Büyük miktarda baharatlı veya çok zengin bir yemekten sonra ara sıra mide yanması yaşanması alışılmadık bir durum değildir. Ancak göğüste veya boğazda sık sık yanma, rahatsızlık hissi yaşanıyorsa, kişi asit reflü veya gastrofageal reflü hastalığına yakalanmış olabilir. Mide yanması sıklıkla alt özofageal sfinkter (AÖS veya İngilizcedeki kısaltması LES) kası zayıfladığında veya çok fazla gevşediğinde ortaya çıkar. Bu kaslar yemek borusunun sonunda, mideyle buluştuğu yerdedir. Genellikle AÖS kası yemek yedikten veya içtikten sonra sıkıca kapanır. Bu da mide asidinin yemek borusuna geri kaçmasını engeller. Gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH) durumunda sfinkter kası sıkıca kapanmaz, bu nedenle asit mideden kaçar ve yemek borusuna girer. Asit reflüsünün diğer nedenleri arasında uyumadan kısa süre önce yemek, aşırı yemek veya ağır, baharatlı veya yağlı yiyecekler yemek, kafeinli içecekler içmek ve ağır bir yemek yedikten hemen sonra uzanmak yer alır. Hamile kadınlar, düzenli olarak gazlı içecek içenler ve aşırı kilolu kişiler özellikle risk altındadır. Ayrıca midenin hidroklorik asidini artıran portakal ve kızılcık gibi turunçgillerin tüketilmesinden de kaynaklanır. Tüm doğru şeyler yapılsa bile zaman zaman asit reflüyle karşılaşılabilir.
Asit Reflü Belirtileri
Mideden göğse doğru yavaşça yükselen, yakıcı bir ağrı veya ağzın arkasında ekşi asit varmış gibi bir his asit reflü adı verilen bir durumun belirtisidir. Şişkinlik, geğirme, mide bulantısı bundan kaynaklanabilir. Asit reflü, farklı insanlarda farklı belirtilere neden olur. Asit reflü ile uğraşan kişiler aşağıdaki gibi belirtilerle karşılaşabilirler.
Göğsün ortasında veya boğazda yanma hissi
Regürjitasyon veya mide içeriğinin boğaza, ağza gelmesi
Disfaji (yutma zorluğu)
Göğüs ağrısı
Boğaz ağrısı
Mide bulantısı
Yutma sorunları.
Öksürük veya ses kısıklığı
Bazen ilaçlar gerekli olsa da, diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri sıklıkla mide yanmasını önlemeye ve yönetmeye yardımcı olabilir.
Asit Reflüsüne Yardımcı Olabilecek İçecekler
Birçok içecek sindirimi artırabilir ve asit reflüsü ile mücadeleye yardımcı olabilir. Aşağıda, belirtilerin üstesinden gelmeye ve asit reflü semptomlarını azaltmaya yardımcı olabilecek içecekler yer almaktadır.
Su
Su, tüketilebilecek en iyi, en faydalı içecektir; asit reflü semptomlarının iyileştirilmesi de dahil olmak üzere birçok nedenden dolayı çok önemlidir. Bir çalışma, sık sık su yudumlamanın yemek borusundaki asidin temizlenmesine yardımcı olabileceğini ve potansiyel olarak mide yanmasını ve yemek borusunun hasar görmesini önlemeye yardımcı olabileceğini bulmuştur. PH’ı yedi olan saf su nötr olarak kabul edilir, yani pH ölçeğinde ölçüldüğünde ne asidik ne de baziktir. Başka bir çalışma, pH değeri değiştirilmiş alkali, elektrolize su içmenin mide asidini nötralize etmeye yardımcı olabileceğini ve bunun sonucunda asit reflü veya diğer mide-bağırsak semptomlarının hafifletilebileceğini bulmuştur.
Bitki Çayları
Bitkisel çaylar, yemek borusunun iç yüzeyi de dahil olmak üzere sindirim sistemindeki iltihabı azaltarak ve mide asitlerini nötralize ederek GÖRH semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Asit reflü semptomlarını hafifletebilen bitkisel çaylar şunlardır:
Zencefil çayı: Zencefil mide bulantısını, gazı ve şişkinliği hafifletme özelliğiyle bilinir. Daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmasına rağmen zencefilin anti-inflamatuar özelliklerinin sindirim sistemindeki tahrişi azaltmada ve mide yanmasını hafifletmede etkili olduğuna inanılmaktadır. Şekersiz zencefil çayı içebilir veya asit reflüsünü tedavi etmek için salata ve yiyeceklerin üzerine zencefil rendelenebilir. Rendelenmiş zencefil, kimyon tozu, kaya tuzu ve limonlu su ile kaynatılıp, süzülerek yemeklerden sonra servis edilebilir. Limonlu zencefilli su sindirime yardımcı harika bir kombinasyondur.
Meyan kökü çayı: Meyan kökü mide yanmasına faydalı olabilir çünkü yemek borusunun mukozal yüzeyini arttırır, bu da mide asidinin neden olduğu tahrişten korunmasına yardımcı olabilir.
Zerdeçal çayı: Kurkumin adı verilen bir bileşik sayesinde yemek borusunu ve alt sfinkteri mide asidinden koruyarak asit reflü etkilerini hafifletmeye de yardımcı olabilir.
Papatya çayı: Anti inflamatuar özelliğe sahip olan papatya çayı yıllardır mide rahatsızlığını sakinleştirmek için doğal bir çare olarak görülmüştür. Ayrıca stres ve tahriş gibi sindirim sorunlarını tetikleyebilecek rahatsızlıkların azaltılmasına da yardımcı olabilir. Yatmadan önce içilen bir fincan papatya çayı mideyi rahatlar ve aynı zamanda iyi bir uykuya yardımcı olur. Bazı araştırmalar mide yanmasını önlemek ve hafifletmek için Roma papatyası ve zencefilin birleştirilmesini önermektedir. Ayrıca bitki çayına bir kaşık bal eklemek de faydalı olabilir. Balın doğal antiinflamatuar özellikleri vardır ve yemek borusundaki inflamasyonu azaltmaya yardımcı olabilir.
Bitki çaylarının asit reflü için faydalı olabilir ancak bazı çayların semptomları kötüleştirebileceği unutulmamalıdır. Örneğin, nane çayı bazı sindirim semptomlarını hafifletmeye yardımcı olsa da mide yanmasını daha da kötüleştirebilir. Kafein oranı yüksek veya narenciye içeren çaylar yemek borusunu tahriş edebilir ve asit reflüyü şiddetlendirebilir.
Az Yağlı veya Yağsız Süt
Yağ oranı yüksek yiyecek ve içeceklerin özofagus sfinkterini gevşettiği, potansiyel olarak açık kalmasına ve mide asidinin yemek borusuna girmesine izin vererek asit reflüsüne neden olduğu kanıtlanmıştır. Sütün asit reflü semptomlarına yardımcı olabileceği söylense de bu durum sütün türüne bağlıdır. Örneğin tam yağlı sütten kaçınılmalıdır. Tam yağlı sütteki yağ içeriği mide yanmasını şiddetlendirebilir. Bunun yerine, semptomları hafifletmeye yardımcı olabilecek az yağlı veya yağsız süt ürünleri tercih edilmelidir. Az yağlı soğuk süt, mide yanmasını anında rahatlatır. Yağsız sütün, mide astarı ile mide asidi arasında geçici bir tampon görevi görebildiğinden, mide yanmasını hızlı bir şekilde giderdiği düşünülmektedir.
Sade Yoğurt
Az yağlı yoğurt da mide ekşimesini hafifletmek için iyi bir seçenektir çünkü sütle aynı rahatlatıcı özelliklere sahiptir. Az tuzlu ve az yağlı ayran denenebilecek sağlıklı bir seçenektir. Kalsiyum bakımından zengin olan yoğurt ayrıca sindirime yardımcı olabilecek probiyotikler de içerir. Bağırsak dostu bakteriler sindirimi iyileştirir ve asit reflüsünü önler. Probiyotikler bağırsaktaki sağlıklı bakterileri destekler.
Az Yağlı Kefir
Fermente yoğurtlu bir içecek olan kefirin hem sindirim sağlığı hem de reflü için mükemmel bir seçim olduğu bilinmektedir. Ayrıca iyi bakteri içeriği nedeniyle laktoz intoleransı olanlar tarafından genellikle daha fazla tolere edilir. Kefirdeki yüksek miktarda probiyotik kültür sindirim sağlığına yardımcı olabilir ve iyi bir protein kaynağıdır.
Bitki Bazlı Sütler
Süt yerine geçecek bir içecek arayanlar aşağıdaki gibi içecekleri içmeyi düşünebilir:
Soya sütü
Badem sütü
Keten sütü
Hindistan cevizi sütü
Yulaf sütü
Kaju sütü
Bunların hepsi çoğu süt ürününe kıyasla daha düşük yağ içeriğine sahiptir, bu da onları asit reflü sorunu yaşayanlar için daha iyi bir seçim haline getirir.
Asidik olmayan Meyve ve Sebze Suları
Asit reflü hastaları ananas, domates, portakal veya elma suları gibi asitli meyve sularından kaçınmalıdır. Bunlar yemek borusunu tahriş ederek mide yanmasını daha da kötüleştirebilir. Düşük asitli meyve ve sebze sularının mide yanmasına neden olma olasılığı daha düşüktür. Hatta bazı kişiler düşük asitli meyve suları içtikten sonra belirtilerin hafiflediğini bildirmektedir. Düşük asitli meyve sularının bazı örnekler şunları içerir:
Lahana suyu
Havuç suyu
Ispanak suyu
Kereviz suyu
Rezene suyu
Kavun suyu
Karpuz suyu
Salatalık suyu
Armut suyu
Aloe vera suyu
Düşük asitli meyve ve sebzelerin yağsız yoğurtla, sütle veya bitki bazlı bir alternatifle birleştirilmesi ile sağlıklı vitamin ve minerallerle dolu, asit reflü semptomlarıyla mücadele edilmesine yardımcı olan bir smoothie oluşturulabilir.
Smoothie’ler
Sebze, meyve ve yulaftan oluşan smoothieler lif yüklüdür. Yüksek lif alımının tokluk değeri daha yüksektir. Daha az yemek aynı zamanda asit reflüsünü de önler. Soğutulmuş sütle yulaflı, muzlu smoothie evde kolaylıkla hazırlanabilir.
Kremalı çorbalar
Patates, havuç veya kereviz gibi sebzelerle, %1 sütle yapılan asidik olmayan, az yağlı çorbalar, ciddi bir sindirim rahatsızlığı bırakmadan kolayca sindirilebilir. Sıvılar mideden katı gıdalara göre daha hızlı çıkar ve mide içeriğinin yemek borusuna geri dönmesi için daha az zaman sağlar.
Elma Sirkesi
Tek başına asidik olmasına ve konsantre halde tüketildiğinde zaten iltihaplı olan boğazda tahrişe neden olabilmesine rağmen, ılık su ile seyreltilmiş elma sirkesinin düzenli olarak alınması sindirime yardımcı olarak asit reflüsünü azaltabilir. Elma sirkesinin reflü semptomlarına yardımcı olup olmadığına dair bilimsel bir kanıt yoktur. Elma sirkesinin hazımsızlığı azaltıcı etkilerini kanıtlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmasına rağmen, bir probiyotik olması nedeniyle bazı insanlar için işe yarayabilir.
Herhangi bir yerde asit reflü belirtileriyle karşılaşılırsa yukarıda adı geçen, serinletici veya rahatlatıcı etkileri olan ve mideyi yormayan içecekler diyete eklenebilir.
Asit Reflüde Kaçınılması Gereken İçecekler
Bazı içecekler bazı kişilerde mide yanmasını tetikleyebilir. Mide yanmasıyla mücadele eden veya bunu önlemek isteyenler belirli içecekleri sınırlamayı veya bunlardan kaçınmayı düşünebilir. Kaçınılması gereken içeceklerden bazıları şunlardır:
Yüksek Yağlı İçecekler
Bilim insanları diyetin asit reflüyü nasıl etkilediğini incelediklerinde sonuçlar çelişkili olabilir. Bununla birlikte, yüksek yağlı yiyecek ve içeceklerin alımının GÖRH semptomlarının kötüleşmesiyle bağlantılı olduğunu gösteren çeşitli araştırma çalışmaları vardır. Bu nedenle reflü hastası olan kişilerin milkshake gibi yağlı içeceklerden ya da krema ve likörle yapılan alkollü içeceklerden uzak durması iyi olabilir.
Yüksek Kalorili İçecekler
Kilo alımı, artan reflü semptomlarıyla ilişkilendirilmiştir. Karamel şurubu ve çırpılmış krema ile karıştırılmış buzlu mocha kahve içeceği, çok az besin değeri ile güne hızlı bir şekilde 500 kalori ekleyebilir. Hafta boyunca yüksek kalorili içecekler içmek, hızla istenmeyen kilolara neden olabilir ve bu da reflüye katkıda bulunur.
Yüksek Asitli Meyve Suları
Turunçgiller (portakal, limon, misket limonu suyu, greyfurt, mandalina) ve ananas, domates gibi yüksek asitli bazı meyve ve sebzeler genellikle mide yanması semptomlarıyla ilişkilendirilmektedir. Asit reflüsü olan yaklaşık 400 kişiyle yapılan bir ankette, yüzde 72’si portakal veya greyfurt suyu içtikten sonra mide yanmasının arttığını bildirmiştir. Turunçgiller (narenciyeler) mide yanmasını tetikler çünkü AÖS basıncını düşürür ve mide boşalmasını geciktirerek yiyeceklerin midede olması gerekenden daha uzun süre kalmasına neden olurlar.
Turunçgiller ve domates gibi asitli yiyecekler zarar görmüş yemek borusunun iç yüzeyini tahriş edebilen sitrik asit içerir. Mide yüksek asit seviyelerine dayanabilir ancak yemek borusu bunu yapamaz. Asit reflü sorunu olan kişiler ne içebileceklerini seçerken meyve veya sebze sularını sitrik asit açısından kontrol etmemelidir, çünkü sitrik asit sıklıkla tatlandırıcı olarak kullanılır. Semptomları tetikleme riskini azaltmak için sitrik asit içeren ürünlerden kaçınılmalıdır.
Çikolatalı İçecekler
Asit reflü semptomlarının artmasından sıklıkla çikolata sorumlu tutulur. Sıcak çikolata, çikolatalı süt ve çikolata likörleri reflüyü daha da kötüleştirebilir.
Kahve ve Kafeinli İçecekler
Kahve ve kafein içeren diğer içeceklerin mide yanması için potansiyel tetikleyiciler olduğu, alt özofagus sfinkterinin nasıl çalıştığını etkileyebileceği tespit edilmiştir. Kafein seviyesinden bağımsız olarak kahvenin reflü semptomlarına yol açabileceğini gösteren kanıtlar vardır, ancak mevcut araştırmaların hala karışık olduğunu belirtmek önemlidir. Bir çalışmada, gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH) öyküsü olmayan kadınlarda kahve, çay, asitli içecek, süt, su ve meyve suyu tüketiminin reflü semptomları üzerindeki ilişkisi incelenmiştir. Araştırmacılar günde altı veya daha fazla porsiyon kahve, çay ve asitli içecek gibi kafeinli içecek içmenin reflü semptomlarında artışa neden olduğunu bulmuştur. Bu içeceklerden ikisini suyla değiştirmek semptomların azalmasına yardımcı olmuştur. İlginç bir şekilde, kafeinli ve kafeinsiz kahve ve soda arasında sonuçlar benzerdir. Ayrıca kafeinsiz çay ile reflü semptomları riski arasında kafeinli çaya göre daha güçlü bir ilişki vardır. Bu, kafein dışındaki bileşiklerin mide yanmasına katkıda bulunabileceğini düşündürmektedir. Ancak aynı yıl yapılan başka bir araştırmada çay ve kahve tüketimi ile reflü belirtileri arasında hiçbir bağlantı bulunamamıştır. Mesela, kahve içmek bazı reflü hastalarını rahatsız edebilir ama herkesi rahatsız etmez. Ancak kahvenin asidik kabul edildiği unutulmamalıdır; dolayısıyla yemek borusunda zaten tahriş varsa, kahve içmenin kişiye kendini daha kötü hissettirmeye neden olma ihtimali yüksektir.
Alkollü İçecekler
Alkol ve mide yanması arasındaki ilişki üzerine yapılan çalışmalarda karışık sonuçlar elde edilmiştir. Ancak en son yapılan daha büyük çalışmalar, alkol tüketiminin reflü ve semptomlarına yol açabileceğini, belirtileri şiddetlendirebileceğini, çoğu semptomun tüketimden sonraki bir saat içinde ortaya çıktığını göstermektedir. Aşırı içki içen kişiler daha büyük risk altındadır. Asit reflü hastası olan ve içki içmeyi tercih eden kişilerin elma şarabı, beyaz şarap, narenciye kokteylleri, bira ve sert likör dahil alkollü içeceklerin tüketimi söz konusunda ölçülü olması, asidik veya karbonatlı karıştırıcı sıvılar ekleyerek içmekten kaçınması, yeterince su tüketmesi önemlidir. Araştırmalara göre, light biralar diğer alkollü içecek türlerine göre daha az kalorili ve karbonhidratlıdır, asit reflü semptomlarını şiddetlendirmekten kaçınmaya çalışanlar için bu iyi bir seçim olabilir. Alkol içerken asit reflüsünü önlemeye yardımcı olmak için birkaç şey yapılabilir. Öncelikle aç karnına içki içmemeye çalışılmalıdır. İçmeden önce küçük miktarda bir yemek veya atıştırmalık yemek, asit reflü riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Asit reflü hastası olan kişilerin alkolden kaçınması en iyisidir. Alkol tüketimini durdurmak çoğu kişi için asit reflü semptomlarını iyileştirmiyor gibi görünse de aslında yemek borusu kanseri riskinin azalması gibi olumlu etkileri görülmektedir. Beslenme kuralları, kadınlar için günde bir içkinin, erkekler için ise günde iki içkinin aşılmamasını önermektedir.
Asitli, Gazlı İçecekler
Kanıtlar asitli, gazlı içeceklerin reflü ve mide yanması ile ilişkili olduğunu göstermektedir. Reflü hastalığı olanlar bu tür içeceklerden de kaçınmalıdır. Reflü atağı sırasında mide asidi yemek borusuna ve ağza girerek diş minelerini etkileyebilir ve zamanla dişler zarar görebilir. Şekerli, gazlı içeceklerin içilmesi de diş erozyonu için güçlü bir risk faktörü olabilir. Bu ikisini birleşmesi diş sağlığı için sorun yaratabilir.
Baharatlı İçecekler
GÖRH semptomları olan hastalarla yapılan bir ankette, sorulara yanıt verenlerin yüzde 88’i baharatlı yiyecekleri mide yanması nedeni olarak sıralamıştır. Asit reflü hastası bir kişinin Bloody Mary ve Meksika sıcak çikolatası gibi baharatlı içeceklerden kaçınması gerekir.
Not: Bloody Mary, votka, limon suyu, domates suyu, acı sos, tuz, worcestershire sosu (worcester sosu da denilen, sirke, sarımsak, kırmızıbiber, tuz, şeker, demirhindi gibi bileşenler içere bir sostur) ve karabiber gibi bazı baharatlar içeren bir klasik bir kokteyl çeşididir.
Tuzlu İçecekler
Fazladan tuz tüketmek reflü semptomlarının artmasıyla ilişkilendirilmiştir. Örneğin, kenarları tuzlu bir bardakta servis edilen margaritalardan kaçınılmalıdır.
Yukarıdaki içecek listesinden kaçınmak reflü semptomlarını azaltmaya yardımcı olabilir. İçmek için ne seçilirse seçilsin, yavaş yavaş içilmesi önemlidir. Aslında içecekleri ve yiyecekleri hızlı tüketmenin sağlıklı insanlarda bile reflü ataklarını arttırdığı gösterilmiştir. Yavaş içmek, reflü semptomlarını azaltabilecek, yapılabilecek kolay bir yaşam tarzı değişikliğidir.
Asit Reflüyü Kontrol Etmeye Yönelik İpuçları
Mide yanması rahatsız edici olabilir ancak kontrol altına alınabilir. Diyeti işlenmemiş, tam tahıllar, taze meyve ve sebzeler, fermente gıdalar ve yağsız proteinlerle güçlendirmek, asit reflüsünün üstesinden gelmede uzun bir yol kat edebilir. Tüketilen yiyecek ve içeceklerde ayarlamalar yapmanın yanı sıra günde daha az büyük öğünler yerine birkaç küçük öğün yemek, sigara içmemek, yemekten hemen sonra uzanmaktan kaçınmak, kilo vermek, uyurken yatağın baş kısmını yükseltmek, günde 30 dakika egzersiz yapmak da gerekmektedir.
Asit reflüyle mücadele edenlere vücutları tam olarak neyin yanlış olduğunu anlatmaya çalışıyor ve değişiklik yapması için sinyaller gönderiyor olabilir. Altta yatan nedenden emin olmayanlar belirtilerin temel nedenini anlamaya ve kişiselleştirilmiş bir tedavi planı oluşturmaya yardımcı olabilecek bir doktordan rehberlik almalıdır.
Doktor Ne Zaman Görülmelidir?
Diyeti değiştirmek veya reçetesiz antiasit ilaçlar almak asit reflü semptomları hafifletmezse, işler kontrolden çıktığında bir doktorla görüşülmelidir. Birkaç hafta boyunca diyetini değiştirmeyi denemiş ve rahatlamamış olan, yutma güçlüğü, kanlı dışkı veya dışkı renginde değişiklik yaşayan kişilerin birinci basamak sağlık hizmeti veren bir kuruluşa veya bir gastroenterologa başvurması önerilir. Haftada birkaç kez asit reflü yaşayanların bunu doktorlarına söylemesi özellikle önemlidir; çünkü kontrolsüz mide yanması zamanla yemek borusunda hasara neden olabilir ve yaşlandıkça gırtlak kanseri riskini artırabilir.
Doktor muhtemelen belirli gıda tetikleyicilerinin tanımlanmasına yardımcı olması için bir yiyecek günlüğü tutulmasını, endoskopi ile yemek borusunda hasar olup olmadığının kontrol edilmesini isteyecek veya mide asidini baskılamak için proton pompası inhibitörleri gibi ilaçlar reçete edecektir. Bunların hepsi mideyi ve boğazı iyileşme yoluna sokabilir.
Uyarı: Yukarıdaki içerik yalnızca genel bilgi sağlamaktadır, profesyonel tıbbi tavsiye, teşhis veya tedavinin yerine geçmesi amaçlanmamıştır. Tıbbi bir durumla ilgili sorunlar için daima bir doktorun tavsiyesine başvurulmalıdır.
Kaynakça:
https://www.healthieruny.com/resources/what-to-drink-with-acid-reflux
https://www.healthcentral.com/article/drinks-to-avoid-with-acid-reflux
https://www.healthline.com/health/gerd/beverages#drinks-for-acid-reflux
https://www.ndtv.com/health/try-these-expert-recommended-soothing-drinks-to-fight-acid-reflux-and-other-digestive-issues-2262737
https://www.verywellhealth.com/heartburn-what-to-drink-6504457
https://cekerekdh.saglik.gov.tr/TR-248672/refluye-yol-acan-10-yiyecek.html
https://www.medikalakademi.com.tr/reflu-diyeti-nasil-yapilir-refluye-iyi-gelen-besinler-ve-caylar/
Yazar: Müşerref ÖZDAŞ