Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Yeni Eleştiri (Amerikan Biçimciliği)

0 838

Bu anlayış 1930-1950 arasında etkinliğini sürdürmüştür. Kendisinden önceki tüm edebiyat eleştirilerine tepkidir. Temelleri İngilterede I. A. richards ve T. S. Eliot tarafından atılmıştır. Temsilcileri Eliot, Richards, Wellek, Warren, Beardsley, Wimstatt’tır. Yeni Eleştiri (Amerikan Biçimciliği)Metnin toplumsal, ideolojik ve tarihsel bağlamda yorumlanmasına karşı çıkar. Diğer edebiyat eleştirileri eserin yazıldığı dönem ve insanın dünyası hakkında bilgiler sunarken yeni eleştiriciler için metin bunların hepsinden daha önemlidir. Metin kendi iç ilişkileriyle yorumlanmalıdır. Metni çözümlemek için semantik, dilbilim ve gramerden, yani yaşamakta olduğumuz dilden, edebiyat yapıtlarından ve kültürü yapan her şeyden yararlanırız. Yazarın kişisel durumlarından da yararlanılır, ancak bu yine metne dönük olmalıdır. Sosyoloji, tarih, biyografi ve psikoojiden yararlanmak edebiyat eserinin ebedîliğini ortadan kaldırır.
Bu eleştirmenlere göre şiiri şiir olduğu için okumak gerekmektedir. Eleştiri yaparken mantıksal bir düzen kurulmalıdır. Şiiri yapan şey, içindeki nesnel öğedir. Eserdeki öğelerin varlığından ziyade işlevleri ön plana çıkmaktadır. Bahsi geçen öğeler okurda estetik bir yaşantı oluşturur. Şiir, bütünlük, iç tutarlılık ve uyum açılarından eleştirilebilir. Bütün bunlar şiiri oluşturan bir yapıdır ve ancak bu yapıyı kavrayabilirsek şiiri algılayabiliriz. Bu bağlamda Pratik Eleştiri ve Yakın Okuma gibi iki yöntem geliştirmişlerdir. Pratik eleştiri, eserin kutsallığını reddeder ve onu tarihsel, kültürel bağlamlarından kopartır. Yeni Eleştiri (Amerikan Biçimciliği)Eserin fikri dayanakları önemli değildir. Yakın okumada eserin herhangi bir parçası tek başına incelenebilir. İroni, nükte, paradoks, çok anlamlılık incelemeye katkı sağlar. Eleştirmenler eseri genellikle biçim sorunu etrafında değerlendirir, ancak içerikten de kopmazlar. Sesler, cümleler eserin anlam dünyasını, yani kişileri, bunların olaylara bakı açısını ve ruhsal yaşantıları verir.
Rus Biçimcileri biçim-içerik ayrımını savunurken Yeni Eleştirmenler bütünlüğünü savunur. Öz biçimden, biçim de özden doğmuştur. Yeni Eleştiri (Amerikan Biçimciliği)
Yeni eleştiride edebi dil değil, edebi dilin üzerine kurulmuş üst-dil üzerinde durulur. Olay metinlerinde ise olay örgüsü, kişileştirme, üslup ve bakış açısı üzerinde durulur.
Yeni eleştiride nesnel ölçütler kullanılır, ancak yazar değerlendirmelerini yaparken öznelleşebilir.

Kaynakça:
Berna Moran, Edebiyat Kuramları ve Eleştiri

Yazar: Serpil Altunyay

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku