nedenidir. Zamanla damarlarında daralma yaşayan kişiler göğüs ağrısı gibi belirtileri yaşamaya başlayabilir. Hastalığı olan kişiler tedavi olmazlarsa kalp krizi veya felç gibi daha yüksek bir komplikasyon riski altında olabilirler.
Arterin çökme veya tekrar tıkanma riski varsa, doktorlar açık kalması için stent takılmasını önerebilirler. Doktorlar, stentli anjiyoplasti veya perkütan koroner girişim (PCI) olarak bilinen bir teknikle artere stent koyarlar. PCI sırasında, doktorlar artere bir kateter yerleştirirler. Kateterin bir ucunda etrafında stent bulunan küçük bir balon vardır ve kateter tıkanma noktasına ulaştığında, doktor balonu şişirir. Balon şişince stent genişler ve yerine kilitlenir. Daha sonra doktor, arteri açık tutmak için stenti yerinde bırakarak kateteri çıkarmaktadır. Doktorlar, tıkanma yaşandığı ve atardamarın büyüklüğü gibi birkaç faktöre dayanarak stent yerleştirip 
yerleştirmemeye karar verirler. Stentlerin kullanıldığı yerler şu şekildedir:
*Beyindeki veya aorttaki anevrizma riski taşıyan kan damarlarında
•Akciğerlerde, kollaps riski olan bronşlarda
•Böbreklerden mesaneye idrar taşıyan idrar borunda
•Organlar ve ince bağırsaklar arasında safra taşıyan safra yollarında
Stent Riskleri
PCI, aşağıdakileri içeren küçük bir komplikasyon riski taşır:
•Kateter yerleştirme bölgesinden kanama
•Bir enfeksiyon
•Alerjik reaksiyon
•Arterin kateter takılmasından zarar görmesi
•Böbrek hasarı
•Düzensiz kalp atışı
Bazı durumlarda restenoz oluşabilir ve restenoz, stent çevresinde çok fazla doku büyüdüğü zaman oluşur. Bu, arteri tekrar daraltabilir veya bloke edebilir. Doktorlar radyasyon terapisi tavsiye edebilir veya dokunun büyümesini yavaşlatmak için ilaç kaplı bir stent yerleştirmeyi tercih edebilirler. Komplikasyon riski taşıyan bireyler şunlardır:
•Daha yaşlı yetişkinler
•İşlem sırasında kalp yetmezliği yaşayan insanlar
•İleri düzeyde kalp hastalığı ve atardamar tıkanıklığı yaşayan kişiler
•Kronik böbrek hastalığı bulunanlar
Stent, kanın pıhtılaşmasına neden olabilir, bu da kalp krizi ya da felç riskini artırabilir. Ulusal Kalp, Akciğer ve Kan Enstitüsü stentli arterleri olan kişilerin yaklaşık yüzde 1 ile 2’si stent yerinde kan pıhtısı gelişebileceği konusunda bilgi vermiştir. Doktorlar genellikle pıhtılaşmayı önlemek için bir veya daha fazla ilaç alınmasını tavsiye edebilir ve bu pıhtılaşma önleyici ilaçlar döküntüler gibi tahriş edici yan etkilere, neden olabilirler. Nadir durumlarda, bir kişinin vücudu stenti reddedebilir veya stent içindeki malzemeye alerjik reaksiyon gösterebilirler. Metallere bilinen bir reaksiyonu olan herkes doktoruyla alternatifler hakkında görüşmesi tavsiye edilir.
Stent Ameliyatı Öncesi
Stent prosedürüne nasıl hazırlanmaları gerektiği konusu merak edilen bir konudur. Doktor tarafından stent takılacak kişilere ne zaman yemek yiyebilecekleri, yeme içmeyi bırakacakları ve ayrıca işlemden önce ilaç almaya ne zaman başlayacakları veya durduracakları hakkında bilgi verilir. Diyabet veya böbrek hastalığı gibi başka herhangi bir sağlık durumu olan herkes doktoruna söylemelidir aksi takdirde daha sonra bazı ek 
adımlar göz önünde bulundurmak zorunda kalınabilir. Kişiye stent takılmadan önce almaları gereken ilaçların reçeteleri verilmelidir, çünkü işlem tamamlanır tamamlanmaz ilaçları almaya başlamaları gerekir.
Ameliyat Sırasında
Ulusal Kalp, Akciğer ve Kan Enstitüsüne göre, stent prosedürü sadece yaklaşık bir saat sürer ve genel anestezi gerektirmez. Kişi tüm süreç boyunca uyanık kalır ve böylece doktorun yönlendirmelerini duyabilirler. Bu süreçte; kişinin rahatlamasına yardımcı olmak için ilaç verecektir ve ayrıca, kateteri yerleştirdikleri bölgeyi uyuştururlar. Çoğu insan, kateterin artere girdiğini hissetmez. Bununla birlikte, balon genişledikçe ve stenti yerine iterken biraz acı hissedebilirler. Stenti yerleştirilme işlemi tamamlandıktan sonra balonu söndürür ve kateteri çıkarılır. Kateterin cilde girdiği bölge bandajanır ve kanamanın önlenmesine yardımcı olmak için bandaj üzerine baskı yapılır.
Ameliyattan Sonra
Çoğu kişi, prosedürü takiben en az bir gece hastanede kalması gerekecektir ve ilgili personel tarafından izlemeye alınır. Bu izlemede hastanın düzenli olarak kalp atış hızını ve kan basıncını kontrol edilir, pansumanları değiştirebilir veya yarayı temizlenir. Herhangi bir komplikasyon yoksa hasta ertesi gün hastaneden ayrılabilir. Ekleme bölgesi iyileştikçe morluk yaratacak ve normal bir doku görünümüne kavuşacaktır. Stent takılan alan en az bir hafta boyunca hassas kalması gerekmektedir.
Korunma
Başarılı geçen bir stent ameliyatından sonra nefes darlığı ve göğüs ağrısı şikayetleri minumuma inmelidir. Birçok kişi başarılı bir stent ameliyatı sonrası bir hafta içinde işine ve normal aktivitelere dönebilir. İyileşme sırasında, kanın pıhtılaşmasının stentin yakınında oluşmasını önlemeye yardımcı olmak için antiplatelet ilaçları veilir. Aspirin, stent takıldıktan sonra bir kişinin her gün süresiz olarak kullanması gereken bir antiplatelet ilaçtır. Doktorlar ayrıca P2Y inhibitörü adı verilen bir ilaç önerebilirler. P2Y inhibitörleri klopidogrel, ticagrelor ve prasugrel içerir. Ayrıca, kişiye, vücut iyileşirken yorucu bir işten kaçınmak veya egzersiz yapmak gibi özel korunma tavsiyelerinde bulunurlar.
Stentlerin Uzun Süreli Kullanımı
Stentlerin çoğu, takıldığı yerin açık kalmasını sağlamak için sürekli olarak arterde kalır ve bu yaşamı tehdit edici komplikasyonları önlemede etkili olur. Bazı stentler ise geçicidir. Doktorlar, ayrıca plakları parçalamak ve birikmesinin önüne geçmek için özel ilaçlarla kaplı stentleri kullanabilirler. 
Bu stentler zamanla çözünecektir. Bir stent, göğüs ağrısı gibi semptomları hafifletebilirken, ateroskleroz ve koroner kalp hastalığı gibi diğer altta yatan sorunların tedavisi değildir. Bir stent takmak bile bu şartlara sahip bir kişinin daha fazla komplikasyonları önlemek için adımlar atması gerekebilir. Doktorlar, vücutta plak birikimini önlemeye yardımcı olmak için bir stent taktıktan sonra sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri önerecektir. Bu öneriler genellikle şu şekildedir:
•Sağlıklı bir diyet yemek
•Düzenli egzersiz
•Sağlıklı bir kiloyu korumak
•Sigara ve tütün kullanımını bırakmak
•Stresi azaltmak
Stentler genellikle tedavinin sadece bir parçasıdır ve ayrıca altta yatan durumlar için ilaç verebilirler. Herhangi biri rahatsız edici herhangi bir yan etki yaşanırsa, doktora müracaat etmek yapılması gereken en doğru harekettir. Yan etkileri hafifletmek için alternatif ilaçlar önerebilir veya dozu değiştirebilirler. Bununla birlikte, doktora danışılmadan kesinlikle ilaç alımı bırakılmamalıdır.
Doktorlar genellikle arterleri genişletmek ve koroner kalp hastalığı ve diğer durumlardan kaynaklanan komplikasyonları önlemek için stent yerleştirir. Bir stent rahatlama sağlayabilir olsa da, bir tedavi programının sadece bir parçasıdır. Bir stentle bile, ciddi komplikasyonların ortaya çıkması engellemek mümkün olabilir.
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu