Orijinal adın “UEFA Europa League” olan, UEFA Avrupa Ligi olarak ülkemizde bilinen organizasyon, 1971 yılından bu yana, UEFA tarafından organize edilmektedir.
Avrupa’da yer alan ve kulüpler bazında gerçekleştirilen turnuva, UEFA Şampiyonlar Ligi’nden sonraki en önemli ve en dikkat çeken futbol turnuvası olarak bilinmektedir. Çeşitli ülkelerin takımları, ulusal liglerinde ve yine kendi ülkelerindeki kupa maçlarında gösterdikleri performans sonucu, bu kupaya katılmaya hak kazanırlar ya da katılamazlar. Şampiyonlar Ligi organizasyonundan sonraki en önemli kulüp turnuvası olma özelliği ile, “Kupa 2” ismi ile de bilinmektedir. 2009 yılının Haziran ayına kadar, UEFA Kupası ismi ile bilinen kupa, aynı yıl büyük çaplı bir statü değişikliğine uğratılmıştır. Böylece de, 2009 – 2010 sezonundan itibaren, bugün bilinen ismi ile düzenlenmeye başlanmıştır. Her ne kadar statü ve isim değişikliği olsa da, UEFA Avrupa Ligi, UEFA Kupası’nın devamı niteliğindedir ve taraftarların zihinlerinde de bu şekilde yer almaktadır.
UEFA Kupası’nın düzenlenmesinden önce ise, 1955 yılında oynatılmaya başlanan Fuar Şehirleri Kupası tertiplenmiştir. Bu kupa UEFA Kupası ve UEFA Avrupa Ligi’nin atası kabul edilmektedir. 1971 yılına gelindiğinde, Fuar Şehirleri Kupası’nın ismi, UEFA Kupası şeklinde değiştirilmiştir. 1999 yılında, yapılan bir düzenleme ile, UEFA Kupa Galipleri Kupası organizasyonu tarihe gömülerek, UEFA Kupası ile birleştirilmiştir. UEFA Avrupa Ligi, 2004 – 2005 sezonu öncesinde, grup aşamalarını ilgilendiren önemli statü değişikliklerinin ardından, 2009 yılında da bir takım düzenlemeler yapılarak, bugün oynanan şekline getirilmiştir. Ayrıca, UEFA İntertoto Kupası da, bu süreçte bu organizasyona dahil olan bir başka turnuvadır. Bu turnuvanın ilk şampiyonu, 1972 yılı UEFA Kupası Finali’nde, rakibini yenerek kupayı kaldıran Tottenham Hotspur takımıdır. Organizasyonun isim değiştirmesinin ardından ise, ilk şampiyonluğu kazanan takım, 2010 yılı UEFA Avrupa Ligi Finali’ni kazanan Atletico Madrid’tir.
UEFA Kupası (Avrupa Ligi) şampiyonluğunu, üçer kez kazanarak en çok kazanan takım ünvanına sahip takımlar ise Internazionale, Juventus, Liverpool ve Sevilla’dır.1997 yılına kadar finaller rövanş usulü oynanmıştır. Kupanın ilk final maçı, 3 Mayıs 1972’de Wolverhampton’da ve rövanşı da 17 Mayıs 1972 tarihinde Londra’da oynanmıştır. Daha sonradan değişen final maçı statüsünün ardından, turnuva öncesinde belirlenmiş bir stadyumda oynanan tek maçlık ilk final, 1998 yılında gerçekleşmiştir. 1998 yılından itibaren ise, final maçında ev sahipliği yapacak olan stadyumlar, üç yıldızlı stadyumlar arasından özel olarak seçilmeye başlanmıştır. Bugüne kadar ise, 2002 UEFA Kupası Finali’nde kazanan takım olan Feyenoord ve 2005 UEFA Kupası Finali’nde mağlup olan Sporting Lizbon takımları dışında, kural değişikliğinin ardından hiçbir takım, kendi sahasında final oynamamıştır.
UEFA Avrupa Ligi ismi verilmeden önceki son sezonun UEFA Kupası Finali, Şükrü Saracoğlu Stadyumu’ndaki 2009 yılı UEFA Kupası Finali’dir. Werder Bremen’i yenen Shakhtar Donetsk, eski ismi ile kupayı kazanan son takım olmuştur.Takip eden sezonda ise, yeni ismi ile bu kupayı kazanan ilk takım, Fulham’ı uzatmalar sonucunda 2 – 1 mağlup eden Atletico Madrid’tir.
Günümüze kadar sadece beş takım, aynı sezonda hem kendi ulusal liginde, hem de UEFA Kupası’nda şampiyonluk yaşayabilmiştir. 1982 yılında Göteborg, 2000 yılında Galatasaray, 2003 ve 2011 yıllarında Porto, 2004 yılında Valencia ve 2005 yılında CSKA Moskova, bu ünvanın sahibi takımlardır. Aynı zamanda, yalnızca iki takım, bu başarılarını UEFA Süper Kupası ile taçlandırabilmiştir. Bu takımlar ise, Valencia ve Galatasaray’dır. Ek olarak, Tottenham Hotspur, Borussia Mönchengladbach, Göteborg (2 defa), Ajax, Galatasaray ve Feyenoord takımları, UEFA Kupası’nı hiç mağlup olmadan müzelerine götürebilen ender takımlardır.
Kaynakça:
http://tr.wikipedia.org/wiki/UEFA_Avrupa_Ligi
Yazar:Baran Akçok