Angelman sendromu sinir sistemi üzerinde etkili olan ciddi ve kompleks genetik bir hastalıktır. Bu durumun karakteristik özellikleri arasında gecikmiş gelişme, zihinsel yetersizlik, ciddi konuşma bozukluğu, hareket ve denge problemleri (ataksi) bulunur. Angelman sendromu olan kişiler sıklıkla gülümser, kahkaha atar, mutlu ve heyecanlı kişilikleri vardır. Etkilenen çocukların çoğu uyumakta zorluk çeker ve normalden daha az uykuya ihtiyaçları vardır. Bu rahatsızlığı olan kişilerin yaşam beklentisi neredeyse normal görünmektedir ancak hastalık tedavi edilemez. Tedavi, tıbbi ve gelişimsel sorunları yönetmeye odaklanır.
Angelman Sendromunun Özellikleri
Angelman sendromunun tipik özellikleri genellikle doğumda belirgin değildir. Angelman sendromlu bir çocuk yaklaşık 6–12 aylıkken desteklenmeden oturamamak veya bebek sesleri çıkaramamak gibi gelişmede gecikme belirtileri göstermeye başlar. Daha sonra hiç konuşamayabilir veya sadece birkaç kelime söyleyebilir. Bununla birlikte Angelman sendromlu çocukların çoğu jestler, işaretler veya diğer sistemleri kullanmak yoluyla iletişim kurabilir. Sendrom bir çocuğun hareketini de etkiler. Çocuk denge ve koordinasyon problemleri (ataksi) nedeniyle yürümekte güçlük çekebilir, kolları titreyebilir ve bacakları normalden daha sert olabilir.
Angelman sendromunda aşağıdakiler gibi bir takım ayırt edici davranışlar ortaya çıkar:
*Sık sık gülümsemek ve kahkaha atmak
*Kolayca heyecanlanmak, genellikle el çırpmak
*Dikkat süresinin kısa olması
*Konuşmama veya çok az konuşma
*Suya karşı ilgi duymak
*Zihinsel yetersizlik
*Yürüme güçlüğü, hareket veya denge güçlüğü (ataksi)
Angelman sendromlu bazı çocuklarda, yaklaşık iki yaşına geldiğinde, arkası düz olan anormal derecede küçük bir kafa (mikrobrakisefali) dikkat çeker ve bu yaşta nöbetler başlar. Sendromun diğer olası özellikleri şunlardır:
*Dilin genellikle dışarıda tutulması
*Şaşılık
*Açık renkli saç, cilt ve gözler (hipopigmentasyon)
*Geniş aralıklı dişlere sahip geniş bir ağız
Sendromun Komplikasyonları (Yan Etkileri)
Angelman sendromu ile ilişkili komplikasyonlar şunlardır:
*Beslenme zorlukları: Sendrom yutma ve emme koordinasyonunun bozukluğu nedeniyle bebeklerde beslenmeyle ilgili sorunlar oluşturabilir. Çocuk doktoru, bebeğin kilo alabilmesi için kalori değeri yüksek bir diyet önerebilir.
*Hiperaktivite: Angelman sendromlu çocuklar sıklıkla bir aktiviteden diğerine hızlı bir şekilde hareket eder, kısa bir dikkat süresine sahiptir, oyuncaklarını veya ellerini ağızlarında tutar. Hiperaktivite sıklıkla yaş ilerledikçe azalır ve genellikle ilaç tedavisi gerekli olmaz.
*Uyku bozuklukları: Angelman sendromu olan kişiler genellikle anormal uyku-uyanıklık düzenine sahiptir ve uyku gereksinimi çoğu kişiden daha azdır. İlaç tedavisi ve davranış terapileri uyku bozukluklarının kontrolünde
yardımcı olabilir. Yaşla birlikte Angelman sendromu olan insanlar daha az heyecanlanır ve uyku sorunları düzelir. Bununla birlikte, etkilenen bireyler zihinsel yetersizlik, şiddetli konuşma bozukluğu ve yaşamları boyunca nöbet geçirmeye devam eder.
*Omurga eğrisi (skolyoz): Angelman sendromlu bazı kişilerde omurgada zamanla yana doğru anormal eğrilik gelişir.
*Obezite: Angelman sendromlu daha büyük çocukların obeziteye yol açabilecek kadar fazla iştahı vardır.
Angelman Sendromunun Sebepleri
Hastalık genellikle 15. kromozomda bulunan ubiquitin protein ligaz E3A (UBE3A) geni olarak adlandırılan genle ilgili sorunlardan kaynaklanır.
Gen çiftleri ebeveynlerden yani genlerden biri anneden (maternal kopya) biri de (annenin babadan (paternal kopya) alınır. Hücreler tipik olarak her iki kopyadan da bilgi kullanır ancak az sayıda genin yalnızca bir kopyası etkindir. Normalde, beyinde sadece UBE3A geninin maternal kopyası etkindir. Çoğu Angelman sendromu vakası maternal kopyanın bir kısmının eksik veya hasarlı olmasından kaynaklanır. Birkaç vakada, Angelman sendromu babadan bir yerine iki gen kopyası alınmasından (uniparental disomi) kaynaklanır. Anneden alınmış olan UBE3A geni babadan gelen kopya gibi davrandığı zaman da sendrom ortaya çıkabilir.
Angelman Sendromlarının çoğunda (% 70’inde) maternal UBE3A geni eksiktir. Bu demektir ki beyinde olması gereken aktif UBE3A geni yoktur. Yaklaşık olarak vakaların % 5 ila 15’inde genin anneden gelen (maternal) kopyası değişime (mutasyoa) uğramış durumdadır.
Vakaların büyük kısmında ebeveynler hasta değildir. Sendromu oluşturan gendeki değişim gebe kalma süresinde oluşur. Yaklaşık olarak vakaların % 5 ila 15’inde neden tam bilinmemektedir.
Çocuklar Ne Zaman Doktora Götürülmeli?
Angelman sendromu varsa bile yeni doğan bir bebekte belirti görülmez. Angelman sendromunun ilk belirtileri genellikle 6 ila 12 ay arasında 
emekleme veya bebek sesleri çıkarma gibi gelişimsel gecikmelerdir. Çocukta gelişimsel gecikmeler görülüyorsa veya Angelman sendromu belirtileri varsa doktorundan bir randevu alınmalıdır.
Risk Faktörleri
Angelman sendromu nadirdir. Araştırmacılar genellikle Angelman sendromu ile sonuçlanan genetik değişikliklere neyin neden olduğunu bilmemektedir. Angelman sendromu olan kişilerin çoğunda ailede hastalık öyküsü yoktur. Angelman sendromu bazen bir ebeveynden alınmış olabilir. Hastalığın aile öyküsü bebeğin Angelman sendromu gelişme riskini artırabilir.
Angelman Sendromunun Teşhisi
Bir çocukta ya da bebekte gelişimin geciktiği görülürse ve Angelman sendromuna has belirtiler fark edilirse şüphe edilmelidir. Şüpheden yola çıkarak teşhis için kan örneği alınır ve aşağıdakilere yönelik birkaç genetik test yapılır.
*Kromozom analizi: Kromozomlardaki eksik parçaların tespiti için yapılır.
*Floresan in situ hibridizasyon (FISH): Angelman Sendromundan şüphe duyuluyorsa 15. kromozomdaki delesyonlar bu testle saptanır.
*DNA metilasyonu: Anne ve babadan gelen kromozomlardaki genlerin aktifliğine bakılır.
*UBE3A gen mutasyon analizi: Angelman geninin anaya ait (maternal) kopyasındaki kodda bir değişim olup olmadığı saptanır.
Angelman Sendromu Nasıl Yönetilir?
Angelman, zor yönetilebilen bir sendrom olsa da değişik uzmanlardan yardım alınabilir. Anti-epileptik ilaçlarla nöbetler kontrol altına alınabilir, ketojenik diyetten yararlanılabilir. Denge, duruş ve yürüme yetenekleri fizyoterapiyle artırılabilir çünkü yaşlandıkça ortaya çıkan eklem sertlikleri giderilmelidir. Sırt destekleri ya da gerekliyse spinal cerrahiyle omurga eğriliği önlenebilir ya da tedavi edilebilir. Hasta çocukların bağımsız bir şekilde yürüyebilmesi için ayak bilekleri ya da ayakları için ortez önerilebilir. İletişim terapileriyle çocuklar sözel olmayan iletişim (işaretle iletişim gibi) geliştirecek şekilde desteklenebilir. Hiperaktivite gibi davranış sorunları ve dikkati uzun süre toplayamama durumu davranış terapileriyle azaltılabilir. Müzik terapileri, binicilik, yüzme gibi aktiviteler de bu çocuklar için faydalı olacaktır.
Şu anda Angelman sendromunun kesin tedavisi yoktur ancak ön genetik araştırma sonuçları umut vericidir. Bu araştırmaların bilim insanları 
gelecekte Angelman sendromu olan kişilerin beyinlerinde UBE3A işlevini eski haline getirmenin mümkün olabileceğine inanmaktadır. Nöbetler gibi bazı semptomların tedavisi için klinik araştırmalar da yapılmaktadır.
Yaşla birlikte Angelman sendromu olan kişiler daha az hiperaktif hale gelir ve uyku sorunları düzelir. Sendromu olan çoğu kişi zihinsel engelli olacak ve yaşamları boyunca konuşmaları sınırlı olacaktır. Çocukluğun ileri yaşlarında nöbetler genellikle iyileşir, ancak yetişkinlikte geri dönebilir. Yetişkinlerde eklemler de sertleşebilir. Angelman sendromu olan kişilerin 
genellikle sağlık durumu iyidir. Hastalar yaşamları boyunca yeni beceriler kazanabilir.
Nasıl Önlenebilir?
Angelman sendromu nadir durumlarda etkilenen bir ebeveynden çocuğa kusurlu genler yoluyla geçer. Ailede Angelman sendromu öyküsü hakkında endişeler varsa veya Angelman sendromlu bir çocuk varsa ve gelecekte bir hamilelik planlanıyorsa bir doktorla veya genetik danışmanıyla görüşülmelidir.
Kaynakça:
https://www.nhs.uk
https://ghr.nlm.nih.gov
https://www.mayoclinic.org
Yazar: Müşerref Özdaş