Dil, Dil Yetisi ve Dil Edimi Nedir?

Dil Nedir?

1. Dil, bir iletişim aracıdır:
İnsanlar, sosyal bir varlıktır ve hayatlarını toplu yaşam içerisinde devam ettirirler. Bunun için konuşmak ve iletişim kurmak zorundadırlar. Çünkü tek bir insan, hayattaki tüm işlevleri tek başına yerine getiremez. Bir başkasıyla ister istemez iletişim kurmak zorundadır.
2. Dil, kültür taşıyıcısıdır:
Kültür, bir toplumu maddi ve manevi sahada var eden en önemli olgudur. Dil, bireylerin oluşturduğu toplumların kültürünü sonraki nesillere aktararak onları en baştan en sonra kadar bazı ortak noktalarda buluşturur.
İnsanlar, kültürlerini sonraki nesillere aktarmak zorundadır ki, torunlarıyla bir biçimde iletişim kurabilsinler.
Diliyle var olamayan toplumlar/bireyler kültür de yaratamazlar.
3. Dil, yazılı formlara da sahiptir:
Harfler ve onların işitimsel biçimleri olan seslerle oluşturulan kelimeler ve cümleler, dilin yazılı formlarıdır.
Bireyler/toplumlar, gelişimlerini dilin yazılı formlarına borçludurlar.
Bilim ve sanat, toplumların gelişmesi, medenileşmesi için dilin yazılı formlarını kullanarak kitap denilen araçları kullanmışlardır.
Bilgisayar, tablet, televizyon vs. gibi tüm görsel iletişim araçlarında dilin hem yazılı hem de sözlü formları kullanılır.
4. Dil, canlı bir varlıktır:
İlk insanla birlikte ortaya çıkmıştır ve belli gelişimlerden sonra birbirinden ayrılarak ırkî özellikler kazanmıştır.
Belli bir ırka mensup insanlar yaşadığı müddetçe dil de yaşamını sürdürür.
Yani dil, kültür ve ırkla doğrudan ilişkilidir.
Eğer millet dilini kaybederse varlığını da kaybetmiş olur.
5. Dil, sistem dâhilinde işleyen bir yapıdır:
Dil, hem bir yapıdır hem de bir sistemdir.
Dildeki kelimeler bir çeşit göstergedir ve gösteren, gösterilen ilişkisi içerisinde değer bulur.
Dil, bir yapıdır, çünkü onu oluşturan ve ayakta tutan birtakım unsurlara sahiptir.
Dil, bir sistemdir, çünkü belli bir plan ve program çerçevesinde işler.
Dilin belli bir mantığı vardır. Ses/harf, kelime, kelime grupları ve cümleler bu mantık dâhilinde oluşturulur. Dilin mantığı gramer dediğimiz terimle ifade edilir.
Her dilin kullandığı sesler, kelime türetme yolları ve cümle yapıları birbirinden farklılık arz eder.
6. Dil, varlığın evidir:
İnsanlar, dilleriyle var olurlar. Yani dil, ontolojik bir varlıktır.
Bazı kavimler, bireyi konuşmaya başlayınca insan olarak kabul eder.
Bir insan, sadece fizikî varlığıyla hayatını sürdüremez. Dil, onu diğer insanlar nezdinde görünür kılar.
Nasıl insanlar kendi evlerini istedikleri gibi düzenleyip hayatlarını sürdürüyorsa dili de istedikleri gibi biçimlendirip hayatlarını sürdürürler. Yani dil onların hem öznel hem de nesnel varlığını borçlu oldukları araçlardır.
7. Dil, insanları başka varlıklardan ayıran en temel özelliktir:
Her canlı varlık bir tür dil kullanır, ancak insan, seslerle oluşturduğu dille hem daha ekonomik hem de kolay bir iletişim yoluna sahiptir.

Dil Yetisi ve Dil Edimi

Bir anadili konuşucunun içselleştirmiş olduğu bilgi onun dil yetisini oluşturur. Anadili konuşucusunun içselleştirmiş olduğu bilgi, onun şimdiye kadar hiç duymadığı bir tümceyi anlamasını ve şimdiye kadar hiç söylemediği bir tümceyi söylemesini mümkün kılar. Dil yetisinden dolayı, anadili konuşucuları dillerinde üretilen tüm yapıları kullanabilirler ve onları duyduklarında anlayıp gereken yanıtı verebilirler. Dil yetisinin uygulama sahasına dökülmesine dil edimi denir. Çocukların anadillerini içselleştirme sürecine dil edinimi denir.

Kaynakça:
Genel Dilbilim, Necip Üçok, Multilungual Yayıncılık
Dilbilim El Kitabı, Mehmet Aydın, Akademik Yayınları

Yazar: Serpil Altunyay