İkiz Gebelik Belirtileri ve Komplikasyonları

İkiz gebelikler 1980’den bu yana yükselişe geçmiştir. 2014’te doğan tüm bebeklerin yaklaşık yüzde 3’ü ikizdir. Yeni hamile kalmış bir annenin sıkça sorduğu ilk sorulardan biri ikizlerinin olup olmayacağıdır. Rahminde sadece bir embriyonun var olduğu doğrulanıncaya kadar bunun daima gerçek olma potansiyeli vardır. Ailesinde ikizler olan, daha önce ikiz doğurmuş olan veya doğurganlık tedavisi görmüş olan kadınların ikiz gebelik olasılığı daha yüksektir. Bu yazıda ele alınacak olan ikiz gebeliğin belirtileri ve komplikasyonlarıdır.

İkiz Mi, Tek Mi?

Bazı kadınlar ikizlerinin olmasını isterken diğerleri bu olasılıktan korkar. Riskleri hakkında bilgi sahibi olan veya biyolojik ailelerinde ikiz geçmişi olan kadınlar için kendi ikiz gebeliklerinin teyit edilmesi şok etkisi yaratmaz. Ancak birden fazla bebeğe hamile kalmayı beklemeyen veya hiç hamile kalmayı planlamamış olan kadınlar için ikizlere hamile olduklarını bilmek gerçek bir sürpriz olabilir. İnkâr, şok, şaşkınlık, duygusuzluk ve hatta kızgınlık ikiz gebelik teşhisinin koyulduğu ilk günlerindeki ortak duygulardır. Ancak bu duygular zamanla azalır ve çoğu kadın iki bebek sahibi olacağını kabul eder.

İkiz Gebeliğin Nesi Bu Kadar Farklı?

İkiz gebelik belirtileri normal gebelik belirtilerinden çok farklı değildir ancak daha erken hissedilir. Her kadının benzersiz ve hamileliğin de son derece bireysel olması gibi ikiz gebelikle ilişkilendirilen bazı klasik veya standart belirtiler olduğu bilinmelidir. Bunların çoğu gebelik hormonu olan hCG’nin (insan koryonik gonadotropin hormonu) yüksek olmasından kaynaklanmaktadır. Bu hormon öncelikle embriyoyu korumak ve hayatta kalma şansını en üst düzeye çıkarmaktan sorumludur.

İkiz Gebelik Olasılığını Artıran Faktörler

*30 yaş üstü ve peri menopoz döneminde olan kadınlarda ikiz gebelik daha sık görülür.
*Ortalamadan daha uzun olan kadınlarda ikiz gebelik oranı daha kısa boylu olanlara göre fazladır.
*Vücut Kitle İndeksi 25’in üzerinde olan fazla kilolu kadınların ikizlere gebe kalma olasılığı yüksektir.
*Daha önce ikiz gebelik yaşamış olan veya biyolojik ailesi örneğin annesi, kız kardeşi ya da teyzesi daha önce ikiz doğum yapmış olan, doğurganlık tedavisi almış olan, Afro-Amerikan kökenli olan kadınlarda ikiz gebelik olasılığı artar.

İkiz Gebelik Belirtileri Nelerdir?

Bazı kadınlar hamilelikleri henüz onaylamadan önce bile önsezileriyle ikizlere hamile olduklarını bilir. Bazı kadınlara eşleri, akrabaları, ailesi veya çok yakın arkadaşı tarafından ikizlerle hamile oldukları söylenir. Bu iddiayı destekleyecek hiçbir kanıt olmamasına rağmen ikiz gebelik teyit edildiğinde gebe kadın için sürpriz olmaz. İkiz gebeliğin birçok farklı belirtisi vardır. İşte o belirtiler:

Sabah Bulantıları

Hamileliğin erken dönemlerinde aşırı sabah bulantıları olabilir. Bu bazen o kadar aşırıdır ki, anne adayı yiyecekleri sindirmek için en yumuşak ve en basit yemeklerden başka bir şeye tahammül etmekte zorlanır. Ancak ikizlere hamile olan annelerin hepsi ağır sabah rahatsızlığı yaşamaz. Her anne ve hamilelik farklıdır. Mide bulantısı yaşayanların yapması gerekenler şunlardır:

Sağlıklı ve dengeli bir diyet uygulanmalıdır. Bu aynı zamanda kan şekerini düzenlemeye yardımcı olur. Karaciğer desteklenmelidir. Karaciğer hamileliğin ilk üç ayında genellikle aşırı yüklenir. Bazı bitki çayları, elma sirkesi gibi fermente edilmiş gıdalar ve limon suyu tüketilebilir. Sindirim sistemi zencefil ve nane çayı ile rahatlatılabilir, mide rahatsızlığı ve mide bulantısı azaltılabilir. Aç karnına, uyanır uyanmaz protein ve kompleks karbonhidrat içeren bir şeyler yemek de düşük kan şekerinin neden olduğu mide bulantısını azaltacaktır.

Gıda İn toleransı

İkiz gebelik yaşayan kadınlarda aşırı sabah bulantılarına benzer şekilde bazı gıdalara güçlü bir isteksizlik oluşur. Genellikle et, yeşil yapraklı sebzeler, deniz ürünleri, kahve ve çay iğrenilen besin maddeleri arasında ilk sıralardadır. Bazı kanıtlar hamilelik sırasında tat algısındaki değişikliklerin intoleransa sebep olduğunu göstermektedir. Bir başka teoriye göre gıda isteksizlikleri gelişmekte olan bebek için koruyucudur ancak isteksizlikler aslında bundan daha karmaşıktır. Sebep ne olursa olsun isteksizlik duyulan yiyeceklerden uzak durmak en iyisidir. Et suyu, muz, avokado, yulaf gibi tahammül edilebilecek, sağlıklı, hafif, lezzetli besinler yemeye özen gösterilmeli ve konuyla ilgili stres yapılmamalıdır. İsteksizlik genellikle birkaç hafta içinde geçer.

Göbek ve Rahmin Normalden Daha Büyük Olması

İkiz gebelik yaşayan kadınlarda rahim bir taneden ziyade iki embriyonun olduğu düşündürecek derecede büyüktür. Fundal yüksekliğin ölçülmesi olası ikizler için daha güvenilir bir tanımlayıcıdır. Ebe ve doktorlar bebeğin normal şekilde büyüdüğünü görmek için hamileliğin yaklaşık 12. Haftasından itibaren fundal yüksekliği (uterusun yüksekliği) ölçer. Fundal yüksekliğin beklenenden daha fazla olması gebe kadının ikizlerinin olacağı anlamına gelebilir.

Aşırı Meme Hassasiyet

Memelerin sütyen giymeyi zorlaştıracak ya da rahatsızlık hissi verecek kadar hassaslaşması ikiz gebelik ve hormon seviyesi yüksekliğinde görülen genel bir erken gebelik semptomudur. Gebeliğin sonuna kadar askıları olmayan straplez sütyen ya da emzirme sütyeni kullanmak rahatlatır. Yatakta hareket ederken oluşan acıyı önlemek için pamuklu bir uyku sutyeni giyilebilir. Hassasiyet azalıncaya kadar göğüsler koşmaktan, zıplamaktan veya sarsmaktan korunmalıdır.

Sık İdrara Çıkma

Artan hCG seviyelerine bağlı olarak ikiz gebelikte idrar ve tuvalete gitme isteğinde görülen artış belirgindir. Sıvılar günün erken saatlerinde alınmalı, yatmadan 1–2 saat önce sıvı alımı durdurulmalıdır. Kahve, çay, maden suyu gibi diüretik içeceklerden uzak durmaya çalışılmak da fazla idrara çıkılmasını önleyebilir. Tuvalete gidildiğinde idrar kesesi tamamen boşaltılmalı, bundan emin olmak için birkaç saniye beklenmelidir.

Halsizlik ve Yorgunluk

Herhangi bir hamile kadın yorgunluk yaşayabilir ancak ikizlere gebe olan birçok anne tamamen bitkin hissetmektedir. Progesteron hormonundaki artış, iki bebeği taşıyan rahim için yükselen bazal metabolizma hissedilen yorgunluğun nedenlerinden biridir. Kendini bitkin hisseden gebeler eğer çalışıyorsa öğle tatilinde kestirebilir, geceleri erken yatabilir. Uyumakta zorlananlar derin nefesler alarak sakinleşmeye çalışabilir. Sağlıklı bir diyet de doğum öncesi enerji seviyesini artırabilir. B vitamini bakımından zengin bira mayası gevreği veya arı poleni gibi besinler de yorgunluğun önlenmesine yardımcı olabilir. Vücudun su kaybı da yorgunluğa neden olabildiği için bol su içilmelidir. Günde 20 dakika yürümek de enerjiyi artırabilir.

Uterus Krampları

Bazı kadınlar herhangi bir kan kaybıyla ilişkili olmadan diğer hamile kadınlara göre daha fazla uterus (rahim) krampı geçirir. Bu, rahmin yerinde kalmasını sağlayan yuvarlak bağların gerilmesinden ya da uterusun nispeten hızlı bir şekilde genişlemesinden kaynaklanır.

Yükselen Kalp Atış Hızı

Hamilelikte bebeğin beslenmesini sağlamak için bazal metabolizma hızı artar. Benzer şekilde, istirahat sırasındaki kalp atış hızı da artar. Normalde dinlenme sırasındaki kalp atış hızı dakikada 70 atış civarındadır. Hamilelik sırasında 80 ila 100’e çıkar. İkiz hamilelik ile kalp atış hızı daha da yüksek olabilir. 100 ‘den daha yüksek olursa taşikardi teşhisi koyulur. Taşikardi genellikle hamilelikte normal kabul edilir, bu yüzden endişelenmeye gerek yoktur ancak ebe veya doktor tarafından izlenmelidir. Dolaşım sistemi bazı yollarla sakin tutulabilir. Düzenli aralıklarla iyi dengelenmiş yemekler ve atıştırmalıklar kan şeker seviyesini dengeleyecek, derin nefes alış egzersizleri veya meditasyon, sakinleştirici bir müzik dinlemek de sakinliğin korunmasına yardım edecektir. Rock konserleri, sıkışık trafik, kalabalık sokaklarda yürüyüş vb. yüksek stresli ortamlardan kaçınmak gerekir. Ayrıca papatya ve lavanta çayı gibi terapötik (tedavi edici) otların kullanılması, uçucu yağların ortama yayılması ve doktorla devamlı temas halinde olunması tavsiye edilir.

Alınganlık, Huysuzluk

Ağlamaya yatkın, kararsız bir ruh haline sahip olmak yaygın bir gebelik belirtisidir ancak kadınlar ikizlere gebe kaldıklarında bu duygular daha aşırı olma eğilimindedirler. Ruh hali değişimlerinden hormon dalgalanmaları ve vücutta oluşan biyolojik değişiklikler sorumludur. Ruh halinde iniş çıkışlar yaşandığında şunlar yapılabilir:
Söylenemeyen şeylerin yazılması rahatlatıcı olduğundan duygular günlüğe yazılabilir. Güvenilir bir kişiden (eş, aile üyeleri veya arkadaşlardan) destek alınabilir. Maneviyata sığınmak, namaz kılmak, dua etmek de duyguları düzenleyecektir. Yoğun duygular geldikleri kadar kolay gideceği için fazla endişelenmemek gerekir.

Erken Bebek Hareketleri

Hamilelikte bebeğin ya da bebeklerin daha erken hareket ettiği hissedilir. İkizlere hamile olan kadınlar hareketleri 15–16. haftadan önce bile fark eder.

İkiz Gebelik Nasıl Doğrulanır?

Gebe kadının eşi veya sağlık uzmanı ikiz hamilelikten şüphe duysa da ikizlerin % 100 doğrulanmasına kadar emin olunamaz. Ultrasonla teşhisten başka kesinlikle ikiz bir gebeliği işaret eden çok az şey vardır. Bilim destekli belirtiler şunlardır:

*Ultrason ekranında iki embriyo olduğunun açıkça tanımlanması
*Birden fazla kalp atışı
Rutin gebelik takiplerinde ikinci bir kalp atışı duyulabilir. Bununla birlikte bazen doppler ile iki kalp atışı duyulmasa bile gebe kadın ikizleri taşıyor olabilir.
*Anormal AFP miktarı
Alfa-fetoprotein (AFP), hamilelik sırasında gelişmekte olan bir bebeğin karaciğeri tarafından üretilen bir protein çeşididir. Bu protein daha sonra annenin kanına geçer. İkinci trimesterde yapılan bir test fetüsün karaciğerinden salgılanan AFP miktarını annenin kanı vasıtasıyla ölçer. Bu testin asıl yapılma amacı kromozomal anormalliklerini veya Down sendromunu saptamaktır. Bununla birlikte yüksek düzeyde AFP iki bebek olduğu anlamına gelebilir. Bir çalışmada ikiz taşıyan kadınlarda tek bebek taşıyanlara göre iki kat yüksek AFP bulunduğunu gösterilmiştir.
* HCG seviyesi
Genel olarak ikiz hamilelik annenin vücudundan salgılanan bir hormon olan hCG’nin daha fazla üretmesine neden olur. Yüksek hCG seviyesi çok erken bir hamilelik idrar testine yansıyabilir. Gecikmiş bir adet periyodundan önce bile seviye o kadar yüksek olabilir ki gebelik test çubuğu üzerinde pozitifliği gösteren güçlü ve net bir işaret belirir. Kısırlık tedavisi gören kadınlarda kan testleri gebeliğin çok erken döneminde bile çok yüksek bir hCG konsantrasyonunu gösterebilir. Bununla birlikte hCG üretiminin kadından kadına geniş ölçüde değişebileceği bu nedenle yüksek seviyelerin annenin ikiz bebekler taşıdığını belirleyici bir ölçüt olarak kullanılamayacağı unutulmamalıdır. Tekil gebelikleri olan bazı kadınlar alışılmadık derecede yüksek hCG üretir ve tam tersi çoğul gebeliği olan bazı kadınlar alışılmadık derecede düşük hCG üretir.

Gizli Bir İkiz Gebelik Olabilir mi?

İkiz hamileliğin birçok belirtisi olsa da kesin olarak bilmenin tek yolu vardır ki o da ultrasondur. Erken yapılan bir ultrason tetkikinde bir bebek diğerinin arkasına saklanmış olduğundan ikiz gebelik ortaya çıkmayabilir ancak bu nadirdir. 20 haftalık ultrason taramasında gebe kadın hiç şüphe yok ki ikizleri olup olmadığını kesin olarak öğrenecektir. Yine de nadir de olsa veya doğum öncesi kontrollerin yaptırılmadığı durumlarda bebekler doğuncaya kadar ikiz gebeliğin ortaya çıkmaması mümkündür.

İkiz Gebelik Komplikasyonları

Ne yazık ki ikiz gebelikte genel hamilelik riskleri artmaktadır. Ancak birçok kadının sorunsuz bir hamileliği vardır ve ikizlere hamile olmak mutlaka komplikasyonlar yaşanmasını gerektirmez, yine de bilgilenmek ve akılda bulundurmak işe yarar. Komplikasyonlar şunlardır:
*Prematüre doğum ( 38. haftadan önce).
* Aynı alanda iki tane embriyo büyüdüğü için bebeklerin doğum ağırlığının daha az olması.
*İkiz gebelik sırasında ikizlerden birinin diğerinden daha fazla beslenmesi ve daha çok yer kaplaması nedeniyle bir bebeğin diğerinden küçük olması.
*Preeklampsi ya da gebelik zehirlenmesi.
Bu sorun sürekli gebelik takibini gerektirir. Tansiyonun yüksek olması, ödem, idrar ile protein atılması şeklinde belirtiler verir.
*Gestasyonel diyabet (gebelik diyabeti)
Gebelik öncesinde diyabet sorunu olmayan bir kadında gebelik döneminde bazı hormonların artması nedeniyle kan şekeri yükselir ve genellikle doğumdan sonra ortadan kaybolur. Ancak gebelik diyabeti olan hastalar yakından takip edilmelidir.

İkizlere Hamile Olanların Aklında Tutması Gerekenler

İkizlere gebe olanların aklında tutması gereken bazı önemli noktalar bulunur.
*Düzenli ve nitelikli bir gebelik takibi yapılmalıdır.
* Kadın doğum uzmanı ya da aile hekimlerinden diyetle ilgili bilgi alınmalı, bağlantı koparılmamalıdır.
*Gebe kadın dinlenmek için kendine bol bol fırsat vermelidir. İkizlerin büyümesi ve gelişmesi için kadın bedeni oldukça fazla enerjiye gerek duyar. Çalışan gebeler izin hakkını kullanmalı, aile üyelerinden destek almalıdır.
*Rahminde bir değil iki bebek taşıyanların ultrason kontrolleri daha düzenli olmalıdır.
*Sağlık hizmeti alınacak kurum ve doğum önceden planlamalıdır. İkizler erken doğma eğilimindedir.

Kaynakça:
https://www.huggies.com.au
https://www.mamanatural.com
https://www.bulenttiras.com

Yazar: Müşerref Özdaş