Akciğer hastalıklarından her yıl 4 milyon insan hayatını kaybetmektedir ve ölüm nedenleri arasında ilk sıralarda yer almaktadır. Uluslararası solunum dernekleri formu (FIRS)araştırmalarına göre çoğu kişi bu hastalığın dünyadaki diğer hastalıklardan daha fazla insanın ölümüne neden olduğu konusunda bilgi sahibi değildir. İstatistik çalışma yapan firmaların verilerine göre dört kıtada yapılan değerlendirmelerde akciğer hastalığının
prevalansı ne olursa olsun, kanser, kalp hastalığı ve felç oranlarından çok daha fazla endişe verici bulgular ortaya çıkmıştır.
Spriometri bir çeşit akciğer fonksiyon (pulmoner fonksiyon) testidir. Bu testte bir saniyede alınan ve verilen hava hacmini ölçer. Hasta derin bir nefes aldıktan sonra bu nefesi mümkün olduğu kadar sert olarak bu test cihazının başlığına üfler. Spirometri, kişinin akciğerlerinden ne kadar hava üfleyebileceğini (FVC zorunlu hayati kapasite) ve bir saniyede ne kadar dışarı üfleyebileceğini (FEV1 – zorunlu ekspirasyon hacmi) ölçer.
Akciğer Hastalıklarında Ölüm Oranlarında Her Geçen Yıl Artış Görülmektedir
Araştırmalar, KOAH’ın (kronik obstrüktif akciğer hastalığı) neden olduğu ölüm oranının son otuz yılda neredeyse iki katına çıktığını göz önüne sermişlerdir. Fakat sayı bu kadar artış gösterirken kişilerin bilinçsiz olması daha da kaygı verici bir durumdur. Çünkü araştırma yapılan dönemde, diğer çoğu ana hastalıkların ölüm oranı aynı oranda azalmaktadır. Kamuoyu yoklamasına göre, kişiler akciğer hastalığının etkisini hafife almakta ve nasıl yönetecekleri konusunda bilinçsizdirler. Spirometri gibi basit akciğer testleri doktorların KOAH, astım ve diğer akciğer problemlerini erken teşhis etmelerine, tedavinin en etkili olduğu durumlarda tanımlamasına yardım etmesine rağmen, katılımcıların %57’sinde akciğer testi hiç yapılmamıştır.
Akciğer Hastalıkları ve Egzersiz
Akciğer hastalıkları olan katılımcılardan %70’i, herhangi bir egzersizde yer almaması, hafif yüzme veya hedeflenen bazı spor çalışmalarında bile yer almaması gerektiğini düşünmektedir. Fiziksel aktivite, nefes darlığı gibi akciğer hastalık semptomlarının tedavisinde ve iyileştirilmesinde faydalı olabilir. Şiddetli semptomları olan hastalar bile egzersizden yararlanabilir. Amerikalı araştırmacılar, Journal Journal’dan Amerikan Dergisi’nde, hastaneden ayrıldıklarında, üç aylık bir yapılandırılmış egzersiz rejimine katılan kişilerin hastaneden ayrıldıklarında, akciğer nakli alıcılarının, yaşam kalitesi ve kardiyovasküler sorunlara yakalanma ihtimalinin daha düşük olduğu tespit edilmiştir.
FIRS bu son verileri, Olimpiyat oyunlarının olduğu dönemde, akciğerlerini test etmenin ve fiziksel olarak daha aktif hale gelmenin önemi konusunda kişileri eğitmek kullanmayı hedeflemiştir. FIRS, akciğer hastalığından mustarip olan kişileri uzman bir doktorla görüşmesini ve fiziksel etkinlikler konusunda detaylı olarak konuşmasını tavsiye etmektedir. Ve yapılan araştırma verilerine göre hastaların sadece %41’i bu durumu doktorlarıyla görüştükleri tespit edilmiştir.
Sporcular arasında astım, son 20 yılda düzenli olarak artmaktadır. 2004 Olimpiyatlarında, İngiliz takımının %21’i, İngiliz nüfusunun %8’i ile karşılaştırıldığında astım hastası olduğu ortaya çıkmıştır. BMJ’de (British Medical Journal) yayınlanan bir raporda astımı olan birçok sporcunun durumlarını tedavi etmek için en iyi tedaviyi kullanamadıkları ve uzun dönemde sağlıklarını tehlikeye atabilecekleri bulunmuştur. Dünya genelindeki sağlık profesyonelleri, Dünya Spirometri Günü düzenleyerek kamuya açık caddelerde akciğer testi etkinlikleri düzenlemişler ve genel olarak 10 dakikadan daha az süren spirometri testi ile ilgili farkındalığı artırmaya çalışmışlardır. Bu çalışma solunum sağlığını test etmede en etkili yapılan çalışmadır.
Kronik akciğer hastalığı önemli bir sağlık sorunudur ama anket çalışmalarının gösterdiğine göre sorun akciğer hastalığının ciddiyeti değil kişilerin akciğer hastalığını önleme de ya da tedavisinde bilinçsiz hareket etmeleridir. Dünya geneline bakıldığında akciğer hastalığının tedavisi konusunda bilgi eksikliği mevcuttur ve bu sorun uzun dönemde sorunları artırmaktadır. Oysa şiddetli hastalığı olan kişilerin hafif yürüyüşler yapmaları akciğer kapasitesinin ve genel refahın iyileştirilmesine yardımcı olabilir ve bu pek kimse tarafından bilinmemektedir.
Avrupa Akciğer Vakfı Başkanına göre Dünya Spirometri Günü kişilerin akciğerlerini test etmenin önemini anlamaları için zaman kazandırmaktadır. Ve sırayla semptomların hafifletilmesine ve hastalığın ilerlemesinin önlenmesinde yardımcı olabilecek daha etkili müdahaleler yapmalarında etkili olabilmektedir. Tanınmış birçok sporcu, bu konuda kişilerin akciğer hastalığı ve egzersizle neler başarabilecekleri konusunda eğitmek amacıyla bir araya gelmiştir ve bunların arasında Norveç Olimpiyat Kürsüsü, iki altın ve bir de gümüş madalya kazanan Olaf Tufte vardır. Olaf Tufle ciddi alerjik astımlardan mustarip bir sporcu olarak bu etkinliğe katılarak farkındalık yaratmaya çalışmıştır.
Akciğer Hastalıkları Türleri
Üç ana tip akciğer hastalığı vardır ve türleri şu şekildedir:
• Akciğer dolaşımı hastalıkları: Akciğerlerdeki kan damarları, bir kan pıhtısı, kan damarlarının iltihabı veya kan damarlarının skarlaşması nedeniyle etkilenir. Akciğerin oksijen alma ve karbondioksit salma kabiliyeti etkilenir. Akciğer dolaşımı hastalıkları bazen kalp sorunlarına neden olur.
• Akciğer havayolu hastalıkları: Oksijen ve diğer gazları akciğerlerin içine ve dışına taşıyan havayolları (tüpler) etkilenir. Çoğu durumda, hava yolları ya çok dar olur ya da bir tıkanıklık olur. Örnekler arasında kronik bronşit, amfizem ve astım bulunur. Nefes almak zor ve zahmetli olabilir ve yaşam koşullarını olumsuz yönde etkileyebilir.
• Akciğer dokusu hastalıkları: Bu tipinde akciğer dokusunun yapısı etkilenir. Doku iltihaplanması veya yara izi kısıtlayıcı akciğer hastalığına neden olur. Akciğerler tamamen genişleyemez, bu da oksijen solumasını ve karbondioksitten kurtulmayı zorlaştırır (nefes). Örnekler sarkoidoz ve pulmoner fibrozu içerir.
Bazı akciğer hastalıkları, iki veya üç türün bir kombinasyonu şeklinde görülebilirler. Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH) göre ABD’de en yaygın akciğer hastalıkları şunlardır:
• Akciğer ödemi
• Zatürre
• Akciğer kanseri
• Anfizem
• KOAH (kronik obstrüktif akciğer hastalığı)
• Bronşit
• Atelektazi akciğerin bir kısmı ve bazen hepsi (daha az yaygın) çökmesi
• Astım
• Verem
Yukarıda ismi geçen en çok bilinen akciğer hastalıkları haricinde başka akciğer hastalıkları da bulunmaktadır. Bu hastalıklar şunlardır: Asbest, Aspergilloma, Aspergilloz, Aspergilloz-akut 
invaziv, Bronşektazi, Bronşiolitis obliterans düzenleyici pnömoni (BOOP), Eosinofilik pnömoni, Metastatik akciğer kanseri, Nekrotizan pnömoni, Plevral efüzyon, Pnömürü , Pulmoner alveoler proteinoz, Pulmoner antraks , Pulmoner arteriyovenöz malformasyon, Pulmoner fibroz, Pulmoner embolus, Pulmoner histiyositoz X (eozinofilik granülom), Pulmoner hipertansiyon , Pulmoner nokardiozis, Pulmoner tüberküloz , Akciğer akciğer ritmi, Pulmoner akciğer hastalığı.
Kaynakça:
lung.org
my.clevelandclinic.org
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu