Çöp kutularının içine bakıldığında her gün yüksek miktarlarda çöp atıldığı görülür. Bu çöplerin haftalık, aylık hatta yıllık miktarının ne kadar büyük olduğunu tahmin etmek o kadar da zor değildir. Çöpün aslında ortadan kalktığını düşünmek herkese cazip gelse bile daha derin düşünüldüğünde o çöp kutusundan çıktıktan sonra gerçekte ne olduğunu incelemek gerekir.
Katı Atıklarla İlgili Bilgiler
İlk olarak ABD’de yapılan bir araştırma verilerine bakılırsa her bir saatte Amerikalıların 2,5 milyon plastik şişeyi attığını biliniyor. ABD’de yaşayan her insan, her gün ortalama 2 kg (yaklaşık 4,4 pound) çöp atıyor. Bunlar inşaat enkazı, tarımsal atık veya endüstriyel atık gibi üretilen diğer atıklardan farklıdır. Tüm bu atıklarla başa çıkmak için üç yöntem kullanılır. Bunlar yakma, depolama alanları ve geri dönüşümdür.
Yakma
Yakma, katı atıkların yakılması için reaktör hücresinde atıkları oksijen takviyesiyle kurutup gaza dönüştürülerek ve yüksek ısıda parçalanan atık arıtma işlemidir. Spesifik olarak yakma tesisleri atık maddede bulunan organik materyali yakar.
Yakma işleminin çevresel açıdan birkaç avantajı vardır. Örneğin yakma tesisleri çok fazla yer kaplamaz. Ayrıca yer altı sularını da kirletmez. Bazı tesisler elektrik üretmek için yakıcı atıkların ürettiği ısıyı bile kullanırlar. Yakma işleminin dezavantajları da vardır. Yakma işlemi sırasında çok sayıda kirletici madde açığa çıkarırlar ve yakılanın yaklaşık yüzde 10’u geride kalır ve bir şekilde kullanılması gerekir. Yakma fırınlarının yapımı ve işletilmesi de maliyet açısından yüksek olabilir.
![Atıkların Geri Dönüşümü]()
Düzenli Depolama Alanları
Depolama sahası, katı atıkların gömülmesi için hazırlanmış, drenajı yapılmış ve oluşan gazları toplamak için bacaları konulmuş alandır. Depolama alanları en eski ve en yaygın atık işleme yöntemidir. Depolama sahasının icadından önce Avrupa’daki topluluklarda yaşayan çoğu insan çöplerini sokaklara veya şehir kapılarının dışına atıyorlardı. Ancak 1800’lerin başlarında, insanlar tüm bu çöplerin çektiği haşeratların hastalıklar yaydığını fark etmeye başladı.
Yerel topluluklar, sakinlerin çöplerini bertaraf edebileceği zeminde açık delikleri olan toprak dolgularını kazmaya başladı. Ancak çöplerin sokaklardan atılması iyi olsa da şehir yetkililerinin bu çirkin çöplüklerin hala böcekleri çektiğini fark etmeleri uzun sürmedi. Ayrıca, atık maddelerden kimyasalları sızdırarak akarsu ve göllere kaçan veya yerel yeraltı suyu kaynağına sızan, sızıntı suyu denilen kirletici maddeleri oluşturdular.
1976 yılında ABD, bu açık çöplüklerin kullanımını yasakladı ve düzenli depolama alanlarının oluşturulması ve kullanılması için yönetmelik oluşturdu. Bu tür çöplükler, belediye katı atıklarının yanı sıra inşaat atıklarını ve tarımsal atıkları tutup yakındaki toprak ve suyu kirletmesini önleyecek şekilde tasarlanmıştır.
Düzenli bir depolama sahasının temel özellikleri şunlardır:
Astarlar: Sızıntı suyunun toprağa sızmasını engelleyen, depolama sahasının altındaki ve yanlarındaki kil ve plastikle kaplanan tabakalardır.
Sızıntı suyu arıtımı: Sızıntı suyunun toplandığı bir tank ile bu su kimyasallarla arıtılır. Ve böylece su kaynaklarını kirletilmesinin önüne geçilmiş olunur.
Kuyuların izlenmesi: Kirleticilerin suya sızmamasını sağlamak için düzenli olarak test edilen çöp sahasına yakın olan kuyuların izlenmesidir.
Sıkıştırılmış katmanlar: Atık düzensiz bir şekilde durmasını önlemek için katmanlar halinde sıkıştırılır. Katmanlar plastik veya temiz toprakla kaplanır.
Havalandırma boruları: Bu borular, atık olarak ayrışan gazların yani metan ve karbondioksitin atmosfere karışmasını, yangınların ve patlamaların önlenmesini sağlar. Bir depolama alanı dolduğunda yağmur suyunun içeri girmesini engellemek için bir kil kapağı ile örtülmüştür. Bazıları parklar veya rekreasyon alanları olarak yeniden kullanılıyor, ancak devlet düzenlemeleri bu arazinin konut veya tarım amaçlı kullanılmasını yasaklıyor.
Geri Dönüşüm![Atıkların Geri Dönüşümü]()
Geri dönüşüm, hammaddelerin geri kazanılması ve yeni ürünler yapılıp tekrar kullanılması işlemidir. Katı atığın arıtılmasının bir başka yolu, atık akış içindeki hammaddelerin geri alınması ve yeni ürünlerin yapılması için tekrar kullanılmasıdır. Geri dönüşüm, yakılması veya gömülmesi gereken atık miktarını azaltır. Ayrıca, kâğıt ve metaller gibi kaynaklara olan ihtiyacı azaltarak çevre üzerindeki baskıyı da ortadan kaldırır. Geri kazanılmış ve geri dönüştürülmüş bir malzemeden yeni bir işlem üretmenin genel süreci, aynı zamanda yeni malzemeler kullanan bir ürünün oluşturulmasından daha az enerji kullanır. Neyse ki, atık akışında; örneğin yağ, lastik, plastik, kâğıt, cam, pil ve elektronik gibi geri dönüştürülebilen birçok malzeme vardır. Geri dönüşümlü ürünlerin çoğu dört ana grupta yer almaktadır: Bunlar metal, plastik, kâğıt ve camdır.
Metal: Çoğu alüminyum ve çelik teneke içindeki metal, %100 geri dönüştürülebilirdir, bu da yeni teneke kutular yapmak için tekrar tekrar kullanılabileceği anlamına gelir. Yine de her yıl Amerikalılar alüminyum kutularda 1 milyar dolardan fazlasını atarlar.
Atık akış içindeki hammaddelerin geri alınması ve yeni ürünlerin yapılması için tekrar kullanılmasıdır. Geri dönüşüm, yakılması veya gömülmesi gereken atık miktarını azaltır. Ayrıca, kâğıt ve metaller gibi yeni kaynaklara olan ihtiyacı azaltarak çevre üzerindeki baskıyı da ortadan kaldırır. Geri kazanılmış, geri dönüştürülmüş bir malzemeden yeni bir işlem yaratmanın genel süreci, aynı zamanda yeni malzemeler kullanan bir ürünün oluşturulmasından daha az enerji kullanır.
Plastik: Benzin yapmak için yağ (fosil yakıt) rafine edildikten sonra kalan katı malzemelerden veya reçinelerden plastik yapılır. Bu reçineler daha sonra ısıtılır ve gerilir veya torbalardan şişelere ve sürahilere kadar her şeyi yapmak için kalıplanır. Bu plastikler atık akışından kolayca toplanır ve yeni ürünlere dönüştürülür.
Kâğıt: Çoğu kâğıt ürünü, birkaç kez geri dönüştürülebilir, çünkü geri dönüştürülmüş kâğıt, işlenmemiş malzemeler kadar güçlü veya sağlam değildir. Ancak geri dönüştürülen her metrik ton kâğıt için, kayıt işlemlerinden 17 ağaç kurtarılır..
Cam: Cam, tekrar tekrar eritilebileceği için geri dönüşümü ve tekrar kullanımı en kolay malzemelerden biridir. Ayrıca geri dönüştürülmüş camdan cam yapmak, yeni malzemelerden yapmaktan daha ucuzdur çünkü geri dönüştürülmüş cam daha düşük bir sıcaklıkta eritilebilir.
Görüldüğü gibi, çöpe atılan her öğe dünya üzerinde bir etkiye neden oluyor. Birey bazında atık bertaraf ve geri dönüşüm konusunda bilinçlenen her birey, çöpler yaşadığı dünyayı yok etmeden harekete geçmelidir. Herkesin kişisel sorumlulukları arasına alacağı geri dönüşüm konusuna başlamak için geç değildir. Şimdi belki de en iyi zaman.
Kaynakça:
www.thoughtco.com
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu