Depresyonu olan bazı kişiler, durumu yönetmenin bir yolu olarak reçeteli antidepresan ilaçları almaktadırlar. Antidepresanlardan faydalanmak ve bunları kullanırken iyi kalmak için doktorun önerdiği dozu almak önemlidir. Bir kişi çok fazla antidepresan alırsa, aşırı doz alabilir. Antidepresan doz aşımı semptomlarından bazıları mide bulantısı, kusma ve bulanık görmedir. Aşağıda, antidepresan doz aşımının nasıl tespit edileceği ve aşırı doz almış bir kişiyi güvende tutmak için ne yapılması gerektiği hakkında bilgiler mevcuttur.
Aşırı Doz alımı Nasıl Olur?
Aynı anda çok fazla antidepresan alınması hayatı tehdit edici olabilir. Reçeteli antidepresan ilaçlara aşırı doz verilmesi, kişinin veya başkasının haplarını çok fazla alması durumunda mümkündür. Kişinin alkol, diğer reçeteli veya yasadışı ilaçlarla karıştırması durumunda antidepresanlar üzerinde aşırı doz alma olasılığı daha yüksektir. Doktor bazı durumlar da antidepresanlar reçete edebilir, bu hastalıklardan bazıları aşağıdaki gibidir:
• Depresyon
• Bipolar bozukluk veya anksiyete gibi başka bir ruh hali bozukluğu
• Kronik ağrı
Antidepresanlar bu şartlara sahip kişinin semptomlarını yönetmesine yardımcı olmaktadır. Beş ana antidepresan tipi vardır ve her biri biraz farklı şekilde çalışır. Beş ana antidepresan türü aşağıdaki gibidir:
1. Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar)
2. Serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörleri (SNRI’ler)
3. Trisiklik antidepresanlar (TCA’lar)
4. Monoamine oxidase inhibitors (MAOIs)
5. Atipik antidepresanlar
Antidepresanlar beyinde ki ruh halinden sorumlu sinyalleri düzenler. Ayrıca bu sinyallerden serotonin, dopamin ve norepinefrin içeren beyin kimyasalları sorumludur. Depresyon, kronik ağrı veya duygu durum bozuklukları olan kişiler, bu antidepresan tiplerinin her birine farklı tepkiler verebilir. Kişinin kendileri için uygun olan bir antidepresan bulması biraz zaman alabilmektedir. Belirli bir antidepresan istenen etkiye sahip değilse, kişi doktoruyla konuşmalıdır ve önerdiğinden daha büyük doz alınması kesinlikle tavsiye edilmemektedir.
Çok fazla antidepresan alınması doz aşımına neden olabilir ve hatta ağır vakalarda, bu yaşamı tehdit edici olabilir. TCA doz aşımı dozları, diğer antidepresan doz aşımı dozlarından daha yaygındır, ayrıca en şiddetli olma eğilimindedirler. 2017 raporlarından birinde trisiklik antidepresanlar, aşırı dozdan kaynaklanan en yüksek ölüm sayısıyla bağlantılı ilk 25 ilaç arasında yer almıştır. SSRI’lar ve SNRI’lar dahil olmak üzere diğer antidepresan sınıfları da bu listededir. Aslında, antidepresanlar yetişkinler için en yaygın zehirlenme nedenleri listesin de üçüncüsü sıradadır. Bu liste ilaçların yanı sıra temizlik ürünleri ve kimyasallar gibi diğer maddeleri de içermektedir.
Belirti ve Bulgular
Aşırı dozda antidepresanların hafif belirtileri arasında bulantı, kusma ve ateş sayılabilir. Aşırı doz antidepresan almış kişi hafif veya şiddetli semptomlar yaşayabilir ve tedavi olmayan ciddi semptomlar ölümcül olabilmektedir. Kişinin hafif veya şiddetli belirtileri olup olmadığı aşağıdakilere bağlı olabilir:
• Kaç tane antidepresan aldıkları
• Ne tür bir antidepresan aldıkları
• Başka ilaçlarla mı yoksa alkolle mi karıştırdıkları
Antidepresan doz aşımının hafif belirtileri aşağıdaki gibidir:
• Mide bulantısı
• Kusma
• İrileşmiş gözbebekleri
• Bulanık görme
• Ateş
• Zihin bulanıklığı
• Baş ağrısı
• Uyuşukluk
• Yüksek tansiyon
• Ekstremitelerde titreme veya sallanma
Antidepresan doz aşımı şiddetli belirtileri bulunmaktadır ve bu belirtiler aşağıdaki gibidir:
• Hızlı kalp atımı
• Sallama
• Nöbetler
• Halüsinasyonlar
• Düşük tansiyon
• Nefes alma zorluğu
• Kalp durması
• Koma
Ayrıca ciddi durumlarda, bu semptomlar hayat kaybına neden olmaktadır.
İlgili Semptomlar
Kişi çok fazla antidepresan aldığında veya başka bir ilaçla birlikte aldığında, serotonin sendromu yaşayabilmektedir. Hatta kişi aynı anda serotonin salınımını artıran iki ilaç aldığında, vücutlarında çok fazla serotonin birikebilir. Aynısı, kişi serotonini artıran bir ilaçtan çok fazla alırsa da olabilmektedir. Serotonin sendromunun bazı belirtiler gösterebilir, bu belirtiler aşağıdaki gibidir:
• Mide bulantısı
• Kusma
• İshal
• Seğirme
• Koordinasyon kaybı
• Huzursuzluk
• Anormal göz hareketleri
• Hızlı kalp atımı
• Yüksek tansiyon veya kan basıncındaki diğer değişiklikler
• Halüsinasyon
• Kafa karışıklığı veya üzüntü
• Normalden daha yüksek bir vücut ısısı
• Normalden daha fazla terleme
Ayrıca serotonin sendromu tedavi olmadan ölümcül olabilmektedir.
Acil Tedavi
Kişi de aşırı dozda antidepresan alımı varsa acil tedavi gerektirmektedir. Bu kişilere doktorların sağlayabileceği tedaviler aşağıdaki gibidir:
• İlacı emmek için aktif kömür
• İlaç mideden kaldırmak için mide pompası
• Çalkalamayı azaltmak için benzodiazepinler
Kişi de serotonin sendromu belirtileri varsa, doktor serotonin bloke edici ilaç verebilir. Ayrıca dehidrasyona karşı koymak ve kan basıncını yönetmek için intravenöz sıvı alabilirler. Kişi de semptomlar azaldığında, gözlem için hastane de kalmaları gerekmektedir.
Doz Aşımı Şüphesi Olduğunda Ne Yapılmalıdır?
Çok fazla antidepresan almış ya da başkasının sahip olduğu korkulardan biri acil servisi aramalıdır. Kişi çok fazla antidepresan almışsa, ciddi semptomlar hemen ortaya çıkmasa bile, hasta olabilir ve antidepresan doz aşımı belirtileri zamanla gelişebilir. Semptomlar sadece hafif olsa bile, acil servis ile hemen temas kurulmalıdır.
Önerilen ve Güvenli Olmayan Dozajlar
Kişi, doktorunun önerdiği antidepresanların dozajına bağlı kalmalıdır. Her tip antidepresan için güvenli dozaj kişiden kişiye değişmektedir. Güvenli ve sağlıklı kalmak için, antidepresan alan kişinin, önerilen dozda alması önemlidir. Herhangi bir antidepresan artışı yapmadan önce doktoruyla görüşmesi gerekmektedir. Kişi, antidepresan almasına rağmen hala depresyon belirtileri veya başka ruh hali bozukluğu yaşıyorsa, bunu doktorlarıyla da görüşmelidir. Doktora danışmadan daha yüksek dozda antidepresan alınması güvenli değildir ve kişinin sağlığına zarar verir. Herkes için zararlı antidepresanların miktarları, ağırlıkları, yaşları ve metabolizmaları gibi diğer faktörlere bağlıdır. Aşırı doz alıp almadıkları da sistemlerinde başka ilaçların veya alkolün varlığına bağlı olmaktadır. Kişinin aşırı dozda antidepresan belirtileri varsa veya bu belirtileri bir başkasında fark ederse, derhal acil durum servislerini aramalıdır.
İntihar Önleme
Sahip olan intihar düşünceleri üzücüdür fakat nadir rastlanan durum değildir. Depresyon teşhisi olan veya olmayan birçok kişi yaşamlarının bir noktasında intihar düşünceleri yaşamaktadır. İntihar düşünceleri kişinin dünya onlarsız daha iyi olabilirmiş gibi hissetmesine neden olmaktadır. Aslında bu asla böyle değildir ve kurtarma her zaman mümkündür, ancak uzun sürebilmektedir. Ayrıca doğru destekle, intihar düşünceleri ve diğer depresyon semptomları iyileşme göstermektedir. Yardım istemek, intihar düşüncelerinden kurtulmanın ilk adımıdır. Kişi kendini güvensiz hissediyorsa derhal acil durum servislerini aramalıdır.
Çevrede kendine zarar verme, intihar etme veya başka birisine zarar verme riski taşıyan birini tanınıyorsa bazı önlemler alınmalıdır. Bu önlemler aşağıdaki gibidir:
• Doktor, hastane veya 112 acil durum aranmalı.
• Profesyonel yardım gelene kadar kişiyle birlikte kalınmalı
• Silah, ilaç veya diğer zararlı olabilecek nesneleri ortadan kaldırılmalı.
• Yargılamadan kişiyi dinlenmelidir
Antidepresan almak, depresyon, kronik ağrı veya anksiyete gibi bir duygu durum bozukluğu olan kişinin semptomlarını yönetmesine yardımcı olabilmektedir. Diğer ilaçlarda olduğu gibi, doktorun yazdığı tam antidepresan dozu almak önemlidir. Reçete edilenden daha fazla antidepresan alınması güvensiz olabilir. Kişi çok fazla antidepresan alırsa, bunları diğer ilaçlarla veya alkolle karıştırırsa, aşırı doz alabilir. Aşırı dozda bir antidepresan hafif veya şiddetli belirtileri fark eden herkes derhal acil durum servislerini aramalıdır. Tedavi ile antidepresan aşırı dozdan tam bir iyileşme olması mümkündür. Doktorla görüşmek, kişinin sağlığını güvenli bir şekilde yönetmenin yollarını bulmasına yardımcı olur. Ayrıca doğru destekle depresyon ve diğer duygu durum bozukluklarının semptomlarını en iyi şekilde yönetebilir.
Kaynakça:
ncbi.nlm.nih.gov
emj.bmj.com
pharmacytimes.com
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu