Kahvenin içinde neden hiç böcek olmadığını merak ettiyseniz, bir Harvard bilim adamının bunun cevabını bulduğunu söylemeliyiz.
Kafein ve benzeri bileşikler, bitkilerin zararlı haşerelere karşı kullandıkları doğal insektisitlerdir. Bu bilimsel gerçek Tıp Fakültesinde nöroloji profesörü yardımcısı James A. Nathanson tarafından bildirilmiştir. Yüzyıllar boyunca insanlar kahve kullanmış olsa da kafeinli bitkilerde uyarıcılar bulunsa da, kafeinin bitkilerdeki doğal işlevi, şimdiye dek bir gizem olarak kalmaya devam etmiş, James Nathanson, Science dergisinde konuyla ilgili bir rapor yayınlamış ve bu bilgi gıda ürünlerine püskürtmek için, hayvanlara ve insanlara nispeten zararsız olacak olan kafein bazlı böcek öldürücülerin gelişmesine yol açmıştır.
Bilim insanları, yıllardır bitkilerin kendilerini korumak için doğal kimyasallara sahip olduklarını biliyorlardı. Bitkiler; ilginç tatları olan, ilaçlar sağlayan, bizi garip hissettiren çok çeşitli faydalı kimyasal bileşikler üretir. Fakat büyümek ve fotosentez yapmak için tüm bu kimyasallara ihtiyaçları yoktur. Başlıca işlevi bitkileri otçullardan korumaktır. Nathanson buradan yola çıkarak kafeinin bu önemli işlevi yerine getirdiğinden şüphelenmiştir. Birçok bilim adamı sonuçları şaşırtıcı bulsa da bazıları bunun genel önemini küçümsemiştir. Biyoloji profesörü Benjamin Bussey durumu çok ilginç ve hatta eğlenceli bulduğunu, Amerikalı bir zoolog olan Carroll M. Williams ise kafeinin bir böcek ilacı olabileceğini, ancak çok güçlü bir ajan olmadığını söylemiştir.
Böcek Öldürücüler ve Kafein
Yapılan araştırmalar sonucunda kafeinin böcek öldürücülerle birleştiğinde onların öldürücü güçlerini arttırdığı belirlenmiş. Bir testte, küçük doz bir kafeinin bilinen bir pestisitin potansiyelini on kat arttırdığı görülmüş, kombinasyonun gücünün parçaların toplamından çok daha büyük olduğu raporlanmıştır.
Kafein, bir böcek ilacı olarak kullanım potansiyeline sahiptir. Asıl önemli olan, araştırmanın kafeinin halka bir tehlike oluşturduğunu göstermemesidir. James A. Nathanson, sayısız böcek ve larvalarının kafein ve ilgili bileşiklerle muamele edildiğinde davranış ve büyümesinin etkilendiğini görmüştür. Raporda, konsantre dozların birkaç saat veya birkaç gün içinde böcekleri öldürdüğü, besin tüketimi azalttığı ve tütün yeşil kurdunda, ipek otu böceklerinde, kelebek larvalarında ve sivrisinek larvalarında üremeyi engellediği de bildirilmiştir. Örneğin, sivrisinek larvaları, kafeine maruz kaldığında koordine olmamışlar, su doğal olmayan davranışlar sergilemişler, yüzeyinde kalamamış ve boğulmuşlardır. Kafein, böceklerin sinir sistemindeki bazı enzimleri bastırarak yıkıcı etki yaratmaktadır. Benzer şekilde oryantasyon bozukluğu, kafein verilmiş sineklerle beslenen örümcekler ile yapılan deneylerde de gözlenmiş, örümcekler bunun ardından simetrik ağlar oluşturamamışlardır.
Salyangozlar ve Kafein
Salyangozlar % 0,5’lik kafein çözeltisine maruz kalırsa günler içinde 
ölmektedir. Salyangozların nasıl öldüğünü bulmak için, bilim adamları kalp atışlarını izlemişler, kalplerinin düşük kafein konsantrasyonlarında daha hızlı attığını ancak % 0,1 ve daha yüksek konsantrasyonlarda, kafeinin düzensiz ve yavaşlamış bir nabzı tetikleyerek ölüme neden olduğunu görmüşlerdir.
Sirke Sinekleri Üzerinde Kafein Etkisi
Amerika’da bir laboratuvarda 1980’lerin başında Drosophila denilen meyve sineklerine karşı kafeinin etkilerini incelenmeye başlanmıştır. Drosophila adlı meyve sinekleri, yirminci yüzyılın başlarından itibaren genetik gizemleri çözmek için yaygın olarak kullanılan model bir böcektir. Kafein, yüzyıllardır nispeten güvenli bir şekilde kullanılmıştır ve ilaçlarda, 
kozmetik ürünlerde, kahve, çay, guarana (tropik, kırmızı, küçük meyvelere sahip olan, yüksek doz kafein içeren bir bitki), çikolata gibi yiyecek ve içeceklerde bulunmaktadır.
Kullanılmış kahvenin telvesi bol bulunan bir atık üründür. Telve ayrıca bitkiler için gübre değerine sahiptir. Kahve telvesi Bromeliads (tropik ve yarı tropik ve tropik süs bitkisi) ve diğer bahçe bitkileri üzerine, biriken suyun potansiyel sivrisinek üreme bölgeleri oluşturduğu su birikintileri, göletler, ağaç delikleri gibi yerlere serpilebilir.
Kafein solüsyonlarının yaşla birlikte sivrisineklere karşı daha etkili olduğu bulunmuştur. Gündelik kafein solüsyonlarının sivrisinek larvalarının % 100’ünü öldürmesi 20 gün sürmüş, 25 günlük kafein çözeltilerin bir anda verilmesi sivrisinek larvalarının% 100’ünü 1 günde öldürmüştür. Sivrisinek üreme yerlerinin ortadan kaldırılmasıyla birlikte kullanılan kahve telveleri veya kafein çözeltilerinden böcek ilacı direncini yavaşlatmak ve sivrisinek 
üremesini azaltmak için haşere yönetimi programlarında yararlanılabilir.
Kafein Yapay Olarak Da Üretilebilir
Kafein, ya petrol türevli maddeler kullanılarak bir laboratuarda sentetik olarak üretilebilir ya da kahve çekirdeği, yerba mate, guarana ve ilex guayusa türleri, çay yaprağı, kola fındığı ve kakao çekirdeği dâhil olmak üzere doğal olarak kafein bulunduran 60 bitkiden birinden elde edilir. Kafein üretildikten sonra çevreye dağılır ve diğer bitkileri ve hayvanları da etkiler. Bu tür bir dağılım bazen ölümcül olabilir. Örneğin araştırmacılar orkide bitkilerinin çevresine % 2 oranında kafein solüsyonu uygulamış ve analiz etmiş, salyangoz popülasyonunun sadece % 5’inin hayatta kalabildiğini gözlemişlerdir.
Farklı ama ilişkili bir başka deneyde, kahve fidelerinin etrafındaki toprağı inceleyen bilim insanları toprağın bozulan yaprak ve meyvelerden dolayı yüksek seviyelerde kafein içerdiğini keşfetmiştir. İlginç olan kafeinin toprağı yalnızca salyangoz gibi suikastçılara karşı caydırması değil, antifungal ve antibakteriyel özelliğe sahip olması, bitkiyi ve yakın çevresini de korumasıdır. Bilim insanları kafeinin bir rolünün daha bulunduğuna, toprakta olduğu zaman, yabani ot tohumlarının çimlenip gelişmesini baskıladığına inanmaktadır. Bu durum, kahve fidelerinin hayatta kalma ihtimalini artırmakta, yakınlarda yetişen başka bitkilerin mevcut kaynaklar için kahve bitkisiyle rekabet edebilme ihtimalini ortadan kaldırmaktadır. Yırtıcı hayvan, mantar ve bakterilere karşı korunmasına, rekabeti ve yabani otları önlemesine rağmen, kafein içeren toprak sonunda kafeini üreten bitkileri de yok edebilmektedir. Bozulmuş yaprak ve meyvelerin birikmesiyle, topraktaki kafein toksik seviyelere ulaşmakta, bu da kahve tarlalarının her 10 ila 25 yılda bir yeni topraklara taşınmasını veya orada kalmaya devam eden bitkilerin ölümünü zorunlu kılmaktadır.
Büyük Yaşam Formları da Etkileniyor
Daha büyük yaşam formları da kafeinin gücüne dayanamaz. Vahşi 
papağanla yapılan bir çalışmada kafeinli 20 gram siyah ya da bitter çikolata verilmiş ve papağan daha sonra ölmüştür. Ölüm sonrası yapılan analizler karaciğerinin, böbreklerinin ve beyin nöronlarının onarılamaz bir hasar gördüğünü ortaya çıkarmıştır. Kafein hapı alan bir Alman Çoban köpeği ölmeden önce aşırı ısınma semptomları, yüksek bir kalp atış hızı ve ajite davranışlar göstermiştir. Köpekler için öldürücü doz vücut ağırlığının her kilogramı başına 140 mg kafeindir.
Bir ilacın hayvanlar üzerinde gösterdiği etkileri araştırmak yararlı olsa da insanlar için doğrudan bir gösterge değildir. Araştırılan hayvanların büyük çoğunluğunun, insanlarla kıyaslandığında kafeinin metabolize edilmesi bakımından düşük bir kabiliyete sahip olduğu bilinmektedir. Ortalama bir insan kafein aldıktan sonra nabız artışı gibi bazı belirtiler yaşasa da genellikle yaşamı tehdit edici ya da ciddi değildir.
Bazı kişiler alışılmadık bir şekilde kafeine duyarlı olabilir ya da alerjisi olabilir. Böyle kişiler için aşırı kahve ya da kafein toksik olabilir. Budurumda kafein örümceklere yaptığı gibi beyin nöronlarını ve davranışları olumsuz yönde etkileyebilir, köpeklerde görüldüğü gibi solunum ve kalp atış hızlarını büyük ölçüde değiştirebilir, papağanlardaki gibi sindirim sistemine zarar verip, üreme sistemini bozabilir ve böceklerde gözlendiği gibi zaman zaman da öldürebilir.
Kaynakça:
https://www.thecrimson.com
https://biocontrolbeat.wordpress.com
https://owlcation.com/stem
Yazar: Müşerref Özdaş