Vücudun çok fazla insülin içerdiği hiperinsülinemi, insülin direnci ve diyabet ile bağlantılı bir durumdur. Hiperinsülinemi tip 2 diyabet ile ilgili olsa da, aynı durum değildir. Hiperinsülinemi genellikle insülin direncinin bir sonucudur. Aşağıda hiperinsülineminin nedenleri, insülin direnci ve diyabet arasındaki bağlantılar, tedavi ve komplikasyonlar dahil olmak üzere hiperinsülinemiye genel bilgiler bulunmaktadır.
Hiperinsülinemi Nedir?
Hiperinsülinemi, kandaki insülin miktarının normalden daha yüksek olduğu bir durumdur. Ayrıca insülin, kan şekeri seviyelerini düzenlemeye yardımcı olan bir hormondur ve pankreas insülini üretir. İnsülin, vücudun kandan şeker veya glikoz kullanmasını ve emmesini sağlamaktadır. Vücudun hücreleri, normal işlevlerini tamamlamak için enerji için glikoz kullanır. Vücudun kan şekeri düzeylerini sağlıklı aralıkta tutmak için insüline ihtiyaç duymaktadır. Düzenli çalıştığında, pankreas kan şekeri seviyesini düzenlemek için yeterli insülin oluşturur. Bu, tipik olarak, bir öğünün ardından, özellikle öğün şekeri veya basit karbonhidratları yüksekse, üretimi arttıracağı anlamına gelmektedir.
İnsülin direnci, hiperinsülineminin ana nedenidir ve vücut hücrelerinin, insülini etkin bir şekilde kullanmadığı anlamına gelmektedir. Bu direnç daha yüksek kan şekeri seviyelerine neden olur. Yüksek kan şekeri seviyelerinin bir sonucu olarak, pankreas kan şekeri işlemine ayak uydurmak için daha fazla insülin üretmektedir. Hiperinsülinemi, kişinin anormal derecede yüksek kan şekeri seviyesine sahip olduğu hiperglisemiden farklıdır.
Hiperinsülinemi, İnsülin Direnci ve Diyabet
Kendi başına, hiperinsülinemi diyabet değildir. Bununla birlikte, insülin direnci her iki duruma da neden olabilir ve genellikle iki durumu birbirine bağlamaktadır. Kişi de insülin direnci, pankreas kapanmaya başladığında ve artık kan şekeri seviyelerini kontrol etmek için yeterli insülin üretmediğin de tip 2 diyabet geliştirmektedir.
Belirtileri
Hiperinsülinemi tipik olarak gözle görülür semptomlara neden olmamaktadır. 2016 yılında yapılan bir çalışmada araştırmacılar, test ettikleri kişilerin çoğunun hiperinsülinemi belirtileri göstermediğini bulmuşlardır. Bu sebeple semptom eksikliği nedeniyle buna sessiz seyreden bir hastalık olarak belirtmişlerdir. 2016 da yapılan bir başka çalışma da ise, durumun erken evrelerinde asemptomatik olduğunu belirtmektedirler.
Nedenleri
Hiperinsülineminin en yaygın nedeni insülin direncidir. Vücut, insülini doğru kullanmadığında, pankreas, kan şekeri seviyesindeki artışı telafi etmek için daha fazla insülin üretmektedir. İnsülin direnci, tip 2 diyabete neden olmaktadır ve uzun süre insülin ihtiyacı arttıkça, pankreas talebe ayak uyduramaz. Bununla birlikte bu eksiklik olduğunda, tip 2 diyabet ortaya çıkmaktadır. Nadir durumlarda, insülinoma olarak bilinen bir tümör, hiperinsülineminin nedenidir. İnsülin üreten pankreas hücrelerinde insülinoma görülür. Doktorların hipoglisemi dediği düşük kan şekeri durumu karakterize ederler. İnsülinoma, vücudun yüksek kan şekeri seviyelerini yükselttiği diyabetin karşıtıdır. Bir başka nadir hiperinsülinemi nedeni de nesidioblastozdur. Nesidioblastosis, pankreasta insülin yapan aşırı sayıda hücreye sahip olduğunda meydana gelmektedir. Aynı zaman da bu durum kan şekeri düşüklüğüne de yol açmaktadır. Kişiler aile öyküsü veya genetik yatkınlık nedeniyle insülin direncinden kaynaklanan hiperinsülinemi geliştirmeye daha duyarlıdırlar.
Tedavi ve Diyet
Hiperinsülinemiyi tedavi etmek için sağlık kuruluşu kapsamlı tedavi planı önermektedir. Bu plan, diyet, egzersiz ve kilo vermeyi içeren yaşam tarzı değişiklikleri yapmaya odaklanmaktadır. Ayrıca bu yöntemler etkili olmadığında tedaviyi ilaç içermektedir. Kişinin beslenmesi, insülin direncine bağlı hiperinsülineminin tedavisinde önemli bir etkiye sahiptir. Sağlıklı ve dengeli diyet, kişinin sağlıklı kiloyu korumasına yardımcı olabilir ve genel olarak vücut fonksiyonlarını iyileştirmektedir. Ayrıca spesifik diyetler kan şekeri artışını önleyebilir, kişinin insülin seviyelerini ve ihtiyaçlarını daha iyi düzenlemesine izin vermektedir. Glisemik kontrole odaklanan diyetler, hiperinsülinemi tedavisinde faydalıdır. Basit karbonhidratları düşük diyet kişilerin glikoz seviyelerini düzenlemesine yardımcı olmaktadır. Glikoz seviyelerini kontrol etmeye yardımcı olan diyet yiyecek türleri vardır. Bu diyet yiyecek türleri aşağıdaki gibidir:
• Sebzeler
• Lif
• Meyveler, çoğu şeker bakımından yüksek olmasına rağmen, günde 2-3 porsiyondan fazla olmamalıdır.
• Yağsız et
• Kepekli tahıllar
Kişi, glikozunu sağlıklı diyetle yönetmenin en iyi yolunu bulmak için sağlık hizmeti sağlayıcısına danışmalıdır. Diyet değişikliklerine ek olarak, hiperinsülinemili kişi egzersizini arttırmada fayda sağlayacaktır. Egzersiz, vücudun insülin toleransını artırabilir ve kişinin sağlıklı kiloyu korumasına yardımcı olmaktadır. Aerobik ve direnç eğitimi, hiperinsülinemi için faydalı egzersizlerdir. Bununla birlikte, kişi egzersiz planlarını doktorları ile görüşmelidir. Hiperinsülinemi için yararlı faaliyetler aşağıdaki gibidir:
• Koşu yapmak
• Tek seferde tek bir kas grubu için düşük tekrarlara odaklanan direnç faaliyetleri
• Yürüyüş yapmak
• Bisiklete binmek
• Hafif yürüyüş yapmak
Egzersiz ve diyet, durumu düzenlemeye yardımcı olmak için yeterli değilse, doktor hiperinsülinemiyi tedavi etmek için ilaç önermektedir. Çoğu durumda, doktorlar diyabet tedavisinde aynı ilaçları kullanmaktadırlar. Bazı ilaçlar hiperinsülinemiyi şiddetlendirebilir, bu yüzden kişi doktoruyla en iyi seçenekleri konuşmalıdır. Bu konuşma, bireyin aldığı diğer ilaçları da kapsamalıdır. Hiperinsülinemi, kişi vücudunda çok fazla insülin olduğu zamandır ve en sık 
insülin direncinin sonucudur. İnsülin direnci sonunda tip 2 diyabete yol açmaktadır. Tipik olarak, kişinin en iyi tedavi seçenekleri egzersiz ve diyet değişikliklerini içermektedir. Bunlar etkili değilse, doktor ilaç yazabilmektedir. Kişi, diyetini önemli ölçü de değiştirmeden veya yeni bir egzersiz programına başlamadan önce doktoru veya başka bir sağlık kuruluşu ile görüşmelidir.
Kaynakça:
researchgate.net
diabesity.ejournals.ca
insulinresistance.org
diabetes.co.uk
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu