Akut koroner sendrom (AKS), kan, oksijen ve besin taşıyan arterlerin tıkanmasıdır. Kalp krizleri bir AKS şeklidir ve kalp yeterli miktarda kan almadığında ortaya çıkarlar. Kalp krizi, miyokard enfarktüsü olarak da bilinir.
Kalp krizi tipleri şunlardır:
*ST yükselmeli akut miyokard infarktüsü (STEMI)
*ST yükselmesiz akut miyokard infarktüsü (NSTEMI)
*Koroner spazm veya kararsız anjina
ST yükselmesi, kalp atışlarını gösteren elektrokardiyogramda görünen deseni ifade eder. Sadece STEMİ yükseltilmiş segmentleri gösterir. Hem STEMİ hem de NSTEMİ kalp krizi, büyük kalp krizi olarak düşünülecek kadar hasara neden olabilir.
STEMI: Klasik veya Büyük Kalp Krizi
Çoğu kişi kalp krizi düşündüğü zaman, düşünülen genellikle bir STEMI’dir. STEMI, bir koroner arter tamamen tıkandığında ve kasın büyük bir kısmı kan almayı bıraktığında meydana gelir. Önemli bir hasara neden olabilecek ciddi bir kalp krizidir.
STEMI’nin belirtileri ve bulguları
STEMI, göğsün ortasındaki klasik ağrı belirtisine sahiptir. Bu göğüs rahatsızlığı keskin bir ağrıdan ziyade bir baskı veya gerginlik olarak tanımlanabilir. STEMI yaşayan bazı insanlar ayrıca bir veya iki kolda veya sırtlarında, boynunda veya çenesinde ağrı hissini tanımlar. Göğüs ağrısına eşlik edebilecek diğer semptomlar şunlardır:
*Mide bulantısı
*Nefes darlığı
*Kaygı
*Baş dönmesi
*Soğuk ter dökmek
Kalp krizi belirtileri varsa derhal tıbbi yardım çağırılmalıdır. Kalp krizi geçiren çoğu insan yardım için iki saat veya daha fazla bekler. Bu gecikme kalıcı kalp hasarına veya ölüme neden olabilir.
NSTEMI Tipi Kalp Krizi
Bir STEMI’den farklı olarak, etkilenen koroner arter bir NSTEMI’de sadece kısmen bloke edilir. 
Bir NSTEMI elektrokardiyogramdaki ST segmentinde herhangi bir değişiklik göstermez. Koroner anjiyografi, arterin tıkanma derecesini, bir kan testi de yüksek troponin protein seviyelerini gösterecektir. Daha az kalp hasarı olsa da, bir NSTEMİ de ciddi bir durumdur.
Sessiz Kalp Krizi veya Tıkanıklık Olmadan Kalp Krizi
Koroner arter spazmı, aynı zamanda koroner spazm, kararsız anjina veya sessiz kalp krizi olarak da bilinir. STEMI kalp krizi ile aynı olabilen belirtiler kas ağrısı, hazımsızlık ve diğer şeylerle karıştırılabilir. Kalbin arterlerinden biri çok fazla daralırsa, kan akışı durur veya büyük ölçüde azalır. Sessiz bir kalp krizi geçiriliyorsa doktorlar bunu yalnızca görüntüleme ve kan testi sonuçlarına göre anlar. Koroner arter spazmı sırasında kalıcı bir hasar yoktur. Sessiz kalp krizi kadar ciddi olmasa da, başka bir kalp krizi riskini artırır.
Her Tür Kalp Krizi İçin Tedavi Yolları
Acil tedavi
Doktor kalp krizinden şüpheleniyorsa, derhal aşağıdakilerle tedavi edilebilir:
*Kanın pıhtılaşmasını önlemek için aspirin
*Göğüs ağrısını hafifletmek ve kan akışını iyileştirmek için nitrogliserin
*Oksijen terapisi
Doktor kalp krizini onayladıktan sonra gereken ilaçları yazacaktır. Gerekirse ameliyat önerebilir.
Kalp krizi için ilaç tedavisi
Daha az şiddetli kalp krizi ilaçlarla tedavi edilebilir. Doktor, duruma, risk faktörlerine ve genel sağlığa bağlı olarak hastasına ilaçlar verecektir. Bu ilaçlar şunlar olabilir:
*Atardamarları tıkayan pıhtıları çözücüler
*Kalbin iş yükünü azaltmak ve kan basıncını kontrol etmek için kan basıncı ilaçları
*Kan pıhtılaşmasını önlemek için kan sulandırıcılar
*LDL kolesterolü düşürmeye yardımcı statinler
Majör kalp krizi için cerrahi tedavi
*Greftleme: Bloke olmuş bir arter, bazen bypass ameliyatı olarak adlandırılan koroner arter bypass grefti ile de tedavi edilebilir. Bu prosedürde, vücudun herhangi bir yerinden bir kan damarı alınır ve bloke olmuş artere eklenir veya aşılanır. Bu sayede, kan akışı tıkanıklığın çevresinde yeniden yönlendirilebilir.
*Stent: Stent, tıkanma bölgesine yerleştirilen küçük, esnek, ağ örgülü bir tüptür. Bu, normal kan akışının sağlanması için tıkanmış atardamarı açar. Plak, arter duvarına doğru bastırılır ve stent, kanın içinden geçmesine izin verir.
Kalp Krizinin İyileşmesi ve Geleceği
Kalp krizinin iyileşmesi durumun ciddiyetine ve nasıl tedavi edildiğine bağlıdır. Tüm düzenli faaliyetlere, özellikle de ağır kaldırma ile ilgili herhangi bir şeye geri dönmek için birkaç hafta gerektirebilir. Kalp krizinin derhal ve etkili bir şekilde tedavisi hasarı en aza indirir. Kalp 
rehabilitasyonu yapılırsa daha iyi bir sonuç alma şansı da artar. Kardiyak rehabilitasyon, egzersiz rutinleri, beslenme danışmanlığı, kalp ilaçları ve yaşam tarzı değişiklikleri hakkında bilgi edinilen birkaç haftalık bir programdır.
Takip randevuları
Doktorla takip randevuları genellikle kalp krizinden bir, üç ve altı ay sonra yapılır. Eğer kişi iyileşmişse yıllık takibe geçilir. İlaçları belirtildiği şekilde almak ve doktorun tüm talimatlarını takip etmek çok önemlidir. Kalp krizinden sonra anksiyete veya depresyon hissi de artabilir. Bu duyguları hisseden hastalar veya günlük aktivitelerini engelleyip etkilemediğini doktoruna söylemelidir. Doktor kaygıyı azaltmak için bazı şeyler önerebilir.
Kalp Krizi Riskini Artıran Faktörler Nelerdir?
STEMI ve NSTEMI için risk faktörleri aynıdır:
*Yüksek seviyelerde LDL (“kötü”) kolesterol
*Yüksek tansiyon
*Obezite
*Sedanter yaşam tarzı
*Sigara içmek
*İlerlemiş yaş
*Diyabet
Cinsiyetle ilgili riskler de vardır. Örneğin, 55 yaşına kadar, erkeklerin kalp krizi riski daha yüksektir. Ancak menopozdan sonra, kadınlar erkeklerle benzer risklere sahip olma eğilimindedir. Ayrıca, erkekler kalbin daha büyük arterlerinde sorun yaşamaya meyilliyken, kadınlar genellikle kalbin küçük arterlerinde tıkanıklık yaşarlar.
Koroner Arter Spazmı Risk Faktörleri
Yukarıdaki faktörler de kişiyi koroner spazm riskine sokar. Ancak başka koşullara sahip olmak koroner arter spazmları riskini de artırabilir. Bu koşullar şunlardır:
*Migren
*Yüksek tiroid hormonu
*Kronik alerji durumu
*Sigara içmek
*Aşırı alkol tüketimi
*Düşük magnezyum seviyeleri
*Kemoterapi için ilaç almak
Kalp Krizi Önleme İpuçları
Aşağıdaki önemli yaşam tarzı davranışları izlenerek risk düşürülebilir.
*Tempolu yürüyüş veya yüzme gibi orta yoğunluklu egzersiz yaparak haftada en az 150 dakika (2,5 saat) harcanmalıdır.
*Meyveler, sebzeler, kepekli tahıllar, balık gibi yağsız proteinler, mercimek, fasulye
kuruyemiş ve zeytinyağına odaklanan, kalpte sağlığını koruyan bir diyet uygulanmalıdır.
*Kırmızı etten, işlenmiş yiyeceklerden ve şeker ilaveli içeceklerden kaçınılmalıdır.
*Sigara bırakılmalıdır.
*İlaç kullanımı düzenli olmalıdır.
*Her gece 7 ila 9 saat uyunmalıdır.
*Stres azaltılmalıdır.
*Düzenli kontroller ve kan testleri yaptırılmalıdır.
Kaynakça:
https://www.healthline.com
http://www.yogunbakimdergisi.org
Yazar: Müşerref Özdaş