Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Vitamin Nedir ? Ne İşe Yarar? Faydaları Nelerdir ?

0 496

Vitamin Nedir ? Ne İşe Yarar? Faydaları Nelerdir ?Oldukça kompleks bir yapıya sahip insan vücudu birçok fonksiyonu da gerçekleştirmekle görevlidir. Bu fonksiyonları yerine getirebilmek vücutta bulunması gereken birtakım maddeler vardır. Bu maddelerden biri de vitaminlerdir.

Vitaminler, organizmanın işleyişi için gerekli ve önemli rol oynayan maddelerdir. Gıdalarla ya da ilaçlarla alınan besin öğeleri olarak da ifade edilebilir. Uzmanların ifadelerine göre vitaminler doğrudan bir enerji kaynağı olmayıp, enerji sağlayan birçok mekanizmada düzenleyici görevindedirler.

Sağlıklı Bir Yaşam İçin Vitaminler Önemli

Sağlık; zihnen ve bedenen bir bütünsellik içinde organizmanın aksamadan işleyişini ifade eder. Bedende görülen küçük bir rahatsızlık bile, insan yaşamını aksatmaya yeterlidir. Bununla birlikte yaşam kalitesiyle de doğru orantılı olan sağlık; insan hayatında oldukça büyük paya sahip, dikkat edilmesi ve özen gösterilmesi gereken bir değerdir. Bu nedenle sağlık için yapılan her yatırım, insan hayatında hem kısa hem de uzun vadede işe yarayacak büyük bir kazançtır. Ancak yatırım denince bu yatırımlar birtakım maddi unsurlar olarak algılanmamalıdır. Sağlık için yapılacak yatırım; düzenli ve dengeli beslenme, zararlı ürünlerden uzak durma ve spor yapma gibi birçok unsuru içerir. Bu bağlamda sağlığı korumak için atılacak her adım, uygulanacak her kural ve uzak durulması gereken her davranış ilerde insan için hiçbir maddi karşılığı olmayan sağlık için ölçülemeyecek bir nitelik taşır, bunun yanında maddi getirileri olarak da düşünüldüğünde sağlığın korunması, hem ülke için işgücü kaybına neden olmayacak hem de bireysel olarak maddi kayıpların önüne geçecektir.

Sağlığın korunması, vücudun dengesi bozulduktan sonra sağlığın yeniden kazanılmasından elbette ki daha kolaydır. Bu nedenle insanların bilinç düzeyinin artırılması ve bu konuda farkındalık sağlanması oldukça önemlidir. Sağlığın korunması için yaşamsal öneme sahip konulardan biri de vitaminlerdir. Vitamin eksikliğinde vücut birtakım belirtiler göstererek tehlike sinyalleri vermeye başlar. Kansızlık, görme bozuklukları, cilt problemleri, halsizlik, kemiklerde rahatsızlık, unutkanlık, stres gibi hastalıklara neden olan vitamin eksikliği, yaşam kalitesini oldukça etkileyen ve biran önce giderilmesi gereken önemli durumlardan biridir. Belirtiler dikkatli incelendiğinde, vücutta hangi vitaminin ihtiyaç duyulduğu anlaşılabilir; çünkü her vitamin farklı fonksiyonlara sahiptir. Hangi vitaminin eksikliği yaşandığı tespit edildikten sonra, doktor kontrolünde birtakım takviyelerle bu eksiklik giderilmeye çalışılmalıdır.

Bilinçli Beslenme İle Vitamin İhtiyacı Karşılanabilir

Vitaminlerin bir kısmı vücutta üretilir, bir kısmı ise dışarıdan alınmak zorundadır. Meyve, sebze, bakliyat ürünleri ya da hayvansal gıdalar yoluyla alınabilirken; beslenme ile yeterince alınamayan vitaminler ise ilaçlar yoluyla takviye edilmektedir.
İnsan bedeni için büyük bir önem sağlayan vitaminlerin alınması konusunda da bazı detaylara dikkat edilmesi de büyük fayda sağlayacaktır. Örneğin vitaminler özelliklerinden dolayı iki grupta incelenir. Bunlar;

1-Yağda çözünen; A, D, E, K vitaminler,
2-Suda Çözünen; B grubu vitaminler, C, H ve P vitaminleridir.

Bu özellikleri dikkate alındığında beslenme konusunda yapılan birtakım yanlışların farkına varılması gerekir; çünkü gıdalar yoluyla alınan vitaminlerin, vücutta çözünebilmeleri ve daha etkin olabilmeleri için, bu vitaminlerin nasıl alındığı da önemlidir. Uzmanların ifadelerine göre; A, D, E ve K vitaminleri yağda çözünen vitaminler olduğu için, bu vitaminleri içeren gıdalar alınırken sağlıklı yağlarla birlikte alınması gerekir. Vitaminleri, vücuttaki görevlerini ve hangi kaynaklarla edinileceğini inceleyelim.

A VİTAMİNİ

Berrak ve sarı bir kristal şeklinde olduğu ifade edilen A vitamini, 1913 yılında büyüme faktörü olarak tanımlanmış, 1930 yılında kimyasal yapısı anlaşılabilmiştir. Konuyla ilgilenen bilim adamları, deney hayvanları üzerinde yaptıkları çalışmalarda, deneklerin günlük besinlerinden doğal yağları çıkarmışlar ve buna paralel olarak zamanla deney hayvanlarının sağlıklarının bozulduğunu gözlemlemişlerdir. Hayvanların bağışıklık sistemleri zayıflamış, büyüme ve gelişimlerinde de yavaşlama meydana gelmiştir. Bilim adamları sağlıklı yağları deney hayvanlarının beslenmelerine tekrar eklemişler ve hayvanların sağlıklarının yeniden düzeldiği görülmüştür.

Vitamin Nedir ? Ne İşe Yarar? Faydaları Nelerdir ?Eksikliği Hastalıklara Neden Oluyor

Yetersiz beslenme, depolama ya da emilimin olmaması gibi durumlarda A vitamini eksikliği kendini gösterecektir. Bağışıklık sistemi üzerinde oldukça etken bir vitamin olan A vitamini, eksikliği durumunda da birçok hastalığa neden olur. Kızamık, suçiçeği, gece körlüğü, cilt hastalıkları, bağışıklık sistemi hastalıklarına neden olabilirken, üreme ve gelişmeyi de etkiler.

Bazı Karotenler A Vitaminine Dönüşüyor

Yapılan deneylerden de anlaşılacağı gibi A vitamininin bağışıklığı doğrudan etkiliyor ve eksikliğinde sağlık sorunlarına yol açıyor. Bununla birlikte karoten adı verilen maddenin de bağışıklığı güçlendirdiği ve bazı karotenlerin A vitaminine dönüştüğü belirtiliyor. Oldukça yoğun renkli ve yağda çözünen bileşikler olarak tanımlanan karotenler antioksidan etkiye sahip olmakla birlikte, bitkinin rengi ne kadar koyulaşırsa, içerdiği karoten miktarı da o kadar fazladır. Koyu yeşil, kırmızı, mor renkli; kara lahana, ıspanak, domates, mor erik, kırmızı şeker pancarı, bal kabağı gibi onlarca sayılabilecek meyve ve sebzelerde yoğun miktarda bulunur.

A vitaminin doğrudan bulunduğu kaynaklar ise yeşil yapraklı sebzeler ve turuncu sebzelerdir. Havuç, ıspanak, bal kabağı A vitamini içeren besin kaynaklarındandır. Ayrıca süt, yumurta sarısı ve balıkyağı, kabuklu deniz canlıları gibi hayvansal gıdalarda da bulunur.

B1 VİTAMİNİ

B1 vitamini eksikliği sinir tahribatına yol açar, cilt hastalığı, iştahsızlık, kas güçsüzlüğü, isteksizlik, huzursuzluk, denge bozuklukları, yorgunluk, kusma, kalp yetmezliği, beriberi gibi birçok rahatsızlığa neden olur.
Gıdalar yoluyla alınması mümkün olan B1 vitamini et, süt, fındık, ceviz, baklagiller, tahıllar, karaciğer ve yumurtada bulunur.

B2 VİTAMİNİ

B2 vitamini eksikliğinde sinir ve cilt hastalıkları, kansızlık, gözde yanma ve kızarıklık, göz çevresinde yaralar, sinir sistemi rahatsızlıkları, ishal, anemi, gibi rahatsızlıklar görülür.
Et, karaciğer, yumurta, süt ve süt ürünleri, balık, yeşil yapraklı sebzeler ve tahıl ürünleri gibi besinlerden yararlanılabilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta; B2 vitamininin bulunduğu yiyeceklerin ışıkta bekletilmemesi gerektiğidir. Uzmanlar B2 vitamininin ışığa duyarlı olduğunu bu nedenle bu gıdaların ışıkta bekletilmemesi gerektiğini ifade ediyor.

B3 VİTAMİNİ

B3 vitamini eksikliği pellegra adı verilen bir çeşit cilt ve sinir hastalığına, iştahsızlık, halsizlik, depresyon ve sindirim bozukluklarına neden olduğu ifade ediliyor.
B3 vitamini et ve balık gibi hayvansal ürünlerden elde edilebileceği gibi, kuruyemişler, maya ve tahıllardan da elde edilebileceği belirtiliyor.

Vitamin Nedir ? Ne İşe Yarar? Faydaları Nelerdir ?B5 VİTAMİNİ

B5 vitamini eksikliğinde kas ağrıları ve kas güçsüzlüğü, çarpıntı, yorgunluk, mide ağrısı, karın ağrısı, kusma, ishal, uykusuzluk, sinirlilik ve stres, cilt hastalıkları gibi birtakım rahatsızlıklar ortaya çıkar. Baklagiller ve bazı sebzeler; karaciğer ve yumurtadan da B5 vitamini almak mümkündür. Ayrıca besinlerin pişirme suyuna geçtiği belirtiliyor.

B6 VİTAMİNİ

B6 vitamini eksikliğinde kas ağrıları, kansızlık, güçsüzlük, ağız ve göz çevresinde yaralar, ciltte yaralar, huzursuzluk, sindirim sistemi bozuklukları, kansızlık, böbrek taşları, büyüme geriliği, bayılma nöbetleri ortaya çıkar. Et, karaciğer, böbrek, sebze, tahıllar ve kuru baklagillerden elde edilebilir.

B12 VİTAMİNİ

B12 vitamini eksikliğinde kalp çarpıntısı, çabuk yorulma, unutkanlık, sabahları yorgun uyanma, kulak çınlaması, denge bozuklukları, uyuşukluk, uyuşma, karıncalanma ve kansızlık görülür. Hayvansal gıdalar tüketilerek eksikliği giderilebilir.

Süt, yumurta akı, peynir, yoğurt, kırmızı et, karaciğer, dalak, balık -özellikle uskumru ve sardalye- tavuk ve hindi etinde bulunur. Sütün pişirilmesi sırasında ve yoğurt mayalanırken içindeki b12 miktarı oldukça azalır. Sebze ve meyvelerde ise çok düşük miktarlarda b12 olduğu belirtiliyor. Vegan beslenenlerde b12 vitamini eksikliği görüleceğinden, doktor kontrolünde b12 desteği almaları tavsiye ediliyor

C VİTAMİNİ

“Askorbik asit” olarak adlandırılan C vitamini, suda çözünen vitaminlerdendir. C vitamini eksikliğinde kas ve eklem ağrıları, kemik ağrıları, demir eksikliği ve kansızlık, diş eti hastalıkları ve yorgunluk gibi durumlar ortaya çıkar. Bununla birlikte bağışıklık sistemine de etki eder. C vitamininin cilt kanserinin ilerlemesini yavaşlatması ve katarakt oluşumunu ortadan kaldırması gibi faydaları da sayılabilir.

Bağışıklık istemi için oldukça önemli olan C vitamininden besinler aracılığıyla yararlanmak mümkün. Limon, greyfurt, portakal gibi turunçgillerden, kuşburnu, patates, ıspanak, kivi, domates gibi daha sayılabilecek birçok meyve ve sebzeden C vitamini ihtiyacı karşılanabilir. Faydalarının yanı sıra fazla alınması durumunda ishal, böbrek taşı ve alerji gibi birtakım rahatsızlıklara da neden olabilmektedir.

D VİTAMİNİ

D vitamini kemik sağlığı için gerekli bir vitamindir. Yağda çözünür. Görevi, kalsiyumun kemikte tutulmasını ve kemiğin güçlenmesini sağlamak olarak belirtiliyor. Bununla birlikte bağışıklık sisteminin güçlenmesi için de oldukça gerekli. D vitamini eksikliğinde; osteoporoz, osteomalazi, raşitizm, hipertansiyon, cilt kuruluğu, diyabet, tırnaklarda şekil bozukluğu, kanser, astım, saç dökülmesi gibi hastalıklara neden olur. Ayrıca el ve ayaklarda uyuşma ile yaşlıların sık düşmesi de D vitamini eksikliğinden kaynaklanan durumlardır.
D vitamini balık yağı, balık, yumurta sarısı, süt ve süt ürünleri, mantar gibi besinlerden temin edilebilirken, en doğal ve kolay elde etme yolu ise güneş ışıklarıdır. Buna bağlı olarak güneşte kurutulmuş gıdalarda da çok miktarda D vitamini bulunur.

E VİTAMİNİ

Yağda çözünen vitaminlerden biri de E vitaminidir. Temel görevleri; radyasyona karşı koruyucu etki sağlar, yaraların daha hızlı iyileşmesine yardımcı olur, damar sertliği ve damar tıkanıklığını önler. E vitamini eksikliğinde çabuk yorulma, kansızlık, kısırlık, yaraların geç iyileşmesi ve karaciğer rahatsızlıkları meydana gelir.

E vitamini eksikliği pek rastlanmayan bir durumdur. Balık yağı, ton balığı, sardalye, ceviz, fındık, yumurta sarısı ve domateste bulunur.

K VİTAMİNİ

K vitamini de yağda çözünebilen bir vitamindir. Kanın pıhtılaşması ve sağlıklı bir kemik gelişimi için önemlidir. Dolayısıyla eksikliği halinde kanın pıhtılaşma süresi gecikir, buna bağlı olarak diş etleri ve idrar yollarında kanama görülebilir.

K vitamini eksikliği yaşamamak için yoğurt, yumurta sarısı, yeşil çay, karaciğer, bezelye, marul, yeşil biber, yeşil domates gibi besinler tüketilebilir.

Kaynakça:
http://www.acibadem.com.tr/hayat/Home/Index
https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberleri/vitaminler/
http://www.19mayishastanesi.com/harici-14-a-vitamini-ve-karotenler-.html

Yazar: Mehtap Özdemir

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku