Hilmi Ziya Ülken, 1901’de İstanbul’da doğmuştur. İstanbul Erkek Lisesi’nde lise öğrenimini başarı ile tamamladıktan sonra, İstanbul Üniversite’sinde Edebiyat Fakültesi’nde okumuştur. Çağdaş düşünce tarihi ve felsefe üzerine yapmış olduğu çalışmaları ile tanınan Hilmi Ziya Ülken 1974 yılında hayata veda etmiştir.
Düşünceleri ve Felsefe’ye Katkıları
Hilmi Ziya Ülken İstanbul Üniversite’sinde eğiti,m aldıktan sonra 1933’te doçent olarak, 1941’de felsefe ve sosyoloji profesörü olarak, 1945’de ordinaryüs profesörü olarak görev yapmıştır. 1949 yılında ise Ankara Üniversitesi’nde mantık ve sistematik felsefe dersleri vermiştir. Sadece felsefe ve bilimle değil, sanat, edebiyat ve hat çalışmalarına da ilgi duymuştur.
Pascal, Farabi, Gazali gibi bir çok ünlü filozofların fikirlerini de incelemiş, onlardan etkilenmiştir. Felsefi çalışmalarında ise en çok fenomonolojik çalışmalardan etkilenmiştir Asıl hakikatin varlık sayesinde olduğunu ve varlığın özünün bilinmesi gerektiğini savunmuştur. Varlığın ne olduğunu anlamak için onu bütün olarak ele almak gerektiğini ve parçaların anlamsız olduğunu savunmuştur. Varlığın ne olduğunu bilmek hakikatin de ne olduğunu bilmektir. Hakikatin asıl bilgine ulaşmak ise aşkın bir varlığın bilgisine ulaşmakla mümkündür fikrini ortaya atar. Böylece Tanrı varlığının kabul edildiği de görülür. Öyle ki bilmenin sınırı yoktur. Bilgimiz bu âlemle sınırlıdır ve bu alem sınırsız değildir. O halde bilme bittiğinde düşünme başlar. Tanrı fikri bu bilmenin bittiği yerde başlar. Tanrı ise ne düşüncelin ne de bilmin sayesinde bilinir. O ancak ilim ve inancın bir araya gelmesi ile bilinebilir. Özne ve nesne arasında çift kutupluluğu söz konusudur.Bu çift kutupluluğu ise ancak iman yoluyla aşkın varlık açığa çıkarır.
Varlığın bilgisine ulaşmada bilginin sonlu ve izafi olduğunu Tanrı’nın ise sonsuz ve sınırsız olduğunu söyler. Bu sonsuz ve sınırsız varlık bilginin izafiliğini yumuşatarak, insanın çıkmaza girmesinden de kurtulacağını savunur.
Aynı zamanda ruh ve bedeni birey ile toplumu uzlaştırma çabalarından dolayı ruhbilim alanında da etkili olmuştur.
Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi,Ahlak, Şeytanla Konuşmalar,Hakimiyet, Anadolu Kültürü Üzerine Makaleler, Yeni Zamanlar Felsefesi bilinen başlıca eserleridir.
Yazar: Soner İnce