Toplum, ortak bir kaderi paylaşan ve aynı topraklar üzerinde yaşayan insan topluluğunu ifade eder. Toplumsal kurumlar ise, bireylerin belli ihtiyaçları sonucunda ortaya çıkmış ve aralarındaki ilişkilerin güçlendiği, daha profesyonelleştiği ve iş bölümüne dayalı olarak ortaya çıkar. Örneğin aile, hukuk, eğitim, ekonomi, din birer toplumsal kurumdur.
Toplumsal Kurumların Amacı ve İşlevi Nelerdir?
– Toplumsal kurumlar bireylerin toplumsal kuralları öğrenmesi ve uymasında etkilidir. Bu yolla daha kurallara bağlı ilişkilerin kurulmasını kolaylaştırır. Örneğin din kurumu aile kurumunu da destekleyerek aile bağını güçlendirir.
– Bireyi sadece o alanda değil farklı kurumlara da hazırlar. Anne babalar bireye sağlıklı bir yaşam ve iyi bir gelecek sunarlar.
– Olumsuz yönü ise bazen aşırı kuralcı olmaları bakımından gelişimin ve değişimin yavaşlamasına neden olabilirler.
Toplumsal Kurumun Amacı
Toplumsal kurumların genel olarak pozitif bir yönü vardır. Bireylerin toplumsal kurallara alışması ve toplumsal normların kabul edilmesini sağlar. Aynı zamanda kurumların birbirini desteklemesi de toplumsal kurumların gizil amaçlarının da olduğunu ortaya çıkarır.
Aile Kurumu
Evilik ile beraber temelleri atılan aile kurumu hem soyun devam etmesi hem de birincil ihtiyaçların karşılanması bakımından oldukça önemlidir. Aile kurumu bireyi hayata hazırlayan ilk basamaktır ve bireyi diğer kurumlara ve toplumsal normlara da hazırlar. Aile kurumu oldukça eski bir tarihe sahiptir. İlkel dönemde insanların avcılık toplayıcılık yaptığı dönemlerden yerleşik hayata geçtiği dönemde aile kurumu da ortaya çıkmıştır. Aile kurumunda resmi olmayan samimiyete dayalı duygusal bir bağ vardır. Özellikle ülkemizde aile kurumu her türlü içtenlik ve samimiyeti barındırır. Bireyin ailede başlayan sosyalleşme alanı eğitimle beraber okullara taşınır. Aile bireyleri arasındaki sorumluluklar bireyin iş bölümünü de öğrenmesini sağlar.
Aile kurumunun biyolojik, psikolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel anlamda bir çok işlevi bulunmaktadır.
Aile Türleri Nelerdir?
1. Egemenliğin Verilişine Göre Aile Türleri
1.a Anaerkil Aile: Burada kadının sözü geçer ve kadının aileye egemen olduğu görülür. Eskimolarda anaerkil bir yapı söz konusudur.
1.b. Ataerkil Aile: Ailede evin reisi erkek olarak kabul edilir ve babanın sözü geçer. Erkeğin çok eşli olması çok fazla sorun teşkil etmez. Ülkemizde yerini çağdaş aile modeline bıraksa da hala ataerkil bir toplum düzeni vardır.
1.c. Modern /Çağdaş Aile: Aile bireylerinde kararların ortak alındığı bir yapı söz konusudur. Kadın ya da erkek arasında daha adil bir dayanışma söz konusudur.
2. Üye Sayılarına Göre Aile Türleri
2.a. Geleneksel Aile: Anne, baba, çocuk dışında ebeveynlerin de anne babalarının ya da aile büyüklerinin de olduğu aile yapısına geleneksel aile denir. Özellikle kırsal kesimlerde oldukça yaygındır. Burada ailedeki en büyük kişinin sözü geçer ve çoğu sorumluluk ve görev ona danışılır.
2. b. Çekirdek Aile: Anne, baba ve çocuktan oluşan aile yapısına denir. Kent yaşamında sıklıkla çekirdek aile modeli hakimdir. Bazı zamanlarda eşlerden birinin vefatı ya da boşanma söz konusu ise birey tek ebeveyn ile yaşayabilir. Bu tarz durumlarda ise eksik (Tek Ebeveynli) aile söz konusudur.
![Toplumsal Kurumlar]()
Eğitim Kurumu
Eğitim KurumuÇok fonksiyonlu işleve sahip olan eğitim bireyin iyi bir vatandaş olmasını ve bilinçli olarak topluma yarar sağlamasını, kendini gerçekleştirmesini sağlar. Aynı zamanda bireye belli akademik alt yapı oluşturarak mesleki alanda da daha yetkin olmasını sağlar. Bireyin toplumsal kurullara uyması, disiplinli yaşaması ve becerilerini geliştirmesini sağlar. Eğitim ne kadar nitelikli olursa ülkenin kalkınması ve sosyo-kültürel düzeyi de o oranda iyi olacaktır.
Ekonomi Kurumu
Toplumun mali işlerini temsil eden ekonomi kurumu troplumun gelişmişlik düzeyine de paralel olarak işler. Üretim, tüketim, üretim araçları gibi ihtiyaçlar ve bu ihtiyaçların karşılanmasına yönelik her türlü iş ekonomi kurumu aracılığıyla sağlanmaktadır. Ekonomi kurumuyla ilgili bilinmesi gereken temel kavramlar ise;
Arz: Üretilen mal ve hizmettir.
Talep: Tüketicinin mala olan ihtyiacı ya da o malı istemesine talep denir. Fiyatın düşmesi durumunda talep artarken, fiyatın yükselmesi durumunda talep azalır.
Piyasa: Alıcı ile satıcı arasındaki ilişkiye denir.
Enflasyon: Ekonomik yapıda piyasadaki malların fiyatlarında belli miktarda oluşan sürekli artışlardır. Paranın değer kaybetmesi ve alım gücünün düşmesine de işaret eder.
Deflasyon: Arzın talepten daha fazla olduğu durumdur. Para değerlidir ve üretilen malın fiyatı azalır.
Din Kurumu
Toplumsal sapkınlıkların önlenmesi ve temeli inanca dayanan kurumdur. Toplumsal düzeni sağlarken bireylerin de iç huzurunun olmasını sağlar. Burada sosyoloji için önemli olan din kurumunda belirtilenlerin doğru ya da yanışlığı değil toplumsal işlevidir. Toplumun belli çerçevede ortak bir bütünlük oluşturmasını sağlar. Bireylerin suça olan yönelimini azaltır. Ortak bir kültürel geçmiş oluşturur ve b,reyler arasındaki olumsuzlukların çözülmesine yardımcı olur.
Siyaset Kurumu
Toplumun pek çok ihtiyacını karşılaması amacıyla ortaya çıkan devlet kumrunu temel alan siyaset kurumu yönetimle ilgili her alanda ele alınır. Devlet güvenlik, barınma, toplumsal huzuru sağlamak için ortaya çıkmış olup gelişim ve değişimlere paralel olarak pek çok alanda bireylere hizmet sunmaktadır. Siyaset kurumu sosyal kontrollerin sağlanması, kanunlar ortaya koyarak toplumun uymasını sağlama, ülkenin dışarıdaki itibarını koruma gibi yükümlülüklere sahiptir.
Yazar: Soner İnce