Ayak şişmesi ara ara belli sebeplerden dolayı herkesin başına gelebilir. Ama uzun süreli ayak şişmelerinde dikkatli olmak ve doktora başvurmakta fayda vardır. Birçok sebepten dolayı tek ya da iki ayak birden şişebilir. Tek ayağın şişme sebebi ya sakatlıktır ya da damarlarla ilgili bir sorundan dolayıdır. 2 ayak aynı anda şişiyorsa bu daha farklı sağlık sorunlarının habercisi olabilir.
Ayak Şişmesinin Sebepleri:
1- Hamilelik döneminde çoğu hamilenin ayakları şişer. Özellikle hamileliğin son aylarında ayakların belirgin bir şekilde şiştiği görülür. Hatta bu dönemde çoğu hamilenin ayak numarası bile büyür. Hamilelik döneminde ayakların şişme nedeni öncelikle gebenin kilosunun hızla artıyor olmasıdır. Bu kilolar ayaklara baskı yapar. Rahmin genişlemesi de damarlara baskı yapar. Ayrıca hamilelik hormonları da ayakların şişmesine sebebiyet verebilir.
2- Sakatlık durumu ayağın şişmesinin en önemli sebeplerinden biridir. Hangi ayak darbe almış ise o ayak şişer. Ayağın burkulması, kırılması, incinmesi durumunda ayak ya da ayaklar şişer. Bazen durum fark edilmez ama zamanla ayak şişmeye başlar. Bazen de aniden ayak şişer. Bu durum ayak nasıl bir hasar gördüğü ile ilgilidir. Eğer ayak kırılmış veya doku yırtılması var ise hemen ayağa doktor müdahalesi şarttır. Zaten böyle bir durumda vücut anında tepki verir. Ayak hızla şişer ve ağrılar başlar. Ama ayakta sakatlığın getirdiği eklem sıvısı artışı var ise vücut daha yavaş tepki verir ve şişme 1-2 gün içinde gerçekleşir.
3- Sağlık problemleri nedeniyle ayaklar şişer. Bu durumda genellikle 2 ayak birden şişer. Bu şişmeler kısa süreli olmaz ya da sık sık tekrarlar. Bu durumda mutlaka doktor tarafından teşhis konması ve hastalık durumu ile ilgili tedaviye başlanması gerekir. Bu sorunlar kalp, böbrek, karaciğer gibi organlarla ilgili olabilir. Eğer ayak böbrek probleminden dolayı şişiyor ise böbrekler sağlıklı bir şekilde çalışmıyordur. Böbrek vücuttaki fazla sıvıyı atmaya, elektrolit ve tuz seviyelerini düzenlemeye yarar. Eğer bu işlevini tam olarak yapamıyorsa ayaklarda şişmeler meydana gelir.
Kalp rahatsızlıklarından dolayı da ayaklar şişer. Bu durumda da kalbin çalışmasında sıkıntılar oluşmuş demektir. Kalp yetmezliği bunun en önemli sebebidir.
Karaciğerlerinde problem olanların ayakları şişer. Karaciğer rahatsızlıkları sinsice ilerler bu yüzden ayakların şişmesi bir karaciğer rahatsızlığının habercisi olabileceği için dikkatli olup acilen gerekli tetkiklerin yapılması gerekir.
4- Hareketsiz yaşam ayakların şişmesine sebep olur. Uzun süre ayaklar hareket etmez ise bir de yere doğru sallanır vaziyette durmuş ise ayaklarda şişme oluşur. Eğer mümkünse ara sıra kalkıp yürümek ya da ayakları havaya kaldırmak ayaklara iyi gelecek ve şişmesine engel olunmuş olacaktır.
5- Uzun süre hareketsiz kalmak ayakların şişmesine sebep olduğu gibi uzun süre ayakta durmakta ayakların şişmesine sebep olur. Çünkü uzun süreli yürümek ya da ayakta durarak iş yapmak ayakları yorar, yerçekiminin de etkisiyle ayaklarda şişme meydana gelir. Eğer sürekli ayakta durmak gerekiyor ya da ayakta yapılan bir işte çalışıyorsa zaman zaman oturarak ayakları dinlendirmekte fayda vardır. Vücudun tüm yükünü ayaklar çeker. Özellikle eve gelindiği zaman ayaklar havaya kaldırılıp dinlendirilmesi çok yararlı olur.
6- Kilo problemi olan kişilerin ayaklarında şişmeler olur. Çünkü vücudun olması gerektiğinden fazla kiloda olması ayaklarında taşıması gerektiğinden fazla yük demektir. Kiloların yarattığı basınç etkisiyle ayaklarda şişme olur. Fazla kilo birçok sağlık problemini de beraberinde getirir. Bunun için fazla kilolardan sağlıklı bir şekilde kurtulmak gerekir. Zaten kilo problemi olan kişiler uzun süre yürüyemezler böylece hareketsiz kalan vücut daha çok kilo alır.
7- Kadınların ayakları erkeklere göre daha çok şişmeye eğilimlidir. Bunun sebebi de hormonlarıdır.
8- Kullanılan bazı ilaçların yan etkisi olarak da ayaklar şişer. Normal şartlarda ayaklar şişmiyor ve ilaç kullandıktan sonra ayaklarda şişme görülüyorsa o ilacın yan etkisi olabilir. Böyle bir durumda mutlaka doktora danışıp gerekirse ilaç kullanımı kesilmelidir. Hangi ilacın kimin vücudunda hangi tepkiyi vereceği belli olmaz.
9- Çok tuzlu ve çok turşu yemek de ayaklarda şişmeye sebep olur. Özellikle hamileler bu dönemde daha dikkatli olmalıdır.
10- Lenf ödeminden dolayı ayaklar şişer. Dokularda lenfatik sıvı birikmesi sonucu oluşur.
11- Ayak damarlarında oluşan kan pıhtıları kan akışını engeller ve ayaklarda şişme olur. Eğer pıhtı damarları tıkarsa çok tehlikeli sağlık problemleri ortaya çıkar. Acilen doktora baş vurup tedavi olunması ve damarların açılması gerekir.
12- Toplardamar yetersizliğinde de ayaklarda şişme görülür çünkü ayaklardaki kan kalbe gerektiği gibi çıkamaz.
Ayaklar şiştiğinde neler yapılır:
1- Ayaklar kalp seviyesinin üzerine kaldırılır. Yatar durumda iken ayağın altına konan yastıklar sayesinde ayaklar kaldırılır. Sıvı dolaşımı ve yerçekiminin etkisi azalarak ayaklar rahatlar ve şişliği sönmeye başlar.
2- Düzenli olarak ayak egzersizleri yapılabilir.
3– Tuzlu gıdalar daha az tüketip günde 2 litre civarında su içilir.
4- Ayaklara masaj yapılır. Bu ayaklardaki dolaşımı hızlandırıp ayakların rahatlamasını sağlar. Özellikle uygun kremlerle yapılırsa daha etkili çöüm olur.
5- Ayakların şişme sebebi tespit edilip uygun tedavi uygulanır.
6– Çok hareketsiz ya da çok hareketli bir yaşam yerine daha sağlıklı kalmayı sağlayacak normal bir yaşam tercih edilmesi ayaklar için daha iyi olur.
7- Şişen ayaklara bir beze sarılmış buz 5- 10 dakika kadar konursa şişlikler azalır.
Yazar: Serpil Altunyay