Dul Bırakan Kalp Krizi Nedir?

Dul bırakan kalp krizi, sol anterior veya ön inen (tıptaki kısa adı: LAD) arterin yüzde 100 tıkanmasından kaynaklanan bir kalp krizi türüdür. Ayrıca, kronik tam tıkanma (kronik total oklüzyon) olarak da adlandırılır. Sol ön inen arter kalbe taze kan taşır, böylece kalp uygun şekilde pompalamak için gereken oksijeni alır. Eğer tıkanırsa kalp çok hızlı bir şekilde durabilir, bu yüzden bu tür kalp krizine “dul bırakan” denir. Ancak dul bırakan kalp krizi her zaman ölümcül değildir. Bu makalede bu tür bir krizin ne zaman olabileceğine, sebeplerine ve ne tür bir tedavi ile iyileşme sağlanabileceğine biraz yakından bakılacaktır.

Belirtileri ve Bulguları Nelerdir?

Bir dul bırakan kalp krizinin belirtileri esasen herhangi bir kalp krizi tipiyle aynıdır. Diğer kalp krizlerinde olduğu gibi, kalp krizi başlayana kadar (ve bazen kriz zamanında zaman bile) hiçbir belirti fark edilmeyebilir. Eğer herhangi bir kalp krizi belirtisi varsa derhal acil tıbbi yardım alınmalıdır. Uyarı işaretleri ve yüzde 100 sol ön inen arter tıkanıklık belirtilerinin bazıları şunlardır:
*Göğüs ağrısı veya rahatsızlık hissi
*Ağrının kollara, bacaklara, sırt, boyun veya çeneye yayılması
*Karın bölgesinde mide ekşimesi gibi hissettiren ağrı olması
*Göğüste veya boyunda gerilen bir kas gibi hissedilen ağrıların olması
*Nefes almada zorluk çekilmesi
*Sersemleme, baş dönmesi veya şaşkınlık hissedilmesi
*Uyarıcı olmadan terleme
*Hasta hissedilmesi
*Kusma
*Kalbi yerinden fırlayacakmış gibi hissedilmesi
Kadınların bu belirtilerin çoğunu göğüs ağrısı çekmeden yaşama olasılığı daha yüksektir.

Sebepleri Nelerdir?

Dul bırakan kalp krizi, sol ön inen arterin tamamen tıkanmasından kaynaklanır. Sol ön inen arter kalbe çok miktarda kan taşır, böylece bu atardamardan kan geçemezse, kalp hızlı bir şekilde oksijensiz kalıp atmayı durdurabilir. Sol ön inen arter ya da atardamar en sık kolesterol kaynaklı plakla tıkanır. Bu duruma atardamarlar sertleşmesi (tıptaki adı ateroskleroz ) denir. Plak, arteri tıkayan kan pıhtılarına neden olabilir. Bazı durumlarda, pıhtılar hızlı bir şekilde birikebilir ve sol önden inen arter sadece kısmen tıkanmış olsa bile anında yüzde 100’lük bir tıkanmaya neden olabilir.

Risk Faktörleri Nelerdir?

Herhangi bir kalp krizinde olduğu gibi dul bırakan kalp krizi için risk faktörleri, öncelikle yaşam tarzı seçimlerinden veya kolesterol seviyesini etkileyen genetik faktörlerden kaynaklanabilir. Ailede kalp krizi geçiren biri varsa o ailedeki bir başka kişide daha kriz görülmesi ihtimali yüksektir. Ayrıca, kalp krizi geçirme riski yaşlandıkça artar. Dul bırakan kalp krizi için yaşam tarzı risk faktörlerinden bazıları şunlardır:
*Düzenli olarak sigara içmek veya tütün çiğnemek
*Fazla kilolu veya obez olmak
*Yüksek miktarda işlenmiş tahıllar, sağlıksız yağlar, tam yağlı süt ürünleri ve sodyum içeren, kalp için sağlıklı olmayan bir beslenme sürdürmek
*Yüksek tansiyon
*Kanda yüksek miktarda düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL veya “kötü” kolesterol) bulunması
*Kanda yüksek yoğunluklu lipoproteinlerin (HDL veya “iyi” kolesterol) düşük miktarda olması
*Diyabet veya prediyabet olması
*Yeteri kadar egzersiz yapmamak
Kalp krizi veya diğer kalp rahatsızlıklarına karşı kişileri daha savunmasız hale getirebilecek genetik faktörler şunlardır:
Irk: Avrupa, Afrika-Amerika veya Kızılderili kökenli olanların kalp krizi geçirme ihtimali daha yüksektir.
Genetik koşullar: Bazı (genellikle nadir görülen) durumlar, kalp krizi riskini artırabilen tek bir genden (monojenik durumlar denir) geçer. Hipertrofik kardiyomiyopati, hiperkolesterolemi bunlar arasındadır. Bazı durumlarda, çoklu gen varyantlarının (poligenik) neden olduğu dislipidemi gibi rahatsızlıklar kişileri daha savunmasız hale getirir.

Nasıl Tedavi Edilir?

Kalp krizi belirtileri yaşanıyorsa doğrudan acil servise gidilmelidir. Dul bırakan bir kalp krizi ne kadar çabuk ele alınır ve tedavi edilirse, iyileşme şansı o kadar artar.
Yüzde 100 sol ön inen arter tıkanması için en yaygın acil tedavi aşağıdaki adımlardan oluşur:
1-Doktor bir kateteri bacak veya kasık bölgesindeki küçük bir kesikten geçirir.
2-Kateter tıkalı olma ihtimali olan sol ön inen artere yönlendirilir ve tıkanıklığın giderilmesine yardımcı olmak için kateterin ucundaki küçük bir balon şişirilir. Bu ilk iki adıma anjiyoplasti denir.
3-Doktor, tıkalı arteri açık tutması, kanın geçmesi ve oksijeni kalp kaslarına geri getirmeye devam etmesi için sorunlu bölgeye küçük delikli tellerden yapılmış bir stent, küçük bir metal tüp yerleştirir.
Doktorlar arterin tekrar tıkanmasını önlemek için uzun süreli bir stent yerleştirebilir. Bunlardan bazıları kalıcı olarak arterde kalır, ancak diğerleri zamanla erimek üzerine tasarlanabilir, böylece arter normal bir duruma geri döner. Kalp krizinden iyileşme durumuna bağlı olarak hastalığa bakan doktor kalp ameliyatı önerebilir. Kalbin çevresindeki birden fazla arterde tıkanmalar bulunursa, kalp ameliyatına ihtiyaç duyulabilir. Bazı cerrahi seçenekler şunlardır:
Aterektomi. Kateterin plak birikimini ortadan kaldırması için küçük, dönen bıçakları olması dışında tam olarak bir anjiyoplasti gibidir.
Bypass: Kalp cerrahı kanı tıkanıklığın etrafındaki yeni bir kan damarı boyunca hareket ettirmek için vücudun diğer bölgelerindeki sağlıklı damarları veya arterleri kullanır.
Valf değişimi. Doktor tıkalı veya sağlıksız bir valfi değiştirmek için genellikle insan donöründen veya inek, domuz dokusundan sağlıklı bir kalp kapağı kullanır.

İyileşme Nasıl Sağlanır?

Arter tıkanması anjiyoplasti veya stent kullanılarak tedavi edilirse, iyileşmek için genellikle hastanede en az bir gün geçirilmesi gerekir. Daha sonra eve gidilebilir ve yaklaşık bir hafta sonra tekrar işe gitmek ve egzersiz yapmak gibi normal aktiviteler yapılmaya başlanabilir. Kalp ameliyatı yapılması gerekiyorsa, eve gitmeden önce hastanede üç ila yedi gün geçirilmesi gerekebilir. Hasta muhtemelen yoğun bakım ünitesinde, sıvıların boşaltılması için göğsünde birkaç tüp, beslenmesi için kolunda bir intravenöz (IV) sıvı tüpü ve kalbin çalışmalarının gözlenebilmesi için bir elektrokardiyograma bağlı bir şekilde uyanır.
Eve döndükten sonra yapılması gerekenler şunlardır:
*Kuru tutularak dikiş yerlerine özen gösterilmeli, günde birkaç kez bandajlar yenilenmelidir.
*Herhangi bir ağrı kesici veya doktorun reçete ettiği kan sulandırıcı alınmalıdır.
*Doktor uygun olduğunu söyleyene kadar 10 kilodan fazla bir şey kaldırılmamalı veya egzersiz yapmaktan kaçınılmalıdır.
*Hasta kalbin gücünü artırmak ve başka bir kalp krizi geçirme riskini azaltmak için önerilen rehabilitasyon programlarına katılmalıdır.

Kalp Krizinin Geleceği

Dul bırakan kalp krizinden sonra hayatta kalmak, aşağıdakiler de dâhil olmak üzere birçok faktöre bağlıdır:
*Ne kadar çabuk davranıldığına
*Hangi prosedürlerin kullanıldığına
*Vücudun şoka girip girmediğine
*Vücudun kalp krizini takip eden ay ve yıllarda nasıl iyileştiğine
Şok yaşanırsa hayatta kalma şansı yüzde 40 civarındadır. Şok olmadan şans yüzde 60 veya daha üstüne yükselir. Hatırlanması gereken iki önemli nokta, erken tanı ve önlemlerin yalnızca ön inen arter tıkanıklığını önlemekle kalmayıp, aynı zamanda özellikle uzun vadede hayatta kalma şansını arttırmasıdır. Herhangi bir kalp krizi belirtisi görülürse derhal acil servise gidilmeli ve kalbi sağlıklı tutmak için kalp krizinden önce veya sonra aşağıdaki yaşam tarzı değişiklikleri denenmelidir:
*Tam tahıllar, sağlıklı yağlar, az yağlı süt ve düşük sodyum içeren beslenmeye ağırlık verilmelidir.
*Bol bol egzersiz yapılmalıdır. Günde yaklaşık 20–30 dakika hafif ve ılımlı egzersizler denenmelidir.
*Sigara veya her türlü tütün ürününün kullanılması bırakılmalıdır.
*Kilo en uygun seviyede tutulmalıdır. Vücut kitle indeksinin 25 veya daha düşük tutulması hedeflenmelidir.
*Düzenli, dinlendirici yaklaşık altı ila sekiz saatlik bir gece uykusu alınmalıdır. Her gün olabildiğince aynı saatte yatağa gitmeye ve sabahları aynı zamanda kalkmaya çalışılmalıdır.
*Kalp hastalığının erken belirtilerine karşı dikkatli olmak veya kalp krizinden sonra tedavinin işe yaradığından emin olmak için düzenli olarak bir kalp doktoruna gidilmeli, doktorun önerdiği ilaçlar alınmalıdır.

Kaynakça:
https://www.healthline.com
http://kalp-hastaliklari.blogspot.com

Yazar: Müşerref Özdaş