Klinik olarak B12 vitamininin en iyi bilinen, kırmızı kan hücresi üretimindeki rolüdür. Eksiklik durumu pernisiyöz anemiye neden olabilir. Peki ya B12’nin depresyon, anksiyete, yorgunluk ve hatta psikoz gibi psikiyatrik semptomlardaki rolü nedir?
B12 vitamini bazı nöronların üzerini saran miyelini (sinir uyarılarının iletilmesine izin verir) destekler ve bu vitamin eksik olduğunda, bunama, multipl skleroz, bozulmuş yürüyüş ve duygu gibi semptomları etkilediğinden şüphelenilir. B12 vitamini ve diğer B vitaminleri ruh halini ve diğer beyin fonksiyonlarını etkileyen beyin kimyasallarının üretiminde de rol oynar, bu nedenle eksikliğinin depresyon ve anksiyete ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Psikiyatrik literatürde ilginç vakalar yer almaktadır. Bu vakalardan biri aylarca hem antipsikotik hem de antidepresan ilaçlarla tedavi edilen ve B12 vitamini seviyesi kontrol edilmeden önce iki kez elektrokonvülsif 
tedavi gören 57 yaşındaki bir kadındır. Yıllardır anksiyete, hareket anormallikleri, kabızlık, uyuşukluk, algısal bozukluklar göstermiş ve nihayetinde şiddetli psikiyatrik patoloji olan katatoni yaşamıştır. Yatarak tedavi edilmesine rağmen intihara meyilli olmuş, depresif ve uykulu, uyuşuk bir şekilde kalmıştır. Eksikliğini tespit ettikten sonraki iki ay içinde B12 tedavisini müteakip, 14 yıl önceki başlangıç seviyesine dönmüş ve hiçbir ek işlem yapılmadan stabil kalmıştır.
Normal B12 Değerleri
ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri’ne (NIH) göre normal B12 değerleri, mililitre başına 200 ila 900 pikogram arasındadır. Daha düşük B12 seviyelerine sahip olmak yorgunluk gibi sorunlara neden olabilir. B12 seviyeleri kişiler yaşlandıkça düşme eğilimindedir. Doktorların düşük B12 seviyelerinin yükseltilmesini önermesine karşın uzmanlar, normal vitamin seviyeleri olan kişilerin takviye almaları veya B12 enjeksiyonu yaptırmaları için herhangi bir neden olmadığını vurgulamaktadır.
B12 Vitamini Eksikliğinin Sebepleri
Bir vitaminin düşük seviyeleri, kötü bir beslenmeden veya tüketilen vitaminlerin emilememesinden (ya da zayıf emilimden) kaynaklanabilir. Yaşlı yetişkinler, vejetaryenler, veganlar, çölyak hastalığı veya Crohn hastalığı gibi sindirim bozuklukları olan kişiler yeterince B12 almakta sorun yaşayabilir. Bazı ilaçların, özellikle kan şekerini düzenleyen ilaç olan Metformin’in de eksiklik için bir risk faktörü olduğu gösterilmiştir. Bazı görüşlere göre Proton 
Pompa inhibitörleri ve diğer Antasitlerin uzun süreli kullanımı B12 vitamini eksikliğine neden olabilir. Bazen B12 vitamini eksikliği bilinmeyen nedenlerle ortaya çıkar. Doktorlar bir eksiklikten şüphelenirse B12 veya diğer vitamin düzeylerini kontrol etmek için bir kan testi yapılmasını isteyebilir. Diyetteki iyileştirmelerle (deniz ürünleri, et ve yumurta gibi B12 açısından daha zengin besinler yemek gibi) veya B12 vitamini enjeksiyonuyla birlikte takviyelerle düşük B12 vitamini seviyeleri yükseltilmelidir. Özellikle bağırsakların vitaminleri emmesine yardımcı olan ve intrinsic faktör adı verilen bir proteine sahip olmayanlar için B12 enjeksiyonları (vücudun yeterince sağlıklı kırmızı kan hücresi yapamadığı pernisiyöz anemi için genellikle ayda bir) önerilir.
B12 Vitamini Eksikliğinin Tedavisi
B12 eksikliği tedavi edilirken aktif bir vitamin formunun kullanılması önerilir. Siyanokobalamin, siyanür molekülüne bağlanmış sentetik bir B12 formudur. Hidroksikobalamin, adenozilkobalamin ve metilkobalamin vücutta doğal olarak aktif olan diğer B12 formlarıdır. Enjekte edilebilir B12 vitamini dozajının daha sağlam ve güvenilir bir klinik etki sağladığı bilinmektedir. Dozaj tipik olarak hastanın özelliklerine ve cevabına bağlı olarak bir ila iki ay boyunca haftada 2–3 kez 1000mcg-5000mcg’dir.
B12 enjeksiyonları ve takviyeleri genellikle güvenli olarak kabul edilmekle birlikte, yan etkiler ve riskler, enjeksiyon bölgesinde ağrı ve kaşıntıdan, olağan dışı halsizlik ve düzensiz kalp atışı gibi nadir, ciddi endişelere kadar değişebilir. Uzmanlar çok yüksek seviyelerde B12 takviyesinin karaciğer için toksik olabileceğini söylemektedir. B12 seviyeleri düşük olmayanlar takviyelerden ve enjeksiyonlardan hiçbir şey kazanmayacaklar hatta kendilerine zarar vereceklerdir. B12 ve diğer vitamin takviyeleri, özellikle yüksek dozlarda bazı ilaçlarla etkileşime girebileceğinden, bir vitamin takviyesi almadan önce mutlaka bir doktorla konuşulmalıdır.
B12 Vitamini Kaynakları
Yeterli B12 ve diğer vitaminlerin alındığından emin olmanın en iyi yolu, temel besin kaynaklarını içeren sağlıklı bir beslenmedir. Her ne kadar algler ve fermente gıdalar umut verici seçenekler olsa da, hayvansal gıdalar B12’nin birincil kaynaklarıdır. B12 vitamini balık, yağsız et, 
kümes hayvanları, yumurta, az yağlı ve yağsız süt gibi hayvansal ürünlerde bol miktarda bulunur. Güçlendirilmiş kahvaltılık tahıllı gevrekler ayrıca B12 ve diğer B vitaminleri için iyi bir kaynaktır. Zamanla depolar ve diyetle ilgili kısıtlamadan çok sonra eksiklikle ilgili semptomlar ortaya çıkabilir.
Depresyon Tedavisinde B 12 Vitamininin Yeri
B12 vitamini eksikliği varsa B12 vitamini içeren günlük bir takviye almak vücudun ihtiyaç duyduğu besinleri almasına yardımcı olabilir ancak çalışma sonuçları karışıktır. B12 vitamininin depresyondaki rolü net değildir ve daha çok araştırılmalıdır. B12 seviyeleri normal ve depresyonda olan kişilerin B12 takviyesi alması veya bir B12 enjeksiyonu yaptırması önerilmez. En azından kısa vadede düşük B12 seviyelerini yükseltmenin depresif belirtileri azalttığına bir dair kanıt yoktur. Birkaç uzun süreli çalışma, düzenli olarak B12 vitamini dozunun depresyon nüks oranlarını azaltabileceğini bulmuştur fakat B12 vitamini depresyon tedavisinde birincil odak noktası konumunda değildir. B12 seviyelerinin düşük olabileceğinden şüphelenen, depresyondan muzdarip herkes için ruh sağlığı uzmanları B12 vitamini seviyesinin test edilmesini önerir. Düşük B12 seviyelerinin yükseltilmesinin, depresyonu olan bir kişinin, örneğin antidepresan ilaca cevap verme ihtimalini daha yüksek hale getirebileceğine dair bazı işaretler vardır. Yine de, normal B12 seviyelerine sahip olan kişilere takviye B12 vermenin benzer bir yararı olacağı fikrine destek sağlamamaktadır. Hiçbir takviyenin antidepresanlar ve psikolojik danışmanlık gibi kanıtlanmış depresyon tedavileri yerini alamayacağı unutulmamalıdır. Kısacası, depresyon tedavisi için uzmanlar B12 takviyesini ilaç ve terapi gibi geleneksel tedavi yerine önermez.
Kaynakça:
https://www.mayoclinic.org
https://www.memorial.com.tr
https://health.usnews.com
Yazar: Müşerref Özdaş