İrlanda Cumhuriyet Ordusu ya da IRA olarak ifade edebileceğimiz örgüt bir ayrılıkçı örgüttür. Bu örgüt, Kuzey İrlanda’nın tıpkı komşuları İrlanda Cumhuriyeti gibi, Birleşik Krallık’tan ayrı ve tam bağımsız bir ülke olması gerektiğini savunmaktadır. Dünyanın en tanınan ayrılıkçı örgütü olan IRA, tarih boyunca çeşitli faaliyetler yürüterek Kuzey İrlanda’nın Birleşik Krallık ile olan bağlarını koparmaya çalışmıştır. Bakıldığı zaman Birleşik Krallık, bünyesinde İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda’yı barındırmaktadır. Ancak Kuzey İrlanda’nın kesinlikle Birleşik Krallık’tan ayrılarak tam bağımsız olmasını savunan IRA, bu hedef doğrultusunda çeşitli silahlı faaliyetler yürütmüştür. Birleşik Krallık, uluslar arası bir kimliğe sahip devlet konumundadır. Bu anlamda Birleşik Krallık sınırları içinde bulunan İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda’nın uluslar arası hukuki geçerliliği kabil tasarruf yetkisi bulunmamaktadır. Ayrıca Birleşik Krallık her ne kadar 4 farklı devlet yer alsa da Krallık merkezi İngiltere’dir. Başkent Londra, aynı zamanda da Kraliyet başkentidir.
B
u anlamda durum İngiltere egemenliğinin baskınlığını öngörmüşken, bu durumdan başta Kuzey İrlanda ve İskoçlar ciddi anlamda rahatsızlık duymaktadırlar. IRA’da bu doğrultuda Kuzey İrlanda’nın kesinlikle Birleşik Krallık’tan bağımsız tıpkı İrlanda Cumhuriyeti gibi uluslar arası bir kimliğe sahip olması gerektiğini savunmaktadır. Bu doğrultuda özellikle 1960’ların sonlarına doğru ciddi bir strateji yürüterek tek taraflı savaş ilan etmiştir. IRA, bağımsızlık mücadelesini silah ile yapmanın mecburi olduğunu savunmaktadır. Bu uğurda başta İngiltere olmak üzere birçok noktada özellikle Birleşik Krallık’ın en önde gelen şehirlerinde hücresel faaliyete başlayan IRA, 1970’ler ile beraber terör olarak lanse edilen çeşitli eylemlere başlamıştır. Bu eylemler genellikle can kayıpları ile sonuçlanmıştır. Uzun yıllar IRA ile mücadele etmeye çalışan İngiltere bu eylemlerden en çok etkilenen ülke olmuş ve en sonunda 2000’li yıllara gelindiğinde IRA ile resmi olarak masaya oturmak zorunda kalmıştır. Yapılan uzun uzadıya görüşmeler neticesinde İngiltere ile mutabakata varan IRA, 2005 tarihi itibariyle silahlı mücadeleyi bir kenara bırakmış ve artık sadece politik sahada mücadele yürütüleceğini vurgulamıştır.
Ancak her ne kadar 2005 yılında IRA silah bırakma kararı alsa da aradan sadece 4 yıl geçmesinin ardından 2009 yılına gelindiğinde R-IRA adından kurulan yeni bir örgüt başka bir ifadeyle IRA ile aynı görüşü paylaşmayan IRA’nın bir gurup militanı, yeni R-IRA ismiyle faaliyetlere devam edileceğini bildirmiştir. IRA, Avrupa Birliği üyesi Birleşik Krallık’ın bütünlüğünü tehdit etmesi hasebiyle Avrupa Birliği’nin Tanıdığı Terör Örgütü Listesi’ne dahil edilmiştir. Her ne kadar R-IRA adıyla yeniden de kurulsa bu örgüt, 1970’ler, 80’ler ve 90’lar da ki, o ölümcül gücünü fazlasıyla yitirmiş pozisyondadır ve etkisiz kalmıştır. Ancak Kuzey İrlanda’nın Birleşik Krallık ile yollarını ayırması ihtimali Avrupa Birliği’nden ayrılık yaşanması halinde ihtimal dahilinde kabul edilmektedir.
Yazar:Emir Karasu